نشست مسکو پیرامون صلح افغانستان، با سخنرانی کوتاه سرگئی لاوروف؛ وزیر امور خارجه روسیه، امروز جمعه (18 عقرب) آغاز شد.
در این نشست، هیأت شورای عالی صلح، نمایندگان طالبان و شماری از کشورهای منطقه اشتراک کرده‌اند.
وزیر خارجه روسیه در سخنرانی خود گفت:"تمام کشورهای منطقه و جامعه بین‌المللی امیدوار اند تا افغانستان با موفقیت بتواند این دوره گذار از تروریزم و جنایات مرتبط با مواد مخدر را پشت سر بگذارد."
وی افزود:"مسأله افغانستان می‌تواند با توسل به طرق سیاسی و صرفا با حضور تمامی گروه‌ها و اقشار این کشور حل شود."
لاوروف گفت:"حضور این افراد (نماینده شورای صلح و طالبان)... می‌تواند به پیشبرد گفت‌وگوهای مستقیم میان دولت، طالبان و طیف گسترده‌تری از گروه‌های اجتماعی و سیاسی افغانستان کمک کند."
وزیر خارجه روسیه همچنین گفت:"مسکو امیدوار است به عنوان سازمان‌دهنده اصلی این نشست بتواند کمک قابل توجهی به آغاز گفت‌وگوهای داخلی در افغانستان داشته باشد... واضح است که برای نیل به این هدف می‌بایست با موانع بسیاری مقابله کرد...."
دولت افغانستان در این نشست، نماینده رسمی نفرستاد و با این توضیح که شورای عالی صلح یک نهاد «غیر حکومتی»، «ملی» و «مستقل» است و از دولت نمایندگی نمی کند، اعلام کرد که نشست مسکو در ادامه نشست قبلی نیست؛ زیرا در این نشست، نمایندگان طالبان هم حضور دارند و دولت تا زمانی که روند صلح، زیر مالکیت کابل نباشد و در آن، گفتگوهای مستقیم با طالبان، صورت نگیرد، شرکت نمی کند. این موضع گیری موجب شد که علیرغم حضور یک هيأت پایین رتبه از شورای عالی صلح که صلاحیت چندانی در این روند ندارد، نشست مسکو در غیاب دولت افغانستان برگزار شود.
این در حالی است که نمایندگان طالبان در آن، شرکت دارند و ممکن است از سایر جناح های خارج از قدرت دولتی هم شماری حضور داشته باشند.
با این حساب، نتیجه نشست صلح مسکو کاملا به کام روسیه تمام خواهد شد و این، پیش از آنکه به سود افغانستان باشد به زیان آن است.
کارشناسان می گویند که کابل تحت فشار واشنگتن نتوانست در نشست صلح مسکو شرکت کند و به این ترتیب، به ابعاد منطقه ای روند صلح، آسیب زد و بسیاری از کشورهای همسو با روسیه و درگیر با روند صلح افغانستان را از خود راند.
پیش از آغاز رسمی نشست مسکو در روز جمعه، زلمی خلیلزاد؛ فرستاده وزارت خارجه امریکا در روند صلح افغانستان هم روز پنجشنبه، یک سفر ۱۲ روزه منطقه ای را آغاز کرد که احتمال می رود بار دیگر با نمایندگان طالبان در قطر هم گفتگو کند.
از سوی دیگر، کریم خلیلی؛ رییس شورای عالی صلح و هیأت همراه از چند روز پیش به تهران سفر کرده است.
این رویدادها نشانگر آن است که روند صلح افغانستان، وارد مراحل حساس تر و جدی تری شده است؛ اما همزمان این نگرانی هم وجود دارد که ورود بازیگران خارجی به این عرصه از یکسو و نقش کمرنگ و حاشیه ای دولت افغانستان در این روند از جانب دیگر، منافع و اولویت های استراتژیک کابل در این خصوص را در معرض تهدید قرار دهد و در برابر، نقش آفرینی قدرت های خارجی در این زمینه، تقویت شود و به این ترتیب، یک تضاد منافع و جنگ قدرت پنهان میان طرف های متخاصم بر سر صلح افغانستان آغاز شود.
در این میان، به نظر می رسد که دولت افغانستان با عدم شرکت در نشست صلح مسکو، مرتکب یک اشتباه بزرگ و راهبردی شد. کابل می توانست با حضور در این نشست، بهتر از غیبت در آن، از منافع خود صیانت کند و میزان بهره برداری سلطه گرانه احتمالی روسیه و کشورهای هم پیمان از آن را به حد اقل برساند.
همچنین دولت با حضور در نشست مسکو، می توانست نشان دهد که امریکا با افغانستان به مثابه یک کشور اشغال شده و تحت الحمایه برخورد نمی کند و کابل برای تصمیم گیری در خصوص سرنوشت سیاسی و امنیتی مردم خویش، مستقل از نفوذ و سلطه قدرت های بزرگ عمل می کند.
با این حساب، افغانستان می توانست از تضاد منافع و کانال های گوناگونی که از سوی ابرقدرت های شرق و غرب و کشورهای همسایه و منطقه، برای صلح افغانستان، ایجاد شده، در مسیر منافع و اولویت های استراتژيک خود، بهره برداری کند؛ اما این اتفاق نیافتاد و بی تردید، نشست مسکو که به نام افغانستان، برگزار شده، به کام روسیه، تمام خواهد شد و این در حالی است که افغانستان همچنان از کانال صلح امریکایی با طالبان هم به توفیق چشمگیری دست نیافته و نتوانسته آن گروه را قانع کند تا با کابل، مستقیما وارد گفتگو شود.
این شرایط، وضعیت صلح و جنگ در افغانستان را بیش از آنچه هست، پیچیده و بغرنج می کند و موانع بزرگتری را در مسیر صلح به وجود می آورد.
در این نشست، هیأت شورای عالی صلح، نمایندگان طالبان و شماری از کشورهای منطقه اشتراک کرده‌اند.
وزیر خارجه روسیه در سخنرانی خود گفت:"تمام کشورهای منطقه و جامعه بین‌المللی امیدوار اند تا افغانستان با موفقیت بتواند این دوره گذار از تروریزم و جنایات مرتبط با مواد مخدر را پشت سر بگذارد."
وی افزود:"مسأله افغانستان می‌تواند با توسل به طرق سیاسی و صرفا با حضور تمامی گروه‌ها و اقشار این کشور حل شود."
لاوروف گفت:"حضور این افراد (نماینده شورای صلح و طالبان)... می‌تواند به پیشبرد گفت‌وگوهای مستقیم میان دولت، طالبان و طیف گسترده‌تری از گروه‌های اجتماعی و سیاسی افغانستان کمک کند."
وزیر خارجه روسیه همچنین گفت:"مسکو امیدوار است به عنوان سازمان‌دهنده اصلی این نشست بتواند کمک قابل توجهی به آغاز گفت‌وگوهای داخلی در افغانستان داشته باشد... واضح است که برای نیل به این هدف می‌بایست با موانع بسیاری مقابله کرد...."
دولت افغانستان در این نشست، نماینده رسمی نفرستاد و با این توضیح که شورای عالی صلح یک نهاد «غیر حکومتی»، «ملی» و «مستقل» است و از دولت نمایندگی نمی کند، اعلام کرد که نشست مسکو در ادامه نشست قبلی نیست؛ زیرا در این نشست، نمایندگان طالبان هم حضور دارند و دولت تا زمانی که روند صلح، زیر مالکیت کابل نباشد و در آن، گفتگوهای مستقیم با طالبان، صورت نگیرد، شرکت نمی کند. این موضع گیری موجب شد که علیرغم حضور یک هيأت پایین رتبه از شورای عالی صلح که صلاحیت چندانی در این روند ندارد، نشست مسکو در غیاب دولت افغانستان برگزار شود.
این در حالی است که نمایندگان طالبان در آن، شرکت دارند و ممکن است از سایر جناح های خارج از قدرت دولتی هم شماری حضور داشته باشند.
با این حساب، نتیجه نشست صلح مسکو کاملا به کام روسیه تمام خواهد شد و این، پیش از آنکه به سود افغانستان باشد به زیان آن است.
کارشناسان می گویند که کابل تحت فشار واشنگتن نتوانست در نشست صلح مسکو شرکت کند و به این ترتیب، به ابعاد منطقه ای روند صلح، آسیب زد و بسیاری از کشورهای همسو با روسیه و درگیر با روند صلح افغانستان را از خود راند.
پیش از آغاز رسمی نشست مسکو در روز جمعه، زلمی خلیلزاد؛ فرستاده وزارت خارجه امریکا در روند صلح افغانستان هم روز پنجشنبه، یک سفر ۱۲ روزه منطقه ای را آغاز کرد که احتمال می رود بار دیگر با نمایندگان طالبان در قطر هم گفتگو کند.
از سوی دیگر، کریم خلیلی؛ رییس شورای عالی صلح و هیأت همراه از چند روز پیش به تهران سفر کرده است.
این رویدادها نشانگر آن است که روند صلح افغانستان، وارد مراحل حساس تر و جدی تری شده است؛ اما همزمان این نگرانی هم وجود دارد که ورود بازیگران خارجی به این عرصه از یکسو و نقش کمرنگ و حاشیه ای دولت افغانستان در این روند از جانب دیگر، منافع و اولویت های استراتژیک کابل در این خصوص را در معرض تهدید قرار دهد و در برابر، نقش آفرینی قدرت های خارجی در این زمینه، تقویت شود و به این ترتیب، یک تضاد منافع و جنگ قدرت پنهان میان طرف های متخاصم بر سر صلح افغانستان آغاز شود.
در این میان، به نظر می رسد که دولت افغانستان با عدم شرکت در نشست صلح مسکو، مرتکب یک اشتباه بزرگ و راهبردی شد. کابل می توانست با حضور در این نشست، بهتر از غیبت در آن، از منافع خود صیانت کند و میزان بهره برداری سلطه گرانه احتمالی روسیه و کشورهای هم پیمان از آن را به حد اقل برساند.
همچنین دولت با حضور در نشست مسکو، می توانست نشان دهد که امریکا با افغانستان به مثابه یک کشور اشغال شده و تحت الحمایه برخورد نمی کند و کابل برای تصمیم گیری در خصوص سرنوشت سیاسی و امنیتی مردم خویش، مستقل از نفوذ و سلطه قدرت های بزرگ عمل می کند.
با این حساب، افغانستان می توانست از تضاد منافع و کانال های گوناگونی که از سوی ابرقدرت های شرق و غرب و کشورهای همسایه و منطقه، برای صلح افغانستان، ایجاد شده، در مسیر منافع و اولویت های استراتژيک خود، بهره برداری کند؛ اما این اتفاق نیافتاد و بی تردید، نشست مسکو که به نام افغانستان، برگزار شده، به کام روسیه، تمام خواهد شد و این در حالی است که افغانستان همچنان از کانال صلح امریکایی با طالبان هم به توفیق چشمگیری دست نیافته و نتوانسته آن گروه را قانع کند تا با کابل، مستقیما وارد گفتگو شود.
این شرایط، وضعیت صلح و جنگ در افغانستان را بیش از آنچه هست، پیچیده و بغرنج می کند و موانع بزرگتری را در مسیر صلح به وجود می آورد.
