به نظر می رسد که حکومت افغانستان بیش و پیش از آن که به مسایل و مشکلات داخلی بپردازد، به روابط با کشورهای خارجی اهمیت قایل است.
کابینه ی حکومت افغانستان شکل نه گرفته بود، که سفرهای خارجی رئیس جمهورغنی آغاز شد. وی نختسین سفر را به عربستان سعودی انجام داد و بعد ازآن راهی پاکستان، چین و امارات متحده شد. وی هم چنان در آن سفرها پیمان راهبردی با برخی کشورها به امضا رسانید.
در این مدت، برخی مقام های نظامی پاکستان نیز وارد افغانستان شدند و با سران حکومت افغانستان به گفت و گو پرداختند. در آستانه ی ورود وزرای پیش نهادی به آستانه ساختمان پارلمان و به دست آوردن رای اعتماد از مجلس نمایندگان، وزیر خارجه ایران به افغانستان سفر کرد و با مقامات افغانستان دیدار و گفت گو داشت. در این سفر یک روزه روی مناسبات دو کشور همسایه و ارتقای مناسبات سیاسی بحث وتبادل نظر صورت گرفت.
به نظر می رسد که این آمد و شدها و تبادل نظرها از جهات مختلف مورد توجه هر دو کشور همسایه قرار دارد. اول این که سفر وزیر خارجه ایران به ادامه سفر آقای کرزی به ایران صورت می گیرد که در سال گذشته و در ماه‌های اخیر حکومت او صورت گرفت. در آن سفر، کرزی با حسن روحانی رئیس جمهور ایران گفت و گو داشت؛ سخن از امضای پیمان استراتژیک میان دو کشور بود. پیمان استراتژیک هم برای ایران از اهمیت فوق العاده برخوردار است و هم برای افغانستان.
برای ایران از این جهت اهمیت دارد که بخشی از نیروهای خارجی در خاک افغانستان حضور دارند و شاید تا سالهای چند هم چنان در افغانستان باقی بمانند. این نیروها متعلق به کشورهایی هستند که رابطه چندان نیکی با جمهوری اسلامی ایران ندارند. بنابراین این سوی ظن در میان حکومت گران ایران وجود داشته است که غرض از حضور این نیروها در مرزهای آن کشور، نوعی دخالت و یا حداقل عدم اطمینان به وجود خواهد آورد. پیمان استراتژیک با ایران می تواند این اطمینان خاطر را برای ایران بدهد که افغانستان هیچ گاه سکوی مداخله در امور کشورهای همسایه قرار نه خواهد گرفت و کشورهای غربی اجازه نه خواهند یافت که از خاک افغانستان سوء استفاده کنند.
بنابراین پیمان استراتژیک میان دو کشورنقطه اطمینان بخشی در این زمینه می تواند باشد. نکته دوم آنست که پیمان استراتژیک در زمانی امضا می شود که بخشی بزرگی از نیروهای غربی در حال خروج از افغانستان هستند، خروج نیروهای غربی از افغانستان می تواند تاثیری مثبتی بر نگاه ایران به افغانستان و سرآغاز رابطه جدیدی میان دو کشور باشد که امضای پیمان استراتژیک می تواند به تحکیم رابطه میان دو کشور بیانجامد. موضوع مهم دیگری که میان افغانستان و ایران از اهمیت فراوان برخوردار است. مبارزه مشترک با گروه های افراطی است. ایران می داند که ناامنی در افغانستان، سر انجام به آن کشور نیز سرایت خواهد کرد و حداقل بخشی از آن کشور را در کام فرو خواهد برد. بنابراین پیمان استراتژیک وهمکاری امنیتی می تواند اطمینان خاطری باشد برای هر دو کشور؛ و به ایران اطمینان می‌دهد که افغانستان محل عبور و مرور تروریستان ضد ایران نه خواهد بود. برای افغانستان نیز این اطمینان حاصل می شود که مخالفان مسلح افغانستان در محدوده خاک ایران نمی توانند از امنیت برخوردار باشند. مبادلات تجارتی میان دو کشور از مسایل دیگر میان دوکشور است. افغانستان نیازمند بندرگاه‌های تجارتی ایران است تا به آب های آزاد راه پیدا کند و از سویی دیگر ایران نیازمند صادرات خود به افغانستان است که با هزینه ی بسیار کم انجام می شود. اگر این ارتباط ها بیشتر شود رابطه میان دو کشور نزدیک‌تر شود، بی تردید هم افغانستان می تواند منافع کلانی به دست آورد و هم ایران می تواند به منفعت خوبی دست پیدا کند.
در سال های اخیر، برخی سرمایه گزاران ایرانی در افریقا و امریکای لاتین به سرمایه گزاری پرداخته اند تا سودی به دست آورند. اگر زمینه ی بخشی از این سرمایه گزاری ها در معادن افغانستان فراهم شود، هم به سود ایران خواهد بود وهم به سود افغانستان تمام خواهد شد، و با توجه به نرخ ارزان کارگران که در افغانستان وجود دارد.
ایران در بخش خدمات نیز صادراتی وسیعی در سایر کشورها داشته است که افغانستان می تواند بخشی از وارد کنندگان خدمات ایران باشد. با توجه به سنخیت های فراوانی که میان دو کشور وجود دارد، این خدمات می تواند بیشتر مورد قبول کشور افغانستان باشد تا کشورهای غربی و غیر اسلامی.
نکته سومی که از اهمیت فوق العاده برخوردار است و افغانستان نیازمند هم کاری ایران در این زمینه است. جلوگیری از کشت و قاچاق مواد مخدر است. ایران در مبارزه با قاچاق مواد مخدر تجربه های زیادی دارد و متاسفانه افغانستان هم در سیزده سال گذشته در مبارزه با کشت تریاک و قاچاق مواد مخدر ناکام بوده است. رابطه میان دو کشور می تواند این تجربه ای سودمند را در اختیار حکومت و نیروهای امنیتی افغانستان قرار دهد و هم چنان تبادل اطلاعات میان دو کشور می تواند زمینه های مبارزه مشترک با قاچاق‌چیان مواد مخدر را به وجود آورد که منافع سرشار و غیر قابل توصیفی برای افغانستان می تواند داشته باشد. به هر حال دنیا بسیار کوچک و فشرده شده است و این تراکم و فشردگی، مرز میان کشورها را عملا از میان برده است. این وضعیت هم می تواند زمینه های هم کاری و هم فکری بیشتری را میان کشورها فراهم کند و مبارزه مشترک علیه ناهنجاری های امنیتی را سامان بخشد، فضای سالم و سود بخشی را به ارمغان آورد و هم چنان نزدیکی ها، دارای بار منفی هم است. اگر حکومت ها توجه کنند و با همکاری های مشترک می توانند بار منفی را به مثبت تغییر دهند و از پتانسیل های دو جانبه سود ببرند. همه کشورها منتفع خواهند شد.
کابینه ی حکومت افغانستان شکل نه گرفته بود، که سفرهای خارجی رئیس جمهورغنی آغاز شد. وی نختسین سفر را به عربستان سعودی انجام داد و بعد ازآن راهی پاکستان، چین و امارات متحده شد. وی هم چنان در آن سفرها پیمان راهبردی با برخی کشورها به امضا رسانید.
در این مدت، برخی مقام های نظامی پاکستان نیز وارد افغانستان شدند و با سران حکومت افغانستان به گفت و گو پرداختند. در آستانه ی ورود وزرای پیش نهادی به آستانه ساختمان پارلمان و به دست آوردن رای اعتماد از مجلس نمایندگان، وزیر خارجه ایران به افغانستان سفر کرد و با مقامات افغانستان دیدار و گفت گو داشت. در این سفر یک روزه روی مناسبات دو کشور همسایه و ارتقای مناسبات سیاسی بحث وتبادل نظر صورت گرفت.
به نظر می رسد که این آمد و شدها و تبادل نظرها از جهات مختلف مورد توجه هر دو کشور همسایه قرار دارد. اول این که سفر وزیر خارجه ایران به ادامه سفر آقای کرزی به ایران صورت می گیرد که در سال گذشته و در ماه‌های اخیر حکومت او صورت گرفت. در آن سفر، کرزی با حسن روحانی رئیس جمهور ایران گفت و گو داشت؛ سخن از امضای پیمان استراتژیک میان دو کشور بود. پیمان استراتژیک هم برای ایران از اهمیت فوق العاده برخوردار است و هم برای افغانستان.
برای ایران از این جهت اهمیت دارد که بخشی از نیروهای خارجی در خاک افغانستان حضور دارند و شاید تا سالهای چند هم چنان در افغانستان باقی بمانند. این نیروها متعلق به کشورهایی هستند که رابطه چندان نیکی با جمهوری اسلامی ایران ندارند. بنابراین این سوی ظن در میان حکومت گران ایران وجود داشته است که غرض از حضور این نیروها در مرزهای آن کشور، نوعی دخالت و یا حداقل عدم اطمینان به وجود خواهد آورد. پیمان استراتژیک با ایران می تواند این اطمینان خاطر را برای ایران بدهد که افغانستان هیچ گاه سکوی مداخله در امور کشورهای همسایه قرار نه خواهد گرفت و کشورهای غربی اجازه نه خواهند یافت که از خاک افغانستان سوء استفاده کنند.
بنابراین پیمان استراتژیک میان دو کشورنقطه اطمینان بخشی در این زمینه می تواند باشد. نکته دوم آنست که پیمان استراتژیک در زمانی امضا می شود که بخشی بزرگی از نیروهای غربی در حال خروج از افغانستان هستند، خروج نیروهای غربی از افغانستان می تواند تاثیری مثبتی بر نگاه ایران به افغانستان و سرآغاز رابطه جدیدی میان دو کشور باشد که امضای پیمان استراتژیک می تواند به تحکیم رابطه میان دو کشور بیانجامد. موضوع مهم دیگری که میان افغانستان و ایران از اهمیت فراوان برخوردار است. مبارزه مشترک با گروه های افراطی است. ایران می داند که ناامنی در افغانستان، سر انجام به آن کشور نیز سرایت خواهد کرد و حداقل بخشی از آن کشور را در کام فرو خواهد برد. بنابراین پیمان استراتژیک وهمکاری امنیتی می تواند اطمینان خاطری باشد برای هر دو کشور؛ و به ایران اطمینان می‌دهد که افغانستان محل عبور و مرور تروریستان ضد ایران نه خواهد بود. برای افغانستان نیز این اطمینان حاصل می شود که مخالفان مسلح افغانستان در محدوده خاک ایران نمی توانند از امنیت برخوردار باشند. مبادلات تجارتی میان دو کشور از مسایل دیگر میان دوکشور است. افغانستان نیازمند بندرگاه‌های تجارتی ایران است تا به آب های آزاد راه پیدا کند و از سویی دیگر ایران نیازمند صادرات خود به افغانستان است که با هزینه ی بسیار کم انجام می شود. اگر این ارتباط ها بیشتر شود رابطه میان دو کشور نزدیک‌تر شود، بی تردید هم افغانستان می تواند منافع کلانی به دست آورد و هم ایران می تواند به منفعت خوبی دست پیدا کند.
در سال های اخیر، برخی سرمایه گزاران ایرانی در افریقا و امریکای لاتین به سرمایه گزاری پرداخته اند تا سودی به دست آورند. اگر زمینه ی بخشی از این سرمایه گزاری ها در معادن افغانستان فراهم شود، هم به سود ایران خواهد بود وهم به سود افغانستان تمام خواهد شد، و با توجه به نرخ ارزان کارگران که در افغانستان وجود دارد.
ایران در بخش خدمات نیز صادراتی وسیعی در سایر کشورها داشته است که افغانستان می تواند بخشی از وارد کنندگان خدمات ایران باشد. با توجه به سنخیت های فراوانی که میان دو کشور وجود دارد، این خدمات می تواند بیشتر مورد قبول کشور افغانستان باشد تا کشورهای غربی و غیر اسلامی.
نکته سومی که از اهمیت فوق العاده برخوردار است و افغانستان نیازمند هم کاری ایران در این زمینه است. جلوگیری از کشت و قاچاق مواد مخدر است. ایران در مبارزه با قاچاق مواد مخدر تجربه های زیادی دارد و متاسفانه افغانستان هم در سیزده سال گذشته در مبارزه با کشت تریاک و قاچاق مواد مخدر ناکام بوده است. رابطه میان دو کشور می تواند این تجربه ای سودمند را در اختیار حکومت و نیروهای امنیتی افغانستان قرار دهد و هم چنان تبادل اطلاعات میان دو کشور می تواند زمینه های مبارزه مشترک با قاچاق‌چیان مواد مخدر را به وجود آورد که منافع سرشار و غیر قابل توصیفی برای افغانستان می تواند داشته باشد. به هر حال دنیا بسیار کوچک و فشرده شده است و این تراکم و فشردگی، مرز میان کشورها را عملا از میان برده است. این وضعیت هم می تواند زمینه های هم کاری و هم فکری بیشتری را میان کشورها فراهم کند و مبارزه مشترک علیه ناهنجاری های امنیتی را سامان بخشد، فضای سالم و سود بخشی را به ارمغان آورد و هم چنان نزدیکی ها، دارای بار منفی هم است. اگر حکومت ها توجه کنند و با همکاری های مشترک می توانند بار منفی را به مثبت تغییر دهند و از پتانسیل های دو جانبه سود ببرند. همه کشورها منتفع خواهند شد.
منبع : خبرگزاری صدای افغان(آوا) - کابل
