اگر مهلت واگذاری زندان بگرام، تمدید نمی شد چه می شد؟

چند روز پیش، مهلت یکماهه رییس جمهور کرزی در خصوص واگذاری مسئولیت زندان بگرام به نیروهای افغانستان پایان یافت؛ اما این خواست رییس جمهور نیز درست همانند موارد مشابه خود در گذشته از سوی امریکایی ها نادیده گرفته شد و جنبه عملی و اجرایی پیدا نکرد.

دلیل دقیق این امر نیز همانند موارد پیشین مشخص نشد؛ با این حال، حامد کرزی که این بار ظاهرا با جدیت تمام به دنبال عملی کردن و پیگیری مستمر این خواسته اش هست، در دیدار با مسئولان دستگاه های عدلی و قضایی دولت افغانستان،‌ از آنها خواست تا یک ماه دیگر نیز به آمریکایی ها فرصت دهند تا این زندان را به نیروهای امنیتی افغانستان واگذار کنند.

این اقدام رییس جمهور به ظاهر مورد استقبال سفارت امریکا در کابل قرار گرفته و مارک تورنبرگ؛ سخنگوی سفارت امریکا در کابل گفته است:"ما از تصمیم رئیس جمهور کرزی در مورد تمدید زمان واگذاری مسئولیت زندان بگرام به افغان ها استقبال می کنیم. ما و حکومت افغانستان به صورت مشترک کار می کنیم تا این برنامه عملی شود."

این مقام سفارت امریکا در کابل اما نگفته است که آیا این امر بر اساس جدول زمان بندی تازه حامد کرزی، از سوی امریکایی ها عملی خواهد شد یا خیر.
در همین حال، مقام های افغانستان گفته اند که این امر در راستای توافق دوجانب افغانستان و امریکا در دوسال پیش می باشد که براساس آن، کمیسیونی ایجاد گردید تا در راستای واگذاری زندان های تحت کنترل نیروهای امریکایی به نیروهای امنیتی افغانستان، از ابتدای سال 2011 میلادی تا پایان سال 2012 میلادی، برنامه ریزی کند.

با اینهمه به نظر می رسد هنوز هم تردیدهای زیادی در خصوص مهلت یک ماهه تازه حامد کرزی برای واگذاری مسئولیت زندان بگرام وجود دارد.

گفته می شود در زندان بگرام بیش از 2000 نفر زندانی اند که در میان آنان زندانیان خطرناک وابسته به طالبان نیز وجود دارند. پیشتر از این از اعمال شکنجه های سخت بر زندانیان این زندان گزارش هایی منتشر شده بود؛ اما از آنجایی که هیچ نهاد مستقل مدافع حقوق زندانیان –به جز صلیب سرخ جهانی- حق بررسی شرایط جاری در این زندان را ندارند، هیچ گزارش دقیقی از وضعیت داخلی زندان به بیرون درز نمی کند.

صاحبنظران معتقدند که تمدید مهلت یک ماهه رییس جمهور کرزی به نیروهای امریکایی پس از آن، انجام می شود که یکماه نخست مورد نظر کرزی از سوی امریکایی ها مورد بی توجهی قرار گرفته و مقام های دولت افغانستان به ناگزیر، مجبور به تمدید مهلت تعیین شده گردیدند؛ این بدان معناست که حتا اگر این مهلت از سوی رییس جمهور تمدید هم نمی شد اتفاق خاصی واقع نمی شد. امریکایی ها و نیروهای خارجی در مجموع، بارها خواست های حکومت افغانستان را نادیده گرفته اند که ممنوعیت بازرسی های شبانه، توقف بمباران های هوایی و کشتار غیرنظامیان و پرهیز از توهین به مقدسات، هتک حریم مساجد و اماکن مقدس مردم مسلمان افغانستان، بخشی از این نافرمانی ها و قانون گریزی های نیروهای خارجی محسوب می شود.
اما با این حال، نباید نادیده گرفت که نیروهای امنیتی افغانستان نیز تاکنون در امر مراقبت از زندان ها، دچار نقایص جدی بوده اند.
تجربه زندان قندهار که به صورت مرموزی به فرار حدود 500 زندانی منجر شد، شورش های زندان های پلچرخی، شبرغان،‌ تخار و... بخشی از این موارد است.
از سوی دیگر، به نظر می رسد دولت افغانستان در امر آزادی زندانیان خطرناک، بیش از حد سخاوتمندانه عمل می کند. گفته می شود از زمان تشکیل جرگه مشورتی صلح که یکی از مصوبات آن، آزادی زندانیان طالبان به نشانه حسن نیت بود و نیز ایجاد شورای عالی صلح تاکنون بیش از 2500 زندانی طالبان از سوی دولت افغانستان آزاد شده اند، بدون آنکه در برابر آن، چیزی دستگیر دولت افغانستان در زمینه صلح شده باشد.

تردید جدی دیگر، احتمال باج دادن دولت و نیروهای خارجی به طالبان در روند صلح با واگذاری مسئولیت زندان بگرام به افغان ها و به دنبال آن، آزادسازی زندانیان خطرناک از آن زندان است. این در حالی است که اخیرا اداره امنیت ملی افغانستان از بازداشت چند تروریست که گفته می شود در ترورهای اخیر فرماندهان ارشد مجاهدین دست داشته اند، خبر داد؛ اما هنوز این نگرانی وجود دارد که مبادا این تروریست ها نیز پس از چندی،‌ از سوی دولت، آزاد شوند.

پرونده ترور سید مصطفی کاظمی، برهان الدین ربانی و تعدادی دیگر از رهبران و فرماندهان ارشد مجاهدین نیز بدون پیگیری ثمربخش و جدی، همچنان مسکوت مانده است.