نشست شیکاگو؛ پس منظر نشست های قبلی و طرحی برای آینده

قرار است در اواخر ماه جاری میلادی نشست کشورهای عضو ناتو در شهر شیکاگوی امریکا برگزار شود؛ نشستی که از ماه ها به این سو، حرف و حدیث های فراوانی در خصوص چشم انداز افغانستان پس از 2014 مهم ترین و اساسی ترین موضوع در دستور کار آن، بر سر زبان هاست.

انتظار می رود دولت افغانستان با توجه به زمان بندی خروج نیروهای خارجی در سال 2014 از این کشور و نیز واگذاری مسئولیت های امنیتی به نیروهای امنیتی در این نشست بار دیگر طرح خویش به منظور ادامه کمک های جامعه جهانی در بخش تامین مالی و آموزشی نیروهای امنیتی را به کشورهای عضو ناتو پیشکش کند.

اما در این میان تردیدها و نگرانی های جدی نسبت به دو طرف وجود دارد.

از یکسو دولت افغانستان با توجه به ظرفیت های اندک و رویکردهای سیاسی- امنیتی مبتنی بر نگرش های حال‌نگرانه و کوتاه مدت، تاکنون قادر نشده آنگونه که انتظار می رود از کنفرانس ها و نشست های گوناگون بین المللی با موضوع افغانستان، استفاده ای شایسته و مورد انتظار بکند.
تاکنون نشست ها و کنفرانس های فراوانی با موضوع افغانستان از سوی جامعه جهانی در زمینه های مختلف برگزار شده؛ اما آنچه تغییری نکرده زمینه هایی بوده است که در این کنفرانس ها به صورت اختصاصی مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند.

این امر دلایل فراوانی دارد که در ادامه این نوشته به شماری از آن دلایل اشاره خواهد شد؛ اما یک بخش قضیه مستقیما به مسئولیت های دولت افغانستان مربوط می شود.

دولت اغلب در این کنفرانس ها یا اساسا طرحی نداشته و یا اینکه اگر طرحی نیز ارائه کرده بربنیاد محاسبات مقطعی و کوتاه مدت و بدون حضور و مشارکت نهادهای انتخابی دیگری نظیر مجلس، شوراهای ولایتی و مسئولان ادارات محلی و همچنین قطب های بیرون از قدرت نظیر گروه های اپوزیسیون،‌ احزاب و سازمان های مستقل، جامعه مدنی،‌علما،‌ رسانه ها و... بوده است که این امر، مسلما از جامعیت و فراگیری طرح های دولت می کاهد و در نتیجه اثرگذاری و سودبخشی آن را از میان برمی دارد.

کنفرانس بن دو یکی از نمونه های روشن این امر است. کنفرانسی که در آن از اپوزیسیون های سیاسی نشانی نبود. جامعه مدنی هم نسبت به ترکیب هیاتی که به نمایندگی از آن در آن نشست شرکت داشت معترض بود و برای همین منظور گردهمایی های اعتراض آمیزی را در برلین و دیگر شهرها برگزار کرد.

نتایج و دستاوردهای کنفرانس بن دو نیز در خوشبینانه ترین حالت، تاکید تکراری بر ادامه تعهد جامعه جهانی بر حمایت از روند جاری در افغانستان بود و بس!

شاید به همین دلیل است که این بار مجلس افغانستان، پیشاپیش برگزاری نشست شیکاگو، مصرانه از حکومت می خواهد تا طرح مورد نظر حکومت قبل از ارائه به نشست شیکاگو باید از زیر ذره بین نمایندگان نیز بگذرد.

عبدالرئوف ابراهیمی؛ رییس مجلس در جلسه روز چهارشنبه گذشته این مجلس که در آن وزرای دفاع، داخله، مالیه و معین سیاسی وزارت خارجه نیز حضور داشتند گفت که هیات افغانی از اجلاس شیکاگو باید استفاده موثر نماید.

او افزود:"ما باید یک طرح مشخص و ملی را برای شرکت در این کنفرانس با خود داشته باشیم، با توجه به اهمیت این کنفرانس نهادهایی را که امروز ما در اینجا دعوت کرده ایم، اینها باید یک طرح ملی و مشخص را آماده ساخته برای غنامندی به ولسی جرگه ارائه بکنند که ما هم بالای این طرح کار بکنیم و در آینده برای کنفرانس شیکاگو ارائه شده و ما دستاورد خوبی را از این کنفرانس داشته باشیم."

اینکه حکومت تا چه حد نسبت به این درخواست مجلس، اقبال نشان می دهد یا نمی‌دهد بحث دیگری است؛ اما نفس این درخواست نشانگر تجربیات ناکارآمدی است که از کنفرانس های دیگر از این دست، پیش روی دولتمردان قرار دارد.

البته این تنها یک جانب قضیه است. در سوی دیگر ماجرا جامعه جهانی و به صورت مشخص کشورهای غربی نیز در بی نتیجه ماندن کنفرانس های قبلی نقش داشته اند.

عدم پایبندی به تعهدات، مصرف کمک‌ ها از طریق دولت افغانستان، نبود شفافیت و پاسخگویی، قانون شکنی و فرار از قانون و... بخشی از کوتاهی های غیرقابل کتمان کشورهای خارجی در قبال تعهد خود نسبت به دولت افغانستان بوده است.

از جانب دیگر،‌ موکول کردن موفقیت هایی که باید خیلی زودتر از اینها به دست می آمد به نشست هایی در آینده به کمک تبلیغات گسترده رسانه ای، یکی دیگر از شگردهای غربی هاست که تعبیر دیگر این اقدام، "فرار به جلو" است. یعنی آنها بدین‌ترتیب، شکست های محتوم خود در زمان حال را موکول به پیروزی های موهوم در زمان آینده می کنند!

باید دید تا نشست شیکاگو نیز تنها تلاشی در همین راستاست یا طرح تازه ای برای برون رفت از بن بست است.

نویسنده: احسان الله وطندوست