خلاصه‌ای از زندگانی امام رضا (ع)؛ آن حضرت پرچمدار مبارزه با اندیشه‌های انحرافی بودند

 

امام رضا (ع) مشهور به ضامن آهو، فرزند امام موسی کاظم (ع) است. این امام بزرگوار در سال ۱۴۸ هجری قمری به دنیا آمد و در سال ۲۰۳ هجری قمری، پس از گذراندن ۲۰ سال امامت به دستور مأمون عباسی به شهادت رسید.

 

زندگینامه امام رضا (ع)

پدر بزرگوار حضرت رضا (ع)، امام موسی کاظم (ع) و مادر ایشان نجمه خاتون نام داشت. پدر امام رضا (ع) در سال ۱۸۳ هجری قمری به دست هارون عباسی به شهادت رسید و پس از ایشان امام رضا (ع) در سن ۳۵ سالگی امامت شیعیان را برعهده گرفت. مدت امامت ایشان نزدیک به ۲۰ سال طول کشید که ده سال اول آن همزمان با خلافت هارون الرشید، پنج سال بعد از آن مقارن با حکومت امین و پنج سال آخر امامت ایشان مصادف با خلافت مامون بود. پس از گذشت ۱۷ سال از دوران امامت، ایشان مجبور شد با نقشه و حیله مامون عباسی راهی خراسان شود، به اجبار ولایت عهدی مامون را نیز پذیرفت و ۳ سال آخر امامت خود را تحت نظر مامون در خراسان سپری کرد.

 

همسر و فرزندان علی بن موسی‌الرضا (ع)

همسر امام هشتم که مادر امام جواد نیز بودند، سبیکه نام داشت. در تعداد و اسامی فرزندان امام رضا (ع) نقل‌های مختلفی وجود دارد؛ در برخی منابع تاریخی گفته شده است که ایشان صاحب پنج پسر و یک دختر بودند ولی شیخ مفید، ابن شهر آشوب و طبرسی گفته‌اند که امام رضا (ع) تنها یک فرزند به نام جواد داشت.

 

خصوصیات اخلاقی امام رضا (ع)

امام هشتم شیعیان نیز همانند دیگر امامان دارای فضائل اخلاقی بی شماری بودند. ایشان علاوه بر عبادت و روزه گرفتن، با مردم در نهایت ادب، تواضع و مهربانی رفتار می‌کرد و هیچ گاه خود را از مردم جدا نمی‌دانست. هرگز به کسی جفا نکرد و هیچ گاه سخن دیگران را قطع نمی‌کرد. همواره مخفیانه و آشکارا به نیازمندان کمک می‌کرد و همه خدمتکاران و غلامان را بر سر سفره خود می‌نشاند. امام رضا (ع) بسیار عالم و دانا بودند و علم فراوانی داشتند به همین علت به ایشان لقب عالم آل طاها نیز داده شده است.

 

القاب امام رضا (ع)

علی نام اصلی امام هشتم و رضا به معنای خشنودی مشهورترین لقب ایشان است. یکی دیگر از القاب معروف علی بن موسی‌الرضا، عالم آل طاها است که نشان دهنده علم و دانش فراوان حضرت بوده است. از جمله القاب دیگر امام می‌توان به صادق، صابر، فاضل، قرة ‏اعین المؤمنین به معنای نور چشم مومنان اشاره کرد. همچنین امام جواد (ع) در زیارت امام رضا ایشان را امام رئوف نامیده‌اند که این لقب نیز از القاب مشهور آن حضرت است.

 

احادیث امام رضا (ع)

برخی از سخنان حکمت‌آمیز و گهربار امام رئوف عبارتند از:

 

- دوست هر کس عقل اوست و دشمن هر کس جهل و نادانی و حماقت است.

 

- مهرورزی و دوستی با مردم نصف عقل است.

 

- چیزی نیست که چشمانت آن را بنگرد مگر آنکه در آن پند و اندرزی است.

 

- علم و دانش همانند گنجی می‌ماند که کلید آن سؤال است، پس بپرسید. خداوند شما را رحمت کند زیرا در این امر چهار طایفه دارای اجر می‌باشند: ۱- سؤال کننده ۲- آموزنده ۳- شنونده ۴- پاسخ دهنده.

 

- نظافت و پاکیزگی از اخلاق پیامبران است.

 

پذیرش ولایت‌عهدی مامون از سوی امام رضا (ع)، از موضوعات بحث برانگیزی است که همواره مورد توجه، بحث و استدلال بزرگان دین، علما و متفکرین بوده است. آنچه مسلم است، مامون با تهدید به قتل امام و به زور، این مسئولیت را به ایشان تحمیل کرد و حضرت نیز به ناچار آن را پذیرفت و شرط کرد که در امور خلافت دخالت نکند و عملا نیز به عنوان مشاور، هادی و مرشد، به روشنگری و هدایت مردم و کارگزاران حاکمیت پرداخت.

 

اسناد و کتب تاریخی مشحون از اقدامات رسوا کننده امام نسبت به حکومت ظالم عباسی است تا جایی که مامون، چاره ای جز به شهادت رساندن امام برایش باقی نماند. آنچه معمولا مورد غفلت است، اهمیت فرصتی استثنائی است که امام با استفاده از جایگاه بالای حاکمیتی برای بسط و ترویج اصول اعتقادی مکتب اهل بیت، به ویژه از طریق برگزاری و اداره اعجاز گونه جلسات مناظره با منکرین دین انجام داد.

 

امام رضا (ع) همچنین پرچمدار مبارزه با اندیشه‌های باطل و انحرافی وارداتی به جهان اسلام بود. ایشان تهاجم فکری و عقیدتی منکران دین را به بهترین و قوی ترین شکل پاسخ داد به گونه ای که امروز ، میراث ارزشمند آن مباحثات، مشعل هدایت ماست.

 

شهادت امام رضا (ع)

مامون عباسی با خوراندن سم به امام رضا (ع) سبب مسمومیت و سپس شهادت ایشان شد. در مورد سال شهادت ایشان اختلاف نظر وجود دارد. برخی سال ۲۰۲ هجری قمری را سال شهادت امام رضا (ع) می‌دانند و تعدادی دیگر گفته‌اند که شهادت ایشان در سال ۲۰۳ هجری قمری بوده، که نظریه دوم بیشتر معروف است و در بیشتر منابع گفته شده که امام هشتم در ۳۰ صفر سال ۲۰۳ هجری قمری در سن ۵۵ سالگی به شهادت رسیدند.

 

محل شهادت و مرقد امام رضا (ع)

حضرت رضا (ع) در خراسان به شهادت رسید و مرقد ایشان نیز در شهر مشهد قرار دارد که هر ساله پذیرای زائران و عاشقان این امام رئوف از سراسر جهان است.