زندگی در شهرهای بزرگ دنیا علاوه بر مزیت ها، مشکلات و معایب بسیاری دارد. یکی از بزرگترین معایب آن تاثیر آلودگی هوا است. یونیسف در تازه‌ترین گزارش‌های خود هشدار داده که آلودگی هوا در شماری از شهرهای جهان به مرز خطرناکی رسیده است.
اداره محیط زیست افغانستان می‌گوید که میزان الودگی هوا و ذرات معلق از سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ در فضای کابل کاهش یافته‌است. غلام محمد ملکیار، معاون فنی اداره محیط زیست افغانستان به خبرنامه گفت که : «در سال‌های گذشته ذرات معلق در هوا به ۹۰۰ میلی میکرون در هر متر مکعب می‌رسید که امسال به ۴۳۰ میلی میکرون در هر متر مکعب کاهش یافته است.» اما شهروندان و پزشکان در پایتخت از میزان آلودگی هوای پایتخت همچنان شاکی اند. در عین حال مسوولان صحی افغان تاکید می کنند که آلودگی هوا عامل ۳۰ تا ۳۵ درصد بیماری‌ها در افغانستان است.
هوای آلوده بحرانی
آگاهان تاکید می‌کنند که صنعتی شدن زندگی و تولید گازها و ذرات آلوده و معلق موجود در هوا، سلامتی مردم را تحت تاثیر قرار داده و آلودگی هوا برای تمامی افراد جامعه مضر است. اما کودکان، سالمندان، زنان باردار و بیماران قلبی در معرض آسیب بیشتر و پر خطرتر قرار دارند.
صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد یا یونیسف، میزان آلودگی هوا در کشورهای جنوب آسیا شامل افغانستان را حدود شش برابر از حد مجاز تعریف می کند. این گزارش گفته که تنفس ذره‌های زهری هوا به حجره‌‌های مغز آسیب می‌رساند.
صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد یا یونیسف، میزان آلودگی هوا در کشورهای جنوب آسیا شامل افغانستان را حدود شش برابر از حد مجاز تعریف می کند
پزشکان تصریح می‌کنند، هنگامی که آلاینده های موجود در هوا وارد بدن می‌شوند و سلول‌های بدن را تخریب کرده و باعث تضعیف سیستم ایمنی می‌گردد.
آمار مرگ زودرس در جهان در سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۹ میلیون بوده، که از هر شش نفر یک مورد بر اثر تماس با آلودگی‌های مختلف آب و هوای محیط بوده است. با این حال کارشناسان معتقدند این آمار تنها بخشی از آمار واقعی است و تلفات ناشی از آلودگی‌های زیست محیطی بیش از این میزان است.
بر اساس یافته های تحقیقات سازمان های بین المللی، آلودگی ها به ویژه آلودگی هوا در بروز انواع بیماری های غیر واگیردار و در مواردی صعب العلاج مانند سرطان ها نقش موثری دارد.
میزان مرگ و میر ناشی از سرطان
وزارت صحت افغانستان می‌گوید که بر اثر آلودگی هوا در افغانستان، بیماری‌های سرطانی در بین شهروندان افزایش یافته است. این وزارت اضافه می‌کند که الودگی هوا سالانه ۲۰ هزار افغان را مبتلا به امراض سرطانی می‌کند که ۱۶ هزار تن این بیماران جان شان را در از دست می‌دهند.
وزارت صحت افغانستان همچنان تصریح می‌کند که همه ساله ۳۵۰۰ زن در افغانستان به سرطان سینه مبتلا می‌شوند که ۵۰ درصد آنان زندگی خود را به همین دلیل از دست می‌دهند و یکی از عوامل سرطان سینه نزد زنان، آلوده‌گی هوا است.
آلودگی هوا و دستگاه تنفسی
با شروع فصل سرما در افغانستان شمار بیماران مبتلا به امراض تنفسی نیز افزایش می‌یابد. این در حالی است که تنها شفاخانه صحت طفل در کابل از چند برابر شدن بیماران تنفسی خبر می‌دهد. مسوولان شفاخانه صحت کودک در کابل می‌گویند که روزانه به اثر آلودگی هوا، شمار بیماران این شفاخانه به طور قابل توجهی افزایش یافته‌است.
داکتر نورالحق یوسفزی، ریس شفاخانه صحت طفل به خبرنامه گفت که: «با آغاز فصل سرد، روزانه یک هزار کودک بیمار به شفاخانه صحت کودک آورده می‌شود که عامل اصلی آن الودگی هوا است که سبب بیماری‌های تنفسی آنان می‌شوند.»
پزشکان این شفاخانه می‌افزایند که اثرات آلودگی هوا نه تنها سبب بیماری‌های سیستم تنفسی کودکان در کودکی می‌شود، بلکه آسیب‌های دیگری را در طولانی مدت نیز برای آنان به میان می آورد.
آلودگی هوا و بیماری های قلبی عروقی
با این حال پزشکان اضافه می کنند که آلودگی هوا بر دستگاه قلبی عروقی همچون سایر دستگاه های داخلی بدن اثرات مخرب دارد به گونه ای که به گفته این پزشکان بیماری های قلبی را تا چند برابر افزایش می دهد.
آلودگی هوا و ذرات ریز کمتر از ۲.۵ میکرون قادرند با برهم زدن نظم عملکرد قلب، موجب بروز ضربان های نابجا و ایجاد اختلال در ضربان قلب شود.
به گفته پزشکان، آلودگی هوا سبب افزایش احتمال بروز سکته های قلبی تا چهار برابر در افراد می شود و این احتمال دستکم تا دو هفته پس از پایان آلودگی هوا به قوت خود باقی خواهد ماند. این در حالی است که وزارت صحت افغانستان پیش از این گفته بود که سالانه ۱۰۰ هزار نفر به دلیل ابتلا به بیماری‌های قلبی جان خود را از دست می‌دهند.
آلودگی هوا و سوء شکل‌های ولادی
پزشکان افغان به ویژه پزشکان صحت کودک تاکید می‌کنند که آلودگی هوا زنان و کودکان بیشتر را تهدید می کنند.
داکتر نورالحق‌یوسفرزی رئیس شفاخانه صحت کودک توضیح می‌دهد که آلودگی هوا همه به ویژه زنان باردار را متاثر می‌سازد و سبب، سقط جنین، ولادت‌های زود‌هنگام، سوءشکل‌های ولادی، کمبود وزن کودک، کاهش بهره‌وری هوشی کودک و…. می‌شوند؛ امری که یونسف نیز بر آن تاکید دارد.
یونسف در تازه‌ترین گزارش خود گفته که تنفس ذره‌های زهری هوا به مغز آسیب می‌رساند و تکامل آن را ضعیف می‌کند. در این گزارش آمده که رابطه‌ی مستقیمی در این زمینه بین (هوش کلامی و غیرکلامی، حافظه، نمره‌های پایین درسی دانش آموزان و همچنین مشکل‌های عصبی آنان) با تنفس هوای سمی وجود دارد و این تاثیرها می‌تواند تا آخر عمر باشد.
آلودگی هوا و چشم ها
آلودگی هوا در افزایش سندرم خشکی چشم نیز موثر است. به گفته محققان آمریکایی خطر ابتلا به سندرم خشکی چشم که به دلیل کاهش تولید اشک به وجود می آید، برای ساکنان شهرهای بزرگ با سطوح بالای آلودگی هوا بیشتر از دیگران است.
با این حال پزشکان افغان می‌گویند آلودگی هوا عوارض خطرناکی برای اجزای داخلی چشم ها ندارد؛ اما سطح چشم در ناحیه قرنیه و پلک ها را ملتهب می‌کند و سبب سوزش، آبریزش و سرخی چشم ها می شود. پزشکان اضافه می‌کنند که ذرات معلق موجود در هوا منجر به تولید ماده ای می شود که برای چشم افراد به ویژه افراد میانسال و کهن‌سال خطرناک است.
آلودگی هوا و پوست و مو
در حالی که شمار زیادی از افغان‌ها از حساسیت‌های پوستی، پیری زودرس، ریزش و سفیدی مو شاکی‌اند، پزشکان می‌گویند، در هوای آلوده دارای ذرات هیدروکربن، گوگرد و ذرات معلق است که پوست را متاثر می سازد و در این میان قسمت هایی مانند پوست سر، دست ها و صورت به ویژه دور چشم ها بیشتر از سایر نقاط بدن آسیب می بیند.
به گفته متخصصان پوست، تیرگی و بسته شدن روزنه های سطح پوست، خشکی پوست، خارش، اگزمای دست و صورت، اگزمای پلک، پیری زود رس، تشدید جوش های آکنه ای صورت، خشکی حاشیه لب ها و بینی و نمایان شدن لکه های تیره در سطح پوست ازجمله مشکلاتی است که در شرایط آلودگی هوا بیشتر می‌شود.
آلودگی هوا و دیابت
مبارزه با افزایش دیابت در افغانستان برای وزارت صحت این کشور تبدیل چالش جدی شده است. براساس آمار این وزارت، ۳۶ هزار بیمار مبتلا به زردی در این وزارت به ثبت رسیده و این رقم درصورتی که با این بیماری به صورت مبارزه جدی نشود، تا سال ۲۰۳۰ در افغانستان ۸۵ درصد افزایش خواهد یافت. با این حال پزشکان اکید می‌کنند که یکی از عوامل افزایش این بیماری در افغانستان، آلودگی آب و هوا است.
آلودگی هوا تنها به سوخت‌های فسیلی، دود موترها و گازهای ساختمان‌ها و کارخانه‌ها محدود نمی‌شود. در کنار دود غلیظ زغال سنگ، چوب و دود مواد سوختی بی‌کیفیت در فصل سرما و جاده‌های خامه نیز در آلودگی هوا نقش موثر دارد.
آگاهان محیط زیست می‌گوید تنها دود الاینده نیست. بل که خاکی بودن جاده‌ها و کوچه‌ها نیز به مراتب خطرناک تر است. به باور این آگاهان در شهری که سیستم کانالازیسیون وجود ندارد، ذرات گرد و خاک آلوده نیز تهدیدی جدی برای وضعیت بهداشتی شهروندان افغانستان به شمار می‌رود.
این درحالیست که غلام محمد ملکیار، معاون فنی اداره محیط زیست افغانستان، می‌گوید مقدار ذرات معلق در هوای کابل امسال در مقایسه با دو سال گذشته نصف شده است.
ذرات معلق
شهر کابل در مقایسه با شهرهای بزرگ جهان، هژدهمین شهر آلوده جهان با داشتن ذرات معلق پی‌ام ۱۰ است که بیشترین میزان ذرات معلق در هوا را دارد.
در کابل پایتخت افغانستان در فصل سرد، هر خانواده کابلی ۲۲۰۰ کیلو گرم سوخت فسیلی مصرف می‌کند.این سوخت ها شامل زغال سنگ و چوب می باشد. براساس آمارهای غیررسمی، کابل پایتخت افغانستان بیش از شش میلیون جمعیت دارد.
همکاری شهروندان
در این وضعیت بحرانی هوای پایتخت افغانستان، اداره محیط زیست گفته که مشکل اصلی برای کنترول میزان الودگی هوا در بزرگ‌شهرهای این کشور بویژه در پایتخت، استفاده بی‌رویه مردم از مواد سوخت بی‌کیفیت و زغال سنگ اند و این اداره توان کنترول خانواده‌ها را ندارد.
این اداره با همکاری شهرداری کابل کمپاین آگاهی دهی به شهروندان را برای مقابله با آلودگی هوا، از سطح دانشگاه کابل آغاز کرده و از مردم می‌خواهد که برای مقابله با آلودگی هوا و داشتن محیط پاک با نهادهای دولتی افغانستان همکاری نمایند.
منبع: خبرنامه
