راه ترانزیتی "لاجورد" که تولیدات داخلی افغانستان را از دو گذرگاه "بندر آقنه" در ولایت فاریاب در شمال، و "بندر تورغندی" در ولایت هرات به اروپا میرساند، در دسامبر سال ۲۰۱۸ در هرات گشایش یافت.
راه لاجورد با عبور از مسیر ترکمنستان، آذربایجان و گرجستان به دریای سیاه رسیده، و بعد با گذشتن از ترکیه، افغانستان را به آبهای آزاد وصل میکند.
ترانزیت اموال از مسیر ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان و ترکیه از طریق سرک و خط آهن، مناسب ترین راه تجارت میان افغانستان، آسیای میانه، قفقاز، بالکان و اروپای مرکزی بوده و وسیله موثر وصل آسیای جنوبی با کشورهای اروپایی است. اهمیت این مسیر برای افغانستان، کوتاه ترین، ارزان ترین و مطمئن ترین مسیر برای رسیدن به مناطق مذکور میباشد.
این دهلیز ترانزیتی از بنادر آقینه ولایت فاریاب و تورغندی ولایت هرات شروع و از طریق بندر ترکمن باشی ترکمنستان ادامه و با گذشت از بحیره خزر به باکو پایتخت آذربایجان و سپس به تفلیس پایتخت گرجستان تا بنادر پوتی و باتومی بحیره سیاه و در ضمن از شهر قارص به بنادر استانبول ترکیه و در نهایت به اروپا منتهی میشود.
بازرگانان برای عبور از این کشورها نیاز به دریافت ویزا دارند، ولی به بازرگانان افغانستان ویزای تمامی کشورهای مسیر داده نمیشود.
تجارت افغانستان مخصوصا تجارت ترانزیتی با کشورهای همسایه همواره با چالشهای جدی روبرو بوده و وقتاً فوقتاً به بهانه های گوناگون از سوی این کشور ها متاثر می گردد، که باعث خسارات هنگفتی به اقتصاد کشور نیز می شود.
بنابراین افغانستان نیاز دارد تا در جستجوی راه های بدیل بوده، وابستگی و آسیب پذیری خود را از مسیر یک یا دو کشور همسایه، کاهش دهد.
پیش از این وزارت خارجه افغانستان گفته بود که برای انتقال کالا از این مسیر یک بسته حمل و نقل واحد درمسیر معرفی میشود، که گمرکها در کشورهای مسیر به صورت هماهنگ عملکنند، تعرفه واحد معرفی شود و موانع امنیتی نیز در مسیر کمتر شود.
اما گفته می شود که اکنون بازرگانان افغانستان مجبورند در هر کشور طی مراحل گمرکی کنند که این روند زمانگیر است.
وزارت خارجه کشورمان گفته که کار برای حل مشکلات تجاری و حقوقی مسیر لاجورد را آغاز کرده و در نظر دارد با کشورهای واقع در مسیر تفاهم نامههای تجاری امضا کند.
راه لاجورد به ابتکار وزارت امورخارجه افغانستان طرح و با کشورهای ذیدخل در میان گذاشته شده است که منحیث یک طرح افغانی از سوی کشورهای منطقه استقبال شده است.
به تعقیب اولین نشست تخنیکی گروپ کاری روی طرح موافقتنامه همکاری های پنج جانبه راه لاجورد که میان کشورهای افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان و ترکیه به تاریخ 24 عقرب 1393 در مقر وزارت امور خارجه کشور ترکمنستان دایر گردید، علاقمندی کشورهای نامبرده به ایجاد راه لاجورد بیشتر از پیش تقویت شده است.
راه لاجورد در حقیقت احیای راه ابریشم قدیم بوده که قدامت آن به حدود 2000 سال قبل از امروز بر می گردد. مسیر راه لاجورد یکی از راه های مهم مواصلاتی وقت به شمار می رفت و به صورت عمده لاجورد و سایر سنگ های قیمتی افغانستان از همین مسیر به کشورهای قفقاز، روسیه، بالکان و اروپا و شمال افریقا انتقال می گردید.
اتاق های تجارت و صنایع افغانستان از این ابتکار حکومت افغانستان حمایت نموده و ایجاد به موقع این مسیر را منحیث یک گام بزرگ برای متشبثین خصوصی افغانستان میداند. راه لاجورد زمینه های سرمایه گذاری، اشتغال و تولید را میسر ساخته و برای توسعه و رشد اقتصادی کشور مهم و ارزنده میباشد.
برای دسترسی افغانستان به بحر و تجارت کالا به بازارهای اروپا و مدیترانه هفت راه ذیل موجود است:
- ترکمنستان ← آذربایجان ← گرجستان (بندر پوتی)
ازبکستان ← قزاقستان ← آذربایجان ← گرجستان (بندر پوتی)
تاجیکستان ← ازبکستان ← قزاقستان ← آذربایجان ← گرجستان (بندر پوتی)
ازبکستان ← قزاقستان ← روسیه ← لاتویا (بندر ریگا)
تاجیکستان ← ازبکستان ← قزاقستان ← روسیه ← لاتویا (بندر ریگا)
پاکستان (بندر کراچی) از طریق خط آهن
پاکستان (بندر کراچی) از طریق سرک