«بولانی دو تا ۲۵۰۰، بولانی دو تا ۲۰۰۰، آقا فیش داری؟ می خواهی بروی بانک؟ بیا من سریع برایت فیش را واریز می کنم؟ کافی است چند دقیقه صبر کنی؟»
اینها معمول ترین جمله هایی است که همه مراجعان سفارت افغانستان در تهران آن را شنیده و با آن آشنایی دارند.
سفارت افغانستان در خیابان پاکستان تهران واقع شده است؛ مکانی مزدحم و البته بی نظم و فاقد برنامه های وسیع برای صدها مراجعه کننده در هر روز.
ابتدا که وارد خیابان پاکستان می شوی فکر می کنی اینجا بازار است. پررفت و آمد و خانواده ها، زنان، کودکان و مردانی که به دیوار تکیه داده و در حال استراحت هستند.
سمت راست علاوه بر چند دکان خشکبارفروشی، دو تا بولانی فروشی و چند چای و کیک فروشی است که در ایجاد تصویری که بی شباهت به بازار نیست کمک می کنند.
بازار شان هم گرم است. بولانی ها انصافا خوشرنگ و خوشمزه به نظر می رسند.
قراین و شواهد فراوانی وجود دارد که چنین گمانه ای را تقویت می کند. به عنوان نمونه، افراد و سرنشینان موترهایی که از خیابان پاکستان، از کنار سفارت افغانستان عبور می کنند به ندرت پیش می آید که چپ چپ به مهاجرین نگاه نکنند، نخندند یا با تعجب از خود سؤال نکنند که این جمعیت انبوه برای چه کاری اینجا جمع شده اند؟
البته یکی از اصلی ترین دلایل ازدحام در سفارت مرکزی افغانستان در تهران، نبود مراکز خدمات کنسولی در دیگر شهرهای ایران است و مهاجرین مجبور اند برای یک امر کوچک، مثلا راهی از اصفهان تا تهران را طی کنند.
وقتی وارد تهران می شوی و بعضی از سفارتخانه ها را نگاه می کنی از فضای بزرگ آنها لذت می بری. ظاهرا بزرگ ترین سفارتخانه خارجی در تهران، سفارت روسیه است؛ کشوری که یکی از پهناورترین کشورهای جهان به لحاظ جغرافیایی است و همزمان، با ایران روابط دوستانه و نزدیکی دارد؛ اما هیچ کشوری به اندازه افغانستان در ایران، مهاجر ندارد.
ایران ده ها سال است، میزبان میلیون ها پناهجوی همسایه شرقی خود است؛ اما به نسبت این آمار، مرکزی که برای حل و فصل مسایل حقوقی، کارت هویت، اقامت، ویزا، احوال شخصیه و سایر امور کنسولی این میزان از پناهجویان از سوی دولت افغانستان، اختصاص داده شده، برخلاف انتظار، بسیار کوچک، محدود و بسته است.
در ابتدا وارد محیطی می شویم که چندین غرفه دارد؛ محیطی که برای کسانی که با محیط های کار شهروندان افغانستان در ایران آشنا باشند، بیشتر یادآور فضاهای بسته خیاطی با نوع معماری و دکوراسیون مخصوص خود است؛ تا جایی که بزرگترین مسایل حقوقی و هویتی میلیون ها مهاجر باید رفع و رجوع شود.
غرفه ۷ مخصوص تمدید پاسپورت مهاجران افغان است. البته مراجعه مستقیم به این غرفه، خارج از نوبت محسوب می شود و امکان پذیر نیست. چون مراجعه کننده ابتدا باید ثبت نام اینترنتی کند.
یکی از مراجعه کنندگانی که پول زیادی به اینترنت کلپ ها و دلالها داده بود از فرط عصبانیت گفت که ظاهرا برای تسهیل امور مراجعان، سفارت با اینترنت کلپ های اطرافش، در زمینه ثبت نام اینترنتی و تعیین تاریخ مراجعه افراد، قرارداد بسته است.
کم نیستند شمار کسانی که بارها از آنها به دلیل بی احترامی، برخورد تحقیرآمیز و رفتار غیر انسانی شکایت کرده و در مواردی، کار به درگیری فزیکی هم کشیده است.
اینترنت کلپ، ۱۰۰۰ تومان از اسکن هر عکس و ۵۰۰۰ تومان در بدل هر فرم اینترنتی که پر می کند می گیرد.
علاوه بر اینکه هیچ بنر و اطلاعیه ای در محوطه سفارت در خصوص سیستم نوبت دهی نشده، در سایت سفارت نیز هیچ اشاره ای به این موضوع نشده است. ظاهرا -چنانچه مراجعه کنندگان می گفتند- سفارت با اینترنت کلپ ایرانی، هماهنگ است؛ تا مقداری از درآمد آن به سفارت واریز شود!
به هر حال، از اینجا می توانی دوباره به غرفه ۷ بروی که مخصوص تمدید پاسپورت است. البته پیش از این، سه تا پنج روز بعد باید مراجعه می کردی و پاسپورت را دریافت می کردی؛ اما در حال حاضر، در همان روز اول می توان مستقیما به غرفه مراجعه کرد و در مقابل هر پاسپورت فیش ۱۸ یورویی تمدید را دریافت کرد و مراحل اداری آن را طی کرد.
از آنجایی که بانک صادرات ایران در نزدیکی سفارت، نمایندگی ندارد، معمولا اکثر مردم به موترسایکل سوارهایی که مقابل سفارت ایستاده اند، فیش و پول را تحویل می دهند؛ تا در بدل دریافت ۳۰۰۰ تومان پول، آن را به بانک واریز کنند و حدود یک ساعت بعد فیش پرداخت را بازگردانند.
دلال های موترسایکل سوار برای واریز پول نیاز به تبدیل تومان به یورو دارند و در این بین با بالا و پایین کردن نرخ رسمی بازار، ده ها هزار تومان دیگر نیز از مهاجران می دزدند؛ بنابراین، با توجه به مراجعه روزانه صدها نفر به سفارت، این تنها بولانی فروش ها و اینترنت کلپ دارها نیستند که سود می کنند، دلال های موترسایکل سوار نیز میلیون ها تومان روزانه درآمد دارند.
اینکه چرا پول مورد نظر، تومان یا اصلا افغانی؛ پول ملی کشور نیست مساله ای است که هیچکس نمی داند.
مسؤولان سفارت هم هیچ اقدامی برای تسهیل امور مراجعه کنندگان در این زمینه انجام نداده اند. در حالی که به آسانی می توان با بانک های ایرانی قرارداد بست؛ تا آنها شعبه ای را در داخل یا نزدیکی سفارت ایجاد کنند یا حداقل یک صرافی کوچک در گوشه ای از سفارت به منظور تبدیل تومان به یورو بر اساس نرخ روز ایجاد می شد؛ تا مردم مجبور نمی شدند، میلیون ها تومان را روزانه به کام دلالان واریز کنند.
کار غرفه ۷ و دیگر غرفه ها نیز هم آنگونه که انتظار می رود مطلوب مردم و مراجعه کنندگان نیست.
اکثر آنها می گویند همیشه وقتی مسؤولان این غرفه می گویند ساعت ۱ توزیع پاسپورت های تمدیدشده شروع می شود، حتما باید تا ساعت ۴ انتظار کشید.
یکی دیگر می گفت:«بیا من حاضرم بیا، برویم در سفارت را از جا بکنیم!»
دیگری می گفت:«من حاضرم بروم شیشه های این پنجره ها را بیارم پایین. اگر همه هستیم من حاضرم.»
این اتفاقی است که همه روزه می افتد و همه روزه نیز با آمدن مراجعان جدید، برخوردهای تازه ای را شاهد هستیم.
