اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان به دعوت داکتر حسن روحانی همتای ایرانی خود وارد آن کشور شد تا بارئیس جمهور و سایر مقامات عالی رتبه حکومت ایران وارد گفت و گو شود. قرار بود سفر اشرف غنی در ماه حوت سال گذشته صورت گیرد، اما به دلایل مشکلات داخلی این سفر به تعویق افتاد. کثیری از صاحب نظران و آگاهان بدین باور هستند که سفر اشرف غنی به ایران باید زودتر از این انجام می یافت؛ زیرا از یک سوی دو کشور همسایه هستند و از سوی دیگر همانندی های فراوانی میان دو کشور وجود دارد که می تواند فضای مثبتی میان دو کشور شکل دهد.
دوم آن که ایران در سی سال گذشته دست آوردهای خوبی در مبارزه با تروریسم و مبارزه با کشت و قاچاق مواد مخدر داشته است که برای حکومت و نیروهای امنیتی افغانستان مورد استفاده قرار گیرد.
سوم آن که افغانستان و ایران هر دو با خطر شیوع تروریزم بین المللی مثل داعش مواجه هستند که مساعی مشترک هر دو کشور می تواند زمینه های همکاری مفیدی در این زمینه ایجاد کند.
ایران در مبارزه با تروریزم از تجربیات بسیار خوبی برخوردار است. آنچه امروز در افغانستان شاهد حملات تروریستی هستیم، ایران دردهه شصت خورشیدی با آن مواجه بود، بسیاری از شخصیت های سیاسی و فرهنگی آن کشور در این ر اه جان باختند. اما تلاش های نیروهای امنیتی ایران در آن مقطع تاریخی علی رغم کمبود تجربه هایی در این عرصه با آن مواجه بودند، دست آوردهای خوبی در مهار تروریسم کسب کردند که آن دست آوردها و تجربه ها تا امروز مورد استفاده نیروهای امنیتی ایران قرار گرفته و امنیت پایداری را در ایران به وجود آورده است. درعرصه مبارزه با مواد مخدر نیز هر دو کشور می توانند تلاش های مشترکی انجام دهند و از تجربه های ایران سود ببرد.
به دید برخی آگاهان، گرچه رویکردهای تروریستی در ایران و افغانستان یکسان نبوده اما باز هم اگر تجربیاتی ازین دست میان دو کشور رد و بدل شود می توان از این ظرفیت ها سود برد و در راه امن کردن افغانستان به کار بست. در مبارزه با مواد مخدر هم حکومت گذشته افغانستان با اتکا به نیروهای غربی به ویژه نیروهای انگلیسی تصمیم داشت جنوب کشور را از مواد مخدر پاک کند. اما عدم صداقت نیروهای انگلیسی در مبارزه با کشت تریاک، تلاش ها را ناکام گذاشت و اینک جنوب کشور بیش از گذشته ناامن است و کشت تریاک نیز کاهش نیافته است.
معلوم می شود که امنیت بدون مبارزه مستمر و روش مند با کشت و قاچاق مواد مخدر امکان پذیر نیست. از این جهت ایران می تواند تجربه سی ساله خود را در اختیار نیروهای امنیتی افغانستان قرار دهد، با توجه به این که ایران خود یکی از قربانیان قاچاق مواد مخدر بوده است، می تواند همدلی بیشتری با افغان ها نشان دهد و نیروهای امنیتی افغانستان را یاری رساند. افزون بر تجربه هایی که ایرانی ها در این زمینه ها دارند، ایران بعد از پاکستان یکی از نزدیک ترین راه های رسیدن به آب های آزاد است.
اگر محاط بودن افغانستان به خشکی یکی از علت های مهم عدم توسعه دانسته شود ایجاد راه های آبی بدون تنش می تواند افغانستان را از انزوای تاریخی بیرون آورد. با توجه به این که تنش در روابط میان افغانستان و پاکستان همواره وجود داشته و در هر مقطعی قطع راه های مواصلاتی به عنوان یک حربه از سوی حکومت پاکستان به کار گرفته شده است.
گشوده شدن راه جدید برای افغانستان می تواند امنیت و توسعه پایدار کشور را به ارمغان آورد. متاسفانه حکومت های گذشته افغانستان یا از درک این شرایط عاجز بوده اند و یا امکاناتی در اختیار نداشته اند تا راه های آب های آزاد را بر روی کشور باز کنند و به تجارت و ترانزیت کالای افغانستان کمک کنند. امروز شرایط دنیا به گونه ای است که می توان از این ظرفیت ها و فرصت ها سود برد و کشور را ازین وضعیت بیرون کرد.
از جانب دیگر ایران یکی از کشورهای ثروتمند و استراتژیک منطقه خاورمیانه است و افغانستان از این پتانسیل می تواند به سود خود استفاده کند. حکومت افغانستان در گذشته تلاش کرده است سرمایه گذاران خارجی را تشویق کند که درافغانستان سرمایه گذاری کنند. اگر این زمینه فراهم گردد، سرمایه گذاران ایرانی به دلیل نزدیک بودن وسنخیت های مهم فرهنگی و تاریخی می توانند بیشتر مورد توجه باشند تا سرمایه گذاران دیگر که سنخیت کمتری دارند یا هیچ سنخیتی ندارند.
اگر ایران با کشورهای ۵+۱ به توافق برسد و تحریم ها یی که بر ایران اعمال شده است برداشته شود، یکی از پتانسیل های اقتصادی که در یک دهه اخیر دچار اختلال شده بود بار دیگر در اختیار ایران قرار خواهد گرفت، از نگاه سیاسی هم اعتماد به نفس زیادی را برای ایرانی ها به وجود خواهد آورد و این اعتماد به نفس می تواند زمینه های تاثیرگزاری بیشتری را برای آن کشور فراهم آورد. و هم چنان سرمایه های بلوکه شده ایرانی ها آزاد خواهد شد که می تواند زمینه سرمایه گذاری های زیادی را در افغانستان فراهم آورد.
باید خاطر نشان ساخت که افغانستان نیز دارای توانمندی های بالقوه فراوانست، اگر حکومت وحدت ملی از تنش های داخلی خود بکاهد، تمام توجه ها را به سوی بهبود وضعیت کشور به کار بندد، ایجاد صلح و امنیت و ثبات کشور محور توجه حکومت قرار گیرد، می تواند زمینه های سرمایه گذاری خارجی را در کشور فراهم کند.
کشورهای جهان و همسایگان افغانستان می دانند که افغانستان کشور بکر و دست نخورده ای است، معادن سرشاری در دل خود نهفته دارد، سنگ های قیمتی افغانستان تزئین کننده دربارهای مجلل شاهان گذشته و حال نیز بوده است. بیرون آوردن این سنگ ها از دل کوه های سخت نیازمند سرمایه از یک سوی و دانش فنی از سوی دیگر است که کمترین امنیت می تواند سرمایه گذاران داخلی و خارجی را تحریص و تحریک کند.
سرمایه گذاران ایرانی نیز به جای ر فتن به امریکای لاتین و افریقای جنوبی یا شمالی در نزدیک ترین سرزمین به کشور خود سرمایه گذاری خواهند کرد و سود سرشاری را نصیب می شوند. افزون بر سرمایه گذاری درمعادن، افغانستان به دلیل داشتن نیروهای کار ارزان برای ایجاد کارگاه های کوچک نیز می تواند زمینه های مناسب سرمایه گذاری برای همسایگان باشد.
به هر حال گرچه اشرف غنی سیاست خارجی خود را بر محور ایجاد صلح با طالبان سامان داده است اما هیچ گاه بی نیاز از تعامل منطقه ای نخواهد بود و امنیت پایدار در گرو تعامل مثبت با کشورهای جهان و به ویژه کشورهای همسایه میسر و ممکن می شود.
دوم آن که ایران در سی سال گذشته دست آوردهای خوبی در مبارزه با تروریسم و مبارزه با کشت و قاچاق مواد مخدر داشته است که برای حکومت و نیروهای امنیتی افغانستان مورد استفاده قرار گیرد.
سوم آن که افغانستان و ایران هر دو با خطر شیوع تروریزم بین المللی مثل داعش مواجه هستند که مساعی مشترک هر دو کشور می تواند زمینه های همکاری مفیدی در این زمینه ایجاد کند.
ایران در مبارزه با تروریزم از تجربیات بسیار خوبی برخوردار است. آنچه امروز در افغانستان شاهد حملات تروریستی هستیم، ایران دردهه شصت خورشیدی با آن مواجه بود، بسیاری از شخصیت های سیاسی و فرهنگی آن کشور در این ر اه جان باختند. اما تلاش های نیروهای امنیتی ایران در آن مقطع تاریخی علی رغم کمبود تجربه هایی در این عرصه با آن مواجه بودند، دست آوردهای خوبی در مهار تروریسم کسب کردند که آن دست آوردها و تجربه ها تا امروز مورد استفاده نیروهای امنیتی ایران قرار گرفته و امنیت پایداری را در ایران به وجود آورده است. درعرصه مبارزه با مواد مخدر نیز هر دو کشور می توانند تلاش های مشترکی انجام دهند و از تجربه های ایران سود ببرد.
به دید برخی آگاهان، گرچه رویکردهای تروریستی در ایران و افغانستان یکسان نبوده اما باز هم اگر تجربیاتی ازین دست میان دو کشور رد و بدل شود می توان از این ظرفیت ها سود برد و در راه امن کردن افغانستان به کار بست. در مبارزه با مواد مخدر هم حکومت گذشته افغانستان با اتکا به نیروهای غربی به ویژه نیروهای انگلیسی تصمیم داشت جنوب کشور را از مواد مخدر پاک کند. اما عدم صداقت نیروهای انگلیسی در مبارزه با کشت تریاک، تلاش ها را ناکام گذاشت و اینک جنوب کشور بیش از گذشته ناامن است و کشت تریاک نیز کاهش نیافته است.
معلوم می شود که امنیت بدون مبارزه مستمر و روش مند با کشت و قاچاق مواد مخدر امکان پذیر نیست. از این جهت ایران می تواند تجربه سی ساله خود را در اختیار نیروهای امنیتی افغانستان قرار دهد، با توجه به این که ایران خود یکی از قربانیان قاچاق مواد مخدر بوده است، می تواند همدلی بیشتری با افغان ها نشان دهد و نیروهای امنیتی افغانستان را یاری رساند. افزون بر تجربه هایی که ایرانی ها در این زمینه ها دارند، ایران بعد از پاکستان یکی از نزدیک ترین راه های رسیدن به آب های آزاد است.
اگر محاط بودن افغانستان به خشکی یکی از علت های مهم عدم توسعه دانسته شود ایجاد راه های آبی بدون تنش می تواند افغانستان را از انزوای تاریخی بیرون آورد. با توجه به این که تنش در روابط میان افغانستان و پاکستان همواره وجود داشته و در هر مقطعی قطع راه های مواصلاتی به عنوان یک حربه از سوی حکومت پاکستان به کار گرفته شده است.
گشوده شدن راه جدید برای افغانستان می تواند امنیت و توسعه پایدار کشور را به ارمغان آورد. متاسفانه حکومت های گذشته افغانستان یا از درک این شرایط عاجز بوده اند و یا امکاناتی در اختیار نداشته اند تا راه های آب های آزاد را بر روی کشور باز کنند و به تجارت و ترانزیت کالای افغانستان کمک کنند. امروز شرایط دنیا به گونه ای است که می توان از این ظرفیت ها و فرصت ها سود برد و کشور را ازین وضعیت بیرون کرد.
از جانب دیگر ایران یکی از کشورهای ثروتمند و استراتژیک منطقه خاورمیانه است و افغانستان از این پتانسیل می تواند به سود خود استفاده کند. حکومت افغانستان در گذشته تلاش کرده است سرمایه گذاران خارجی را تشویق کند که درافغانستان سرمایه گذاری کنند. اگر این زمینه فراهم گردد، سرمایه گذاران ایرانی به دلیل نزدیک بودن وسنخیت های مهم فرهنگی و تاریخی می توانند بیشتر مورد توجه باشند تا سرمایه گذاران دیگر که سنخیت کمتری دارند یا هیچ سنخیتی ندارند.
اگر ایران با کشورهای ۵+۱ به توافق برسد و تحریم ها یی که بر ایران اعمال شده است برداشته شود، یکی از پتانسیل های اقتصادی که در یک دهه اخیر دچار اختلال شده بود بار دیگر در اختیار ایران قرار خواهد گرفت، از نگاه سیاسی هم اعتماد به نفس زیادی را برای ایرانی ها به وجود خواهد آورد و این اعتماد به نفس می تواند زمینه های تاثیرگزاری بیشتری را برای آن کشور فراهم آورد. و هم چنان سرمایه های بلوکه شده ایرانی ها آزاد خواهد شد که می تواند زمینه سرمایه گذاری های زیادی را در افغانستان فراهم آورد.
باید خاطر نشان ساخت که افغانستان نیز دارای توانمندی های بالقوه فراوانست، اگر حکومت وحدت ملی از تنش های داخلی خود بکاهد، تمام توجه ها را به سوی بهبود وضعیت کشور به کار بندد، ایجاد صلح و امنیت و ثبات کشور محور توجه حکومت قرار گیرد، می تواند زمینه های سرمایه گذاری خارجی را در کشور فراهم کند.
کشورهای جهان و همسایگان افغانستان می دانند که افغانستان کشور بکر و دست نخورده ای است، معادن سرشاری در دل خود نهفته دارد، سنگ های قیمتی افغانستان تزئین کننده دربارهای مجلل شاهان گذشته و حال نیز بوده است. بیرون آوردن این سنگ ها از دل کوه های سخت نیازمند سرمایه از یک سوی و دانش فنی از سوی دیگر است که کمترین امنیت می تواند سرمایه گذاران داخلی و خارجی را تحریص و تحریک کند.
سرمایه گذاران ایرانی نیز به جای ر فتن به امریکای لاتین و افریقای جنوبی یا شمالی در نزدیک ترین سرزمین به کشور خود سرمایه گذاری خواهند کرد و سود سرشاری را نصیب می شوند. افزون بر سرمایه گذاری درمعادن، افغانستان به دلیل داشتن نیروهای کار ارزان برای ایجاد کارگاه های کوچک نیز می تواند زمینه های مناسب سرمایه گذاری برای همسایگان باشد.
به هر حال گرچه اشرف غنی سیاست خارجی خود را بر محور ایجاد صلح با طالبان سامان داده است اما هیچ گاه بی نیاز از تعامل منطقه ای نخواهد بود و امنیت پایدار در گرو تعامل مثبت با کشورهای جهان و به ویژه کشورهای همسایه میسر و ممکن می شود.
مولف : م. سمنگانی
