طالبان همواره نگاه قومی به سیاست و دولت داشته اند و از سیاست های زن ستیزانه و خشونت برای پیشبرد اهداف خود بهره برده اند.
در صلح با طالبان ، هفت سناریو زیر قابل پیش بینی است:
۱. ایجاد سیستم امارات اسلامی صدارتی: با توجه به پیشینه طالبان، آنها به هیچ وجه نمی توانند امارت اسلامی را انکار کنند. بنابراین در این طرح امارت اسلامی در قندهار مستقر خواهد بود و نخست وزیر، دستورات امیر را در کابل همراه با یک رئیس و سه معاون انجام می دهد.
۲. ایجاد دولت مشترک اما شکننده: تشکیل یک دولت تلفیقی و اجماع شده در کوتاه مدت غیرممکن است زیرا طالبان بیشتر بر پیروزی نظامی و فتح کامل اصرار دارند. به نظر نمی رسد آنها بدنبال صلح جمعی باشند.
۳. پیروزی نظامی: اگر لویه جرگه با آزادی ۴۰۰ زندانی طالبان موافقت نمی کرد، طالبان تصمیم می گرفتند در ۱۰ ولایت افغانستان حملات نظامی را انجام دهند و آنها را اشغال کنند. با وساطت ایالات متحده، آنها هدف را به تعویق انداختند. با این حال تسخیر نظامی یک خواست دیرینه ی پاکستان و طالبان است.
۴. شروع جنگ داخلی کاملا گسترده: این سناریو ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما غیرممکن نیست. وقتی آمریکایی ها نیز مانند روس ها نیروهای خود را از افغانستان خارج کنند و منابع اقتصادی و مالی آنها به افغانستان قطع شود، طالبان ولایات را به دست می گیرند و تعداد بیشتری از مردم را می کشند و پیش می روند! از سوی دیگر مردم شمال افغانستان سلاح را در دست گرفته و برای یک جنگ داخلی تمام عیار با طالبان آماده می شوند.
۵. تکه تکه شدن افغانستان: افغانستان پس از جنگ داخلی و عدم تفاهم و تحمل در بین رهبران طالبان، آشكارا تحت تجزیه و تشكیل مجمع الجزایر قدرت قرار خواهد گرفت. طالبان با دگماتیسم مذهبی و سیاسی، مورد پذیرش جامعه دمکراتیک افغانستان قرار نخواهند گرفت و گروههایی که علیه آنها تشکیل می شود یا تا آخرین لحظه خواهند جنگید تا کشور را تکه تکه کنند یا برای ایجاد یک دولت مرکزی ضعیف به توافق برسند.
۶. قربانی درخواستی بزرگ: شکی نیست که کشورهای کوچک و توسعه نیافته معمولا دارای سیاست هایی هستند که تحت تاثیر جهت گیری و خواست قدرتهای بزرگ و کشورهای قدرتمند منطقه ای هستند. افغانستان به عنوان یک کشور کوچک و یک جامعه مرده از نظر اقتصادی که در جنگ استخبارات های منطقه ای و بین المللی غرق شده است، نباید این بار قربانی زیاده خواهی های قدرتهای بزرگ شود.
۷. ادامه وضعیت کنونی: سرانجام مهمتر از همه، سناریوی هفتم تداوم وضعیت کنونی است. شرایط ناشناخته جنگ و صلح، عدم تقویت نیروهای امنیتی افغانستان علیه طالبان و ایجاد یک بازی جدید در منطقه.
راه حل چیست؟ اگر طالبان با تفکر امارت اسلامی و دگماتیسم مذهبی، قومی و سیاسی وارد کارزار سیاسی افغانستان شوند، نسل جدیدی از مقاومت در برابر آنها باز خواهد شد و جنگ ادامه خواهد یافت.
طالبان تنها می توانند با دادن حاکمیت به مردم، تمثیل دموکراسی، پذیرش کثرت گرایی قومی و سیاسی و همچنین پذیرش قانون اساسی و دستاوردهای دو دهه گذشته بر این جامعه حاکم باشند. در غیر این صورت آنها طعم خوب یک دولت پایدار، صلح آمیز و مرفه امارت اسلامی را در خواب خواهند دید.
رامش نوری مدرس دانشگاه، تحلیلگر سیاسی و فعال اجتماعی
