زلمی خلیلزاد؛ فرستاده ویژه امریکا برای صلح افغانستان می‌گوید که خروج نیروهای امریکایی از افغانستان مسأله سال‌ها بعد است.
آقای خلیلزاد افزوده که تاکنون توافق نهایی نیز در این زمینه به دست نیامده است.
او گفته است که در دور پنجم مذاکرات با طالبان روی دو موضوع؛ خروج از افغانستان و تضمین‌هایی برای استفاده نشدن از خاک افغانستان به عنوان پایگاه تروریزم، با طالبان صحبت کرده است؛ اما روی هیچ موضوعی به توافق نهایی نرسیده است.
خلیلزاد که پیش از این از سوی مشاور امنیت ملی رییس جمهور غنی به تلاش برای تشکیل حکومت موقت متهم شده بود، گفته است که در این مورد پیشنهاد خاصی نکرده؛ اما تاکید کرده بهتر است انتخابات ریاست جمهوری پس از گفتگوهای صلح برگزار شود.
در عین حال آقای خلیلزاد گفته است: «به دلیل اینکه تضمینی برای رسیدن به توافق با طالبان وجود ندارد بهتر است که آمادگی برای برگزاری انتخابات نیز گرفته شود.»
اظهارات آقای خلیلزاد یکبار دیگر تردیدها درباره چشم انداز آینده روند صلح با طالبان را افزایش می دهد؛ صلحی که نتیجه آن بقای نیروهای خارجی باشد، هرگز صلحی قابل اطمینان و تضمین شده نیست؛ زیرا گروه های ستیزه جو بهانه لازم برای ادامه فعالیت های شان در افغانستان را به دست می آورند و امضای توافقنامه صلح، لزوما به معنای پایان جنگ و استقرار ثبات سراسری در کشور نخواهد بود.
از جانب دیگر، ادعای نماینده ویژه امریکا در زمینه صلح مبنی بر اینکه خروج نظامیان امریکایی از افغانستان ممکن است سال ها طول بکشد، با مطالبه محوری طالبان در این زمینه در تنافر و تضاد قرار دارد؛ زیرا طالبان پیش از این بارها تصریح کرده اند که صلح با امریکا تنها در صورتی به وجود خواهد آمد که آخرین سرباز نیروهای خارجی مستقر در افغانستان، خاک کشور را ترک کنند.
با این حساب و با توجه به مواضع پیشین آن گروه، حتی طالبان هم حاضر نیستند که ادامه حضور نیروهای خارجی را بپذیرند و همزمان، توافق صلح با امریکا را نیز امضا کنند.
با توجه به آنچه گفته شد اگر طالبان بر عهد پیشین خویش، پایبند باشند، سال ها آمادگی امریکا برای خروج به معنای سال ها انتظار برای استقرار صلح خواهد بود و نباید به سرعت، منتظر آمدن صلح بود.
نکته مهم دیگری که در گفتگوی تازه زلمی خلیلزاد بازتاب پیدا کرده، سرنوشت برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و تشکیل دولت موقت است. او بدون آنکه ایده تشکیل دولت موقت را کاملا رد کند، گفته است که پیشنهاد مشخصی در این زمینه نداشته است؛ اما همزمان تأکید کرده که بهتر است انتخابات ریاست جمهوری بعد از گفتگوهای جاری صلح انجام شود.
این سخن به معنای آن است که امریکا مصرانه در تلاش است تا با رسیدن به توافقی با طالبان، از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، جلوگیری کند. معنای دیگر این سخن شاید این باشد که امریکا مجدانه سعی می کند تا یک دولت موقت برآمده از توافق صلح با طالبان را جایگزین دولت کنونی یا دولت ناشی از انتخابات کند.
ادامه اظهارات زلمی خلیلزاد هم این برداشت را به نوعی تأیید می کند. او گفته است: «به دلیل اینکه تضمینی برای رسیدن به توافق با طالبان وجود ندارد بهتر است که آمادگی برای برگزاری انتخابات نیز گرفته شود.»
این بدان معناست که آمادگی برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، امری احتیاطی و جانبی است نه برنامه ای اصلی و غیرقابل جایگزین؛ زیرا از دید امریکا انتخابات در صورتی برگزار خواهد شد که واشنگتن و طالبان در رسیدن به یک توافق صلح ناکام بمانند.
نکته ای که البته نیاز به توضیح ندارد این است که همه چیز به تصمیم و عزم و اراده امریکا بستگی دارد و این واشنگتن است که تعیین می کند چه زمانی انتخابات برگزار شود یا نشود، روند صلح چگونه به پیش برود و برآیند و نتیجه آن چه باید باشد. از این منظر، حق با حمدالله محب است و علیرغم توبیخ سختی که از سوی واشنگتن دریافت کرد، در موضع گیری ضد امریکایی اش کاملا حق به جانب بود.
در چنین شرایطی، تنها طرفی که می تواند سرنوشت متفاوتی برای نقشه های بعدی واشنگتن برای افغانستان، رقم بزند، طالبان است. این گروه در مذاکرات صلح باید نشان دهد که چگونه می تواند یا نمی تواند به توافق صلحی با امریکا دست یابد که در نتیجه آن، هم نظامیان امریکایی برای سال های سال در افغانستان حضور داشته باشند و هم امریکا با طالبان، به مصالحه رسیده باشد!
آقای خلیلزاد افزوده که تاکنون توافق نهایی نیز در این زمینه به دست نیامده است.
او گفته است که در دور پنجم مذاکرات با طالبان روی دو موضوع؛ خروج از افغانستان و تضمین‌هایی برای استفاده نشدن از خاک افغانستان به عنوان پایگاه تروریزم، با طالبان صحبت کرده است؛ اما روی هیچ موضوعی به توافق نهایی نرسیده است.
خلیلزاد که پیش از این از سوی مشاور امنیت ملی رییس جمهور غنی به تلاش برای تشکیل حکومت موقت متهم شده بود، گفته است که در این مورد پیشنهاد خاصی نکرده؛ اما تاکید کرده بهتر است انتخابات ریاست جمهوری پس از گفتگوهای صلح برگزار شود.
در عین حال آقای خلیلزاد گفته است: «به دلیل اینکه تضمینی برای رسیدن به توافق با طالبان وجود ندارد بهتر است که آمادگی برای برگزاری انتخابات نیز گرفته شود.»
اظهارات آقای خلیلزاد یکبار دیگر تردیدها درباره چشم انداز آینده روند صلح با طالبان را افزایش می دهد؛ صلحی که نتیجه آن بقای نیروهای خارجی باشد، هرگز صلحی قابل اطمینان و تضمین شده نیست؛ زیرا گروه های ستیزه جو بهانه لازم برای ادامه فعالیت های شان در افغانستان را به دست می آورند و امضای توافقنامه صلح، لزوما به معنای پایان جنگ و استقرار ثبات سراسری در کشور نخواهد بود.
از جانب دیگر، ادعای نماینده ویژه امریکا در زمینه صلح مبنی بر اینکه خروج نظامیان امریکایی از افغانستان ممکن است سال ها طول بکشد، با مطالبه محوری طالبان در این زمینه در تنافر و تضاد قرار دارد؛ زیرا طالبان پیش از این بارها تصریح کرده اند که صلح با امریکا تنها در صورتی به وجود خواهد آمد که آخرین سرباز نیروهای خارجی مستقر در افغانستان، خاک کشور را ترک کنند.
با این حساب و با توجه به مواضع پیشین آن گروه، حتی طالبان هم حاضر نیستند که ادامه حضور نیروهای خارجی را بپذیرند و همزمان، توافق صلح با امریکا را نیز امضا کنند.
با توجه به آنچه گفته شد اگر طالبان بر عهد پیشین خویش، پایبند باشند، سال ها آمادگی امریکا برای خروج به معنای سال ها انتظار برای استقرار صلح خواهد بود و نباید به سرعت، منتظر آمدن صلح بود.
نکته مهم دیگری که در گفتگوی تازه زلمی خلیلزاد بازتاب پیدا کرده، سرنوشت برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و تشکیل دولت موقت است. او بدون آنکه ایده تشکیل دولت موقت را کاملا رد کند، گفته است که پیشنهاد مشخصی در این زمینه نداشته است؛ اما همزمان تأکید کرده که بهتر است انتخابات ریاست جمهوری بعد از گفتگوهای جاری صلح انجام شود.
این سخن به معنای آن است که امریکا مصرانه در تلاش است تا با رسیدن به توافقی با طالبان، از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، جلوگیری کند. معنای دیگر این سخن شاید این باشد که امریکا مجدانه سعی می کند تا یک دولت موقت برآمده از توافق صلح با طالبان را جایگزین دولت کنونی یا دولت ناشی از انتخابات کند.
ادامه اظهارات زلمی خلیلزاد هم این برداشت را به نوعی تأیید می کند. او گفته است: «به دلیل اینکه تضمینی برای رسیدن به توافق با طالبان وجود ندارد بهتر است که آمادگی برای برگزاری انتخابات نیز گرفته شود.»
این بدان معناست که آمادگی برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، امری احتیاطی و جانبی است نه برنامه ای اصلی و غیرقابل جایگزین؛ زیرا از دید امریکا انتخابات در صورتی برگزار خواهد شد که واشنگتن و طالبان در رسیدن به یک توافق صلح ناکام بمانند.
نکته ای که البته نیاز به توضیح ندارد این است که همه چیز به تصمیم و عزم و اراده امریکا بستگی دارد و این واشنگتن است که تعیین می کند چه زمانی انتخابات برگزار شود یا نشود، روند صلح چگونه به پیش برود و برآیند و نتیجه آن چه باید باشد. از این منظر، حق با حمدالله محب است و علیرغم توبیخ سختی که از سوی واشنگتن دریافت کرد، در موضع گیری ضد امریکایی اش کاملا حق به جانب بود.
در چنین شرایطی، تنها طرفی که می تواند سرنوشت متفاوتی برای نقشه های بعدی واشنگتن برای افغانستان، رقم بزند، طالبان است. این گروه در مذاکرات صلح باید نشان دهد که چگونه می تواند یا نمی تواند به توافق صلحی با امریکا دست یابد که در نتیجه آن، هم نظامیان امریکایی برای سال های سال در افغانستان حضور داشته باشند و هم امریکا با طالبان، به مصالحه رسیده باشد!
