بارنت روبین زنگ خطر را نواخت

به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا)، به نوشته‌ی بارنت، اتحاد شوروی که در سپتامبر سال ۱۹۹۱ در حال مرگ بود،‌ پایان کمک‌های نظامی و مالی را به حکومت داکتر نجیب اعلام کرد. شوروی در جنوری سال ۱۹۹۲ دیگر وجود نداشت و حکومت داکتر نجیب در ماه اپریل آن سال از هم پاشید. به نوشته‌ی روبین گسترش ویروس کرونا در ایالات متحده سبب تشدید بحران اقتصادی در امریکا شده است و این امر احتمال توقف کمک‌های مالی و نظامی واشنگتن را به افغانستان افزایش داده است. روشن است که در صورت قطع کمک‌های مالی و نظامی امریکا به کابل دولت افغانستان می‌پاشد.

روبین نوشته است که افغانستان و کشورهای منطقه باید با سناریوی قطع کمک‌های مالی و نظامی امریکا آماده‌گی بگیرند. روبین نوشته است که اگر محمداشرف غنی و داکتر عبدالله به تفاهم برسند و حل سیاسی جنگ افغانستان که توافق‌نامه‌ی امریکا و طالبان آن را کلید زده است، ‌راه بیفتد و در نهایت منجر به آتش‌بس شود، احتمال آن است که کمک‌های نظامی و مالی امریکا به نیروهای امنیتی افغانستان ادامه یابد.

به نوشته‌‌ی بارنت روبین قرنطینه شدن شهرهای امریکا و افزایش شمار مبتلایان در آن کشور، سبب افت اقتصاد امریکا شده است و فرایند کاهش درآمد و ثروت در ایالات متحده کلید خورده است. این وضعیت از نظر بارنت برای افغانستان مشابه سقوط شوروی است. فروپاشی حکومت داکتر نجیب و نهاد دولت در شروع ۱۳۷۱ معلول فروپاشی اتحاد شوروی بود. اثرات گسترش ویروس کرونا در ایالات متحده و بحران اقتصادی ناشی از آن از دید بارنت روبین به تکرار تاریخ و فروپاشی دولت افغانستان منجر شده می‌تواند. بارنت روبین نوشته است راه جلوگیری از تکرار تاریخ این است داکتر عبدالله و محمداشرف غنی به تفاهم برسند و روند حل سیاسی جنگ با قوت ادامه یابد. روبین از کشورهای منطقه هم خواسته است که برای توقف کمک‌‌های مالی و نظامی امریکا برای افغانستان آماده‌گی بگیرند. واقعیت این است که ۷۰ درصد بودجه‌ی افغانستان از ناحیه‌های کمک‌های خارجی تامین می‌شود. مصارف نیروهای امنیتی افغانستان را هم کشورهای عضو ناتو از جمله ایالات متحده می‌پردازند. بحث موثریت و عدم موثریت کمک‌های خارجی در شرایط و بستر شکننده‌ی افغانستان بی‌ربط است. کمک‌های خارجی سبب بقای دولت و نهادهای امنیتی افغانستان می‌شود. به لحاظ تاریخی دولت مدرن ویستفالیایی افغانستان که در اواخر قرن ۱۹ شکل گرفت، ‌برای بقا به کمک‌های قدرت‌های بزرگ وابسته بوده است. وقتی این دولت کمک‌های مالی بیرونی را از دست داده است، تا مرز فروپاشی پیش رفته است. حکومت شاه امان‌الله به دلیل این که خزانه‌اش خالی بود، سقوط کرد. سقوط شاه امان‌الله معلول توقف پولی بود که هند بریتانیایی هر سال برای پادشاهان کابل می‌پرداخت. حکومت داکتر نجیب هم به دلیل فروپاشی شوروی و توقف کمک‌های مالی آن سقوط کرد. در وضعیت کنونی هم اگر کمک‌های مالی غرب متوقف شود، فروپاشی حتمی است. راه جلوگیری از این فروپاشی هم در قدم اول حل تنش‌های سیاسی در کابل، برنامه‌ریزی برای سناریوی خطرناک و تلاش برای موفقیت روند حل سیاسی جنگ است. با توقف کمک‌های شوروی و سقوط داکتر نجیب هیچ حکومت استاد برهان‌الدین ربانی هم کمک‌های خارجی دریافت نمی‌کرد. دوام جنگ و نبود کمک‌های خارجی، سبب افزایش سریع نرخ بی‌کاری، افزایش جهشی قیمت‌های مواد اولیه،‌ محدود شدن دست‌رسی به غذا و سقوط ارزش پول ملی شد. در آن زمان حکومت نوت‌های پنج‌هزار و ده‌هزار افغانیگی برای تثبیت ثبات مالی چاپ کرد ولی این اقدام انفلاسیون را شدت بخشید. حالا هم ایالات متحده یک میلیارد دالر از کمک‌های مالی‌اش را قطع کرده است و هشدار می‌دهد که سال آینده یک میلیارد دیگر را هم قطع می‌کند. بارنت روبین می‌گوید که با در نظر داشت پیشی‌گرفتن امریکا از چین و کشورهای دیگر در گسترش ویروس کرونا احتمال آن زیاد است تمام کمک‌های امریکا به افغانستان متوقف شود. روشن است که با توقف کمک‌های امریکا، بی‌کاری در میان نسل تحصیل کرده افزایش می‌یابد، دست‌رسی به غذا محدود می‌شود، نرخ مواد اولیه بالا می‌رود و موج‌های بزرگی از مردم دل به دریا می‌زنند و راه مهاجرت در پیش می‌گیرند، در ضمن خطر فروپاشی حکومت و تکرار تجربه‌ی دهه‌ی ۷۰ بیش‌تر می‌شود. قشر سیاسی افغانستان باید خطراتی را که بارنت روبین توضیح داده است جدی بگیرند. امریکاشناسی رییس‌جمهور کنونی بد نیست و سیاست‌مداران دیگر هم که دو دهه با امریکا کار کرده‌اند، حتماً می‌دانند که وضعیت بسیار جدی است. بنا بر این همه باید برای وقوع سناریوی بسیار خطرناک آماده‌گی داشته باشند. اولین اقدامی که باید صورت بگیرد، پایان تنش‌های سیاسی است.