مختصری از زندگانی امام سجاد (ع) + احادیث منتخب

خبرگزاری صدای افغان (آوا) -سرویس دینی مذهبی: علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب، مشهور به امام سجاد و زین‌العابدین (۳۸- ۹۵ق)، چهارمین امام شیعیان است. مدت امامت ایشان ۳۴ سال بود. ابوالحسن، ابوالحسین، ابومحمّد، ابوالقاسم و ابوعبداللّه از جمله کنیه‌های ذکرشده برای آن حضرت است و القاب آن امام بزرگوار نیز عبارت است از: زین‌العابدین، سیدالساجدین، سجاد، ذوالثفنات (به علت وجود پینه در مواضع سجده)، هاشمی، علوی، مدنی، قرشی و علی‌اکبر.

امام سجاد (ع) در واقعه‌ی کربلا حضور داشت؛ ولی به علت بیماری، در جنگ شرکت نکرد. لشکر عمر بن سعد پس از شهادت امام حسین (ع) او را همراه اسیران کربلا به کوفه و شام بردند. خطبه‌ی امام سجاد (ع) در شام باعث آگاهی مردم از جایگاه اهل بیت علیهم‌السلام شد.

واقعه حره، نهضت توابین و قیام مختار در زمان امام سجاد (ع) روی داد. مجموعه‌ی ادعیه و مناجات امام سجاد (ع) در کتاب صحیفه سجادیه گرد آمده است. رسالة الحقوق، شامل ۵۰ حقّ از حقوق خدا و بندگان، مردم و حاکمان، والدین و فرزندان، همسایگان و... از آثار آن امام است.

بنابر روایات شیعه، امام سجاد (ع) به دستور ولید بن عبد الملک با سم به شهادت رسید. مدفن وی در قبرستان بقیع کنار قبر امام حسن مجتبی (ع)، امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) می‌باشد.

امام سجاد (ع) دارای فضائل بسیاری بود. برای نمونه از عبادت و کمک به فقرای او موارد متعددی گزارش شده است. آن حضرت نزد اهل سنت نیز جایگاه والایی داشته و آنها علم و عبادت و ورع او را ستوده‌اند.
 
شهادت ایشان را برخی سال ۹۵ قمری و برخی دیگر ۹۴ قمری دانسته‌اند. درباره روز شهادت امام سجاد (ع) هم اختلافاتی وجود دارد؛ از جمله شنبه ۱۲ محرم و ۲۵ محرم؛ گزارش‌های دیگری نیز از جمله ۱۸، ۱۹ و ۲۲ محرم در منابع دیده می‌شود.

احادیث و روایات زیادی از امام سجاد (ع) به یادگار مانده است که در ادامه گزیده‌ای از آن را می‌خواهید:

حدیث اول
ألا و إنَّ أبغَضَ النّاسِ إلَى اللّه مَن یَقتَدی بِسُنَّةِ إمامٍ و لا یَقتَدِی بِأعمالِهِ
هشدار که منفورترین مردم نزد خداوند کسى است که سیره امامى را برگزیند ولى از کارهاى او پیروى نکند.
[ الکافى، ج ۸، ص ۲۳۴]

حدیث دوم
کَفُّ الأذى، مِنْ کَمالِ العَقلِ وفیهِ راحَةٌ لِلبَدَنِ عاجِلاً و آجِلاً
خوددارى از آزار رساندن، نشانه کمال خرد و مایه آسایش دو گیتى است.
[ تحف العقول، ص ۲۸۳]

حدیث سوم
إنَّها [الصَّدَقَةَ]تَقَعُ فِی یَدِاللّه قَبلَ أن تَقَعَ فِی یَدِ السّائِلِ
صدقه، قبل از این که به دست نیازمند برسد، در دست خداوند قرار مى گیرد.
[ عدّة الدّاعی، ص ۵۹]

حدیث چهارم
المُؤمِنُ یَصمُتُ لِیَسلَمَ و یَنطِقُ لِیَغنَمَ
مؤمن سکوت مى کند تا سالم ماند و سخن مى گوید تا سود برد.
[ الکافى، ج ۲، ص ۲۳۱]

حدیث پنجم
خَفِ اللّه َ لِقُدرَتِهِ عَلَیکَ واستَحىِ مِنهُ لِقُربِهِ مِنکَ
از قدرت خداوند بر خویش بترس و از نزدیکى اش به خود شرمگین باش!
[ بحار الأنوار، ج ۷۸، ص ۱۶۰]

حدیث ششم
نَظَرُ المُؤمِنِ فی وَجهِ أخیهِ المُؤمِنِ لِلمَوَّدَةِ و المَحَبَّةِ لَهُ عِبادَةٌ
نگاه مؤمن به چهره برادر مؤمن خود از روى دوستى ومحبّت به او عبادت است.
[ تحف العقول، ص ۲۸۲]

حدیث هفتم
کانَ آخِرُ ما أوصى بِهِ الخِضرُ مُوسى بنَ عِمران علیهماالسلامأن قالَ لاتُعَیِّرَ نَّ أحَدا بِذَنبٍ
آخرین سفارش حضرت خضر به حضرت موسى این بود که: هرگز کسى را به سبب گناهش خوار نکن.
[ الخصال، ص ۱۱۱]

حدیث هشتم
وَیلٌ لِمَن غَلَبَت آحادُهُ أعشارَهُ
واى به حال کسى که یکانش (گناهان) بر ده گانش (نیکى ها) چیره شود.
[ همان، ج ۷۱، ص ۲۴۳]

حدیث نهم
حُجُّوا وَاعتَمِرُوا تَصِحَّ أبدانُکُم و تَتَّسِع أرزاقُکُم
حجّ و عمره به جاى آرید تا بدنتان سالم و روزیتان فراخ شود.
[ الکافى، ج ۴، ص ۲۵۲.]

حدیث دهم
إنَّ أرضاکُم عِندَاللّه ِ أسبَغُکُم عَلى عِیالِهِ
خداوند از آن کس خشنودتر است که خانواده خود را بیشتر در رفاه و نعمت قرار دهد.
[ بحار الأنوار، ج ۷۸، ص ۱۳۶.]

حدیث یازدهم
اِنَّ اللّه َ یُحِبُّ کُلَّ قَلْبٍ حَزینٍ وَ یُحِبُّ کُلَّ عَبْدٍ شَکورٍ.
خداوند هر قلب محزون و هر بنده شکرگزار را دوست دارد.
[کافى، ج ۲، ص ۹۹، ح ۳۰]

حدیث دوازدهم
خَیْرُ مَفاتیحِ الاُمورِ الصِّدقُ وَ خَیْرُ خَواتیمِهَا الْوَفاءُ
بهترین شروع کار‌ها صداقت و راستگویى و بهترین پایان آن‌ها وفا است.
[بحارالأنوار، ج ۷۸، ص ۱۶۱]

حدیث سیزدهم
نَحنُ أبوابُ اللّه ِ، ونَحنُ الصِّراطُ المُستَقیمُ، ونَحنُ عَیبَةُ عِلمِهِ، ونَحنُ تَراجِمَةُ وَحیِهِ، ونَحنُ أرکانُ تَوحیدِهِ، ونَحنُ مَوضِعُ سِرِّهِ
ما درهاى خدا هستیم و راه راست اوییم. ما ظرف علم او و بازگو کننده وحى او هستیم و پایه هاى توحید او و جایگاه راز اوییم.
[ معانی الأخبار: ۳۵ / ۵، ینابیع المودّة: ۳ / ۳۵۹ / ۱ کلاهما عن ثابت الثمالیّ.]

حدیث چهاردهم
العَجَبُ کُلُّ العَجَبِ لِمَن عَمِلَ لِدارِ الفَناءِ، وتَرَکَ دارَ البَقاءِ
شگفتا، بس شگفتا از آن که براى سراى نیستى مى کوشد و بر سراى ماندگارى چشم مى پوشد!
[ الأمالی للطوسی: ص ۶۶۴ ح ۱۳۸۷، المحاسن: ج ۱ ص ۳۷۸ ح ۸۳۲ نحوه وکلاهما عن أبی حمزة الثمالی، جامع الأخبار: ص ۲۹۶ ح ۸۱۰، بحار الأنوار: ج ۷۸ ص ۱۴۲ ح ۴.]

حدیث پانزدهم
الدُّنیا سوقُ الآخِرَةِ، وَالنَّفسُ تاجِرٌ، وَاللَّیلُ وَالنَّهارُ رَأسُ المالِ، وَالمَکسَبُ الجَنَّةُ، وَالخُسرانُ النّارُ
دنیا، بازار آخرت است و نفس، بازرگان است و شب و روز، سرمایه و سود، بهشت و زیان، دوزخ.
[ أعلام الدین: ص ۹۶]