سهم همسایگان از مبارزه با مواد مخدر در افغانستان

جاوید قایم؛ معاون وزارت مبارزه با مواد مخدر می‌گوید که افغانستان در روند مبارزه با مواد مخدر موفق نبوده و علاوه بر آن کشورهای همسایه نیز در این روند همکاری نمی‌کنند.

او روز سه‌شنبه، در نشست "درس‌های آموخته شده و دیدگاه آینده" در کابل گفت که عدم همکاری تمام همسایه‌های افغانستان به روند مبارزه با مواد مخدر صدمه زده است.

او افزود که گزارش‌های اولیه نشان می‌دهد که زمین‌های بیشتری در افغانستان زیر کشت مواد مخدر آمده است. تولید بالا خواهد رفت، ولایت‌هایی که خالی از کشت مواد مخدر تلقی می‌شدند، دوباره زیر کشت آمده‌اند.

او تهدیدهای امنیتی، نبود کمک کافی در این بخش، فعالیت تروریستی، جرایم سازمان یافته و نبود حاکمیت قانون را چالش های عمده بر سر راه مبارزه با مواد مخدر اعلام کرد.

آقای قایم گفت که تولید مواد مخدر اکنون موضوع داخلی افغانستان نیست؛ بلکه ترافیک، قاچاق و افزایش بازار تقاضای مواد مخدر باعث افزایش تولید در افغانستان شده‌ است.

کارشناسان نیز می گویند که افغانستان علیرغم آنکه به دلیل سیاست های اشتباه، وضعیت امنیتی بد، سلطه تروریزم، حضور نیروهای خارجی و کارنامه بحث برانگیز و مبهم آنها در مبارزه با کشت و تولید و ترانزیت مواد مخدر، نبود حاکمیت قانون، فساد، ضعف حکومت مرکزی و... تولیدکننده اصلی مواد مخدر در منطقه و جهان محسوب می شود؛ اما مردم آن، تنها قربانی این مواد نیستند و کشورهای همسایه، منطقه و جهان نیز در معرض آسیب های زیانبار و ویرانگر مواد مخدر قرار دارند.

بنابراین، مبارزه برای جلوگیری از کشت و تولید و قاچاق آن و انهدام باندهای مخوف و بزرگ مافیایی که در کار این تجارت سیاه و ضد انسانی قرار دارند، تنها مسؤولیت دولت و نیروهای امنیتی افغانستان نیست و با توجه به گستره مشکلات و چالش هایی که در این زمینه وجود دارد، عملا از توان آنها هم خارج است.

این در حالی است که به باور آگاهان، از جانب دیگر، کشورهای همسایه و منطقه، از پتانسیل های عظیمی برای کمک به افغانستان به منظور غلبه بر این چالش، برخوردار اند و اگر بخشی از امکانات و منابعی را که آنها در داخل مرزهای خود به منظور جلوگیری از ورود مواد مخدر تولیدشده در افغانستان به کار می بندند، صرف مبارزه با کشت و تولید مواد مخدر در داخل افغانستان کنند و در این راستا با هم افزایی نیروها، منابع و ظرفیت های خود و دولت افغانستان، وارد یک همکاری سازنده و مشترک شوند، بی تردید، بخش مهمی از این بحران فراگیر بین المللی، مهار و چه بسا منهدم خواهد شد.

به عنوان نمونه، کارشناسان تصریح می کنند که روسیه یکی از اصلی ترین اهداف و قربانیان مواد مخدر افغانستان است.

از سوی دیگر، انتقادهای مکرر مقام های روسی از عملکرد و کارنامه نیروهای نظامی غربی در مبارزه با مواد مخدر در افغانستان، در طول سالیان گذشته، نشانگر آن بوده است که روس ها به گونه ای تصور می کنند یکی از سلاح هایی که غرب علیه روسیه از آن استفاده هدفمند و آگاهانه می کند مواد مخدر افغانستان است.

صرف نظر از اینکه آیا بر اساس برخی ادعاهایی که وجود دارد، مقداری قابل توجه از میلیاردها دالر عواید ناشی از تولید و صدور مواد مخدر افغانستان، به جیب کشورهای غربی دارای نیروی نظامی در افغانستان به ویژه امریکا و انگلیس می رود یانه، این احتمال نیز به صورت جدی مطرح می شود که نیروهای تروریستی فعال در افغانستان، پاکستان و بخش هایی از آسیای میانه، عملا در تولید و قاچاق مواد مخدر افغانستان، ذینفع اند و از این مسیر، تغذیه و تامین مالی می شوند.

با این حساب، در این تردیدی باقی نمی ماند که خطری که امروزه مواد مخدر تولیدی در افغانستان برای امنیت و ثبات جهانی ایجاد می کند، کمتر از خطر داعش و سایر شبکه های تروریستی نیست؛ اما تفاوت این دو در این است که خطر ناشی از تروریزم، مشخص، کوتاه مدت و قابل محاسبه و سنجش است و در نتیجه، واکنشی که برمی انگیزد نیز روشن است؛ اما آثار مخرب و ویرانگر ناشی از مواد مخدر، پنهان، غیر قابل اندازه گیری، درازمدت، خزنده و تدریجی است و به همین دلیل، توجه و اهمیت کمتری به آن داده می شود.

با توجه به این مسایل، اکنون زمان آن فرارسیده است که افغانستان برای ایجاد یک فضای همکاری واقعی در مبارزه با مواد مخدر، در تشکیل یک ائتلاف بین المللی برای مبارزه با مواد مخدر در افغانستان با مشارکت فعال و مستمر کشورهای همسایه و قدرت های منطقه، وارد عمل شود تا به این ترتیب، هم از سنگینی بار مبارزه یکجانبه دولت افغانستان با آن کاسته شود و هم اقدام مؤثری برای جلوگیری از فراگیر شدن بیش از اندازه این بحران رو به گسترش جهانی صورت بگیرد.