ژئوپارک بین‌المللی «ارس»؛ افتخاری برای ایران و بستر جدیدی برای ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی

خبرگزاری صدای افغان(آوا) ـ ارس: جشن جهانی ثبت ژئوپارک «ارس»، در سازمان علمی فرهنگی یونسکو، به عنوان سومین ژئوپارک بین‌المللی ایران، واقع در منطقه آزاد ارس در ولایت/ استان آذربایجان شرقی جمهوری اسلامی ایران و همر مرز با سه کشور آذربایجان، ارمنستان و نخجوان و در مسیر جاده تاریخی راه ابریشم، ۳۱ جوزا/ خرداد ۱۴۰۲ با حضور مقام‌های ارشد این کشور و این منطقه، جمعی از سفرا و دیپلمات‌های کشورهای خارجی و همچنین خبرنگاران خارجی در حاشیه رود ارس برگزار شد. در پایان این جشن از تمبر یادبود ثبت جهانی ژئوپارک ارس نیز رونمایی شد و از برخی جاذبه‌های تاریخی و گردشگری این منطقه بازدید گردید.


حجت الله عبدالملکی، دبیر شورای عالی مناطق آزاد ایران نیز در سخنانی در این جشن گفت: ثبت این ژئوپارک حاصل ۵۰۰ ساعت کار کارشناسی طی ۱۰ سال گذشته است. امروز از همه دوستداران کره زمین در کشورهای مختلف برای حضور در ارس دعوت می‌کنیم تا بر روی این میراث بزرگ جهانی که ۴۰۰ میلیون سال اتفاقات زمین شناختی در آن ثبت شده، مطالعه کنند.
وی با بیان این‌که ایران یک سرزمین ناشناخته‌ برای سرمایه گذاری و تولید است، گفت: هزینه تولید در ایران به شدت پایین‌تر از اغلب کشورهای دنیا است. هزینه نیروی کار تقریبا یک پنجم، انرژی یک دهم، اقامت یک پنجم، قیمت زمین ناچیز و مواد معدنی و محصولات کشاورزی نیز بسیار پایین‌تر از میانگین جهانی است.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد ایران با دعوت از تمامی سرمایه گذاران داخلی و خارجی، گفت: امسال برای اولین بار بسته‌های سرمایه گذاری تهیه کردیم که دارای مطالعات امکان سنجی اقتصادی، فراهم سازی زیرساخت‌های مربوطه و صدور مجوزهای لازم هستند و سرمایه گذاران می‌توانند آن‌ها را انتخاب کنند.
وی افزود: بیش از ۶۰۰ بسته سرمایه‌گذاری به ارزش بیش از ۳۲۰ همت معادل شش میلیارد یورو در وبسایت دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد وجود دارد.
 
مجید کیانی، مدیر عامل سازمان منطقه آزاد ارس در یک نشست خبری در این جشن اظهار کرد: ارس تفاوت مهمی با سایر مناطق آزاد ایران دارد و آن این است که سیر توسعه اقتصادی در آن، متنوع بوده و طی ۱۸ سال توانسته تولیدات و صادرات خوبی در حوزه صنعت داشته است.
کیانی با اشاره به ظرفیت‌های حوزه کشاورزی و گلخانه‌های هیدروپونیک، تجارت، ترانزیت و قرارگیری در جاده ابریشم، افزود: ارس در حوزه گردشگری نیز طی سال‌های گذشته با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، مهمترین مقصد گردشگری شمال غرب ایران شده است.
 

علیرضا امری کاظمی، معاون شورای عالی ژئوپارک‌های جهانی یونسکو در سخنانی در این جشن اظهار کرد: ارس تنها مختص به این خطه نیست، زیرا این منطقه توانسته سومین ژئوپارک را در ایران ثبت کند و این یک افتخار برای کل ایران است.
وی با اشاره بر تاریخ و ظرفیت منطقه آزاد ارس گفت: تاریخ گواه بر این است که در این منطقه ۴۰۰ میلیون سال تاریخ تکاملی وجود دارد همچنین کلیدی‌ترین سایت‌ها در این منطقه وجود دارد. در این منطقه غنای فرهنگی بالایی وجود دارد و مراسم، جشن‌ها و آیین‌های مختلفی را شاهد هستیم که احیا شده‌اند.
 

علی اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران گفت: پیوستن ژئوپارک ارس به شبکه جهانی اتفاق مهمی بود که گردشگری منطقه را در جهت منافع مردم بومی محلی متحول می‌کند. مراحل ثبت این ژئوپارک ۱۰ سال طول کشیده که با ثبت آن کار تازه آغاز شده و فرایندی برای بهره مندی بهتر از ظرفیت‌های منطقه شروع شده است.
 

عابدین خرّم، والی آذربایجان‌شرقی نیز در مراسم جشن جهانی ژئوپارک ارس گفت: فلات آذربایجان به عنوان کانون تمدنی و تاریخی غرب ایران زمین، از دیرباز محل تلاقی فرهنگ‌های مختلف و بستر تکوین اجتماعی و تغییرات مهم بوده و تاریخ تمدن، فرهنگ و مدنیت آذربایجان، سرگذشتی چند هزار ساله دارد که بر اساس همین شرایط تاریخی، دستاوردها و میراث مادی و تاریخی شگرفی از خود به جای گذاشته است.
وی با اشاره به ثبت جهانی ژئوپارک ارس، اظهار داشت: ثبت جهانی ژئوپارک ارس مقدمه توسعه روزافزون و مضاعف این منطقه و بستر جدیدی برای ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد بود.
 
این در حالی است که ژئوپارک ارس در کنار ژئوپارک‌های قشم و طبس، سومین ژئوپارک ایران است. این ژئوپارک با ۳۱ ژئوسایت پس از تایید شورای عالی ژئوپارک‌های جهانی یونسکو در سال ۲۰۲۳ به ثبت رسیده و به جمع خانواده‌ ژئوپارک‌های جهانی یونسکو ملحق شده است.
ژئوپارک‌ها یا پارک‌های زمین‌شناسی (Geology Park)، گستره‌ای از پدیده‌ها و میراث زمین‌شناسی، جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی ارزشمند هستند که توانایی لازم در توسعه اقتصادی جوامع محلی و جلب همکاری‌های مردمی را دارند و باید به صورت پایدار، حفظ و مدیریت شوند. یونسکو به منظور درک دوره‌های زمین‌شناسی، مناطقی را به عنوان ژئوپارک مشخص کرده است. ایده تاسیس ژئوپارک، در سال ۱۹۹۹ عملی شد. ژئوپارک‌ها باید بتوانند در توسعه اقتصادی جوامع محلی خود نقش مؤثری ایفا کنند.
ژئوپارک ارس در شمال غربی ایران، در ولایت/ استان آذربایجان شرقی و در منتهی الیه شمالی آن در محدوده منطقه آزاد ارس، در محدوده مرزی با کشورهای آذربایجان، ارمنستان و نخجوان واقع شده و محدوده آن بر گستره ولسوالی/ شهرستان جلفا در این ولایت منطبق است.
پدیده «پرمین ـ تریاس» که گذر ۲۵۰ میلیون ساله زمین را در یک سنگ نشان می‌دهد مهمترین ویژگی ژئوپارک ارس است که جزو آثار کم نظیر در جهان است. قلمرو ژئوپارک ارس با مساحت ۱۶۷۰ کیلومتر مربع، دارای ۳۱ سایت متنوع و اصلی است.
ژئوپارک ارس تنوع عظیمی از چشم اندازهای زمین‌شناسی و تنوع ساختارهای تکتونیکی و پدیده‌های زمین شناختی در کنار تنوع سایت‌های مختلف را ارائه می‌کند و علاوه بر این، تنوع اکولوژیکی، باستان شناسی و فرهنگی خاصی دارد.
منطقه آزاد ارس با ۷۱ هزار و ۸۰۰ هکتار وسعت در محدوده جلفا، ایری و سیه رود، نوردوز، خداآفرین و قلی بیگلو و داشتن سه گمرک شامل جلفا، نوردوز و خداآفرین از ظرفیت های خوبی برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی و رونق اقتصادی نیز برخوردار است و به عنوان صنعتی ترین مناطق آزاد ایران مطرح بوده و در مسیر توسعه صادرات و تجارت با کشورهای منطقه گام برمی دارد.
این منطقه علاوه بر ایفای نقش در صنعت ولایت آذربایجان شرقی، صادرات و واردات استان با داشتن دشت‌های وسیع حاصلخیز، قرار گرفتن در مجاورت رودخانه مرزی و پرآب ارس و ۵۰۰ هکتار اراضی کشت گلخانه ای، در تولیدات و صادرات محصولات این حوزه قطب اصلی ایران و در پیشانی این ولایت قرار داشته و به عنوان یکی از بازیگران اصلی تامین امنیت غذایی پیشتازی می کند.
داشتن عنوان هاب لجستیکی (قطب پشتیبانی) شمال غرب ایران در حوزه ورود به اتحادیه اوراسیا و کشورهای قفقاز، واقع شدن در مسیر سه کریدور بین المللی، برخورداری از خط ریلی برقی، جاده های مواصلاتی ترانزیتی و مناسب برای حمل کالا، نزدیکی به فرودگاه های تبریز، خوی، نخجوان و ماکو، اتصال به راه آهن سراسری ایران و راه آهن روسیه و اروپا و داشتن انبارهای سرپوشیده بزرگ و سایت بارانداز از جمله ویژگی های مهم این منطقه برای ایفای نقش در حوزه تجارت و صادرات و واردات کالا و محصولات با کشورهای همسایه است.
منطقه آزاد ارس با برخورداری از زیرساخت های اقامتی، تفریحی و خدماتی، طبیعت زیبا مانند پارک کوهستان و منطقه حفاظت شده کیامکی، جنگل های ارسباران، رود ارس و نقاط گردشگری متعدد مانند کاروانسرای خواجه نظر، اماکن مذهبی، کلیساهای سنت استپانوس و چوپان، حمام تاریخی جلفا، عمارت آینالو، آبشار آسیا، چشمه تراورتن، پل های تایخی خداآفرین و موزه های گلفرج، خداآفرین و هوراند سالانه با جذب هزاران گردشگر داخلی و خارجی، در حوزه گردشگری ولایت آذربایجان شرقی ایران پیشتاز است.