دیورند، سرمایه سیاسی مهره های سوخته؟

حامد کرزی؛ رییس جمهوری پیشین که در مراسم گشایش فعالیت های «مرکز تحقیق و مطالعات افغانستان نوین» سخنرانی می کرد، بار دیگر تأکید کرد که پاکستان باید درک کند که افغانستان خط دیورند را به رسمیت نمی شناسد.

آقای کرزی گفت: مشکلاتی که در مورد سرحدات ]وجود دارد[ و به خصوص خط دیورند که تحمیل شده استعمار بیرونی بوده و از نتایج ناگوار آن، ملت افغانستان و مردمان دوطرف خط دیورند رنج زیاد دیده اند.

رییس جمهوری پیشین پیشنهاد داد که برای دیورند، تعبیر «خط مرزی» نه؛ بلکه «خط فرضی» استفاده شود.

او با اشاره به اینکه در این باره باید ملت‌های دو کشور تصمیم بگیرند، گفت که افغانستان، پاکستان را به رسمیت می‌شناسد و دولت پاکستان باید درک کند که خط دیورند «بر مردم و سرزمین افغان ها» به زور استعمار انگلیس تحمیل شده و مردم این مناطق را ازهم جدا ساخته است.

او تأکید کرد که طرح این مسأله به معنای دشمنی با پاکستان نیست.

این در حالی است که به باور کارشناسان، برای کرزی مساله دیورند شبیه یک نوستالژی است. او بی آنکه قادر باشد، به این خیال محال، رنگ واقعیت بدهد، در رویاهای ناسیونالیستی اش همواره در افغانستان آنسوی دیورند سیر می کند.

منتقدان می گویند که آقای کرزی فراموش کرده که آنسوی دیورند جایی است که می رود تا این سوی دیورند را نیز به آتش بکشد.

به عقیده آگاهان، بر پایه همین احساسات ملی گرایی افراطی امثال آقای کرزی است که امروزه افغانستان در آتش جنگ می سوزد و هزاران نفر قربانی داده است. این گونه اظهارات سبب می شود تا افغانستان نوستالژیک آقای کرزی در ماورای خط دیورند عملا به یک منطقه نظامی ممنوعه بدل شود که از آنجا تروریست های انتحاری به افغانستان گسیل می شود، هسته های امنی برای آموزش و تجهیز و تقویت گروهک های تروریستی ایجاد می شود و از همانجا نیز حکم «جهاد» علیه مردم و دولت افغانستان صادر می گردد.

تحلیلگران می گویند که برای کرزی اما هیچ اهمیتی ندارد که این گونه اظهار نظرهای احساسی و ملی گرایانه چه هزینه سنگین و خونینی را بر مردم ما تحمیل می کند.

احساسات و ملی گرایی فاقد مبانی قناعت بخش عقلانی حتی به او اجازه نمی دهد که به رسمیت نشناختن خط دیورند هیچ واقعیتی را در زمینه وضعیت کنونی این خط، تغییر نمی دهد؛ بلکه در برابر، ناامنی ها، جنگ، ترور، ویرانگری و خشونت را در افغانستان تشدید می کند.

امثال آقای کرزی اگر ده ها سال دیگر نیز رییس جمهور افغانستان باشند، بدون توجه به وضعیت اینسوی دیورند، تمام سال های ریاست جمهوری شان را وقف افغانستان نوستالژیک و خیالی آنسوی دیورند می کنند و برای «آزادی» و «آموزش» و «پیشرفت» پشتون ها و بلوچ های افغانستان رویایی شان در آنسوی خط دیورند، فکر می کنند.

منتقدان تأکید می کنند که کرزی در این زمینه به اندازه ای افراطی و غیر عقلانی برخورد می کند که حتی نمی خواهد به خاطر بسپارد که خط دیورند، سوغات حاکمیت امیر آهنین عبدالرحمان، پدر افغانستان مدرن است!

او در دیگر زمینه ها عبدالرحمان را الگویی والا و غیر قابل عدول برای اعمال قدرت می داند و حتی سیاست های ستمکارانه او در خصوص کوچ اجباری و اسکان و استقرار کوچی های بیگانه بر زمین و زیست بوم مردمان بومی این دیار را نیز تایید می کند و ادامه می دهد؛ اما در این مورد، خاص بدون آنکه تاوان این اشتباه تاریخی را بر گردن امیر آهنین بیاندازد و دست از این داعیه محال بردارد، خیره سرانه در پی به کرسی نشاندن این خواسته غیر عملی و خیال پردازانه خود است.

آگاهان هشدار می دهند که کرزی باید بداند که افغانستان نوستالژیک آنسوی دیورند او وارد یک مرحله تاریخی بازگشت ناپذیر شده و دیگر نمی تواند به افغانستان واقعی با مرزهای مشخص و تعریف شده بین المللی امروز بپیوندد.

از سوی دیگر، کرزی حق ندارد مانند پادشاهان خودخوانده ای که خود را ظل الله می پنداشتند و تمام افغانستان و مردمان آن را ملک بلامنازع خویش می انگاشتند، به نمایندگی از «مردم افغانستان» از کوه های بدخشان تا دشت های نیمروز سخن بگوید.

او چه زمانی و چگونه از مردم در این زمینه نظرخواهی کرده و به این نتیجه عجیب و قاطع رسیده است؟ اگر نکرده است، چه کسی او را به عنوان نماینده و رییس مادام العمر و تام الاختیار مردم افغانستان قرار داده تا به نیابت از آنها حتی پس از ریاست جمهوری در خصوص دیورند سخن بگوید و حکم صادر کند؟

تاریخ سیاسی کرزی، از نظر مردم افغانستان منقضی شده است و این حربه های کهنه و زنگ خورده نیز نمی تواند او را از زیر به سطح آورد؛ حتی اگر او از دیورند به مثابه یک سرمایه سیاسی استفاده کند مردم افغانستان نمی توانند بیش از این تاوان این دعوای دروغین و بی بنیاد را با خون خویش بپردازند.