خاورمیانه؛ نقطه تلاقی تمدن شرق و غرب/ بازتولید تمدن اسلامی نیاز به تلاش علما دارد

خبرگزاری صدای افغان (آوا) -کابل: دومین همایش علمی "تمدن اسلامی" از سوی دانشگاه جامعةالمصطفی، با حضور گستردۀ علما، دانشمندان، دانشجویان دانشگاه‌ها، طلاب حوزات علمیه و اقشار مختلف مردم در این شهر برگزار شد.

در این همایش، روی مسوولیت‌ها و رسالت علما و دانشمندان اسلامی و همچنین هماهنگی حوزه و دانشگاه در راستای شکوفایی تمدن اسلامی تاکید گردید.

حجت‌الاسلام والمسلمین "دکتر عباسی" رئیس عمومی جامعة‌ المصطفی العالمیه، در این همایش خارو میانه، یا آسیای غربی را سرزمین حاصل‌خیز تمدن اسلامی خوانده و گفت: در کشورهای اسلامی ظرفیت خیزش و شکوفایی تمدن آرمانی بشری وجود دارد، همانگونه که در گذشته این سرزمین مبداء حرکت‌های تمدنی بوده، در آینده نیز اگر تلاش صورت گیرد زمینۀ خوشبختی انسان‌ها را فراهم خواهد کرد.

به باور او، خاورمیانه یا آسیای غربی در حقیقت نقطۀ تلاقی تمدن‌های غربی و شرقی بوده است و این قطعه از زمین زادگاه بزرگترین و مهمترین تمدن‌های انسانی در طول تاریخ به شمار می‌رود.

آقای عباسی همچنان اظهار داشت که تمدن بزرگ اسلامی که دوره باشکوهی را در مسیر تاریخ طی کرده و حضور داشته است، همواره در درون خود علم و هنر مورد نیاز بشری را پیش برده و هنوز هم به قوت خود باقی استٰ؛ هرچند امروز در ظاهر امر، تمدن جدید غربی و لیبرالیستی رنگ غالب را به خود گرفته و در حال سیطره بر تمدن‌های دیگر و زندگی بشر است، بر همین اساس است که بسیاری از تمدن‌پژوهان این تمدن را نقطه پایان تاریخ ذکر کرده‌اند.

به گفته این عالم و پژوهش‌گر نوگرا، اگر منصفانه اظهارنظر شود، تمدن غربی دارای نقاط مثبتی هم بوده است که نمی‌شود انکار کرد بخصوص در بخش توسعۀ علم، گشودن رازهای طبیعت، فن‌آوری‌ها و تکنینک و ایجاد وسایل رفاه و آسایش برای بشریت که یقیناً از دست‌آوردهای تمدن جدید هستند، اما اینها ختم تاریخ نیست، به دلیل اینکه تمدن جدید آسیب‌های بزرگی را نیز بر بشر وارد کرده است.

این پژوهشگر دینی افزود: در سایۀ همین تمدن جدید، استعمار کهن و جدید شکل گرفت، روابط غیرعادلانۀ جهانی چه در گذشته و چه امروز محصول همین تمدن جدید و نگاه سودمحور است، افزون بر آن آسیب‌هایی که بر اخلاق خانواده‌ها و معنویت وارد کرده است هرگز قابل انکار نیست، بنابراین باید گفت که هنوز بشر به آن آرزوی دیرینۀ خود نرسیده و در انتظار یک سعادت فرجامی، زیر سایه تمدن نورانی است که بتواند همۀ نیازهای مادی و معنوی را پاسخگو باشد.

وی تاکید کرد که دانشمندان و علما باید برای بازتولید تمدن اسلامی پیش‌فرض‌ها و مقدمات را فراهم کنند تا برخلاف دیدگاه کسانی که تمدن غربی را ختم تاریخ اعلام کردند، در سایه تمدن اسلامی عدالت اجتماعی فراهم گردد و افراد و اشخاص سودجو دیگر برای منافع مادی و باز بودن راه صدور نفت و امثال آن صدها هزار انسان را قربانی نکنند و مردم یمن و برخی از کشورهای دیگر جهان قربانی بی‌عدالتی‌ها نشوند.

دکتر عباسی در ادامه اشاره کرد که اگر جوامع و تمدن‌های اسلامی بر اساس سنت‌های اسلامی و مبتنی بر ایمان شکل بگیرد، برکات خداوند بر آن اجتماع از زمین و آسمان سرازیر خواهد شد و این زندگی اجتماعی توام با ایمان یقیناً خارج از زندگی فردی و شخصی که توام با گرایش مادی می‌باشد خواهد بود.

به عقیدۀ او، همین سنت‌های حاکم بر امت‌های گذشته سنت تغییرناپذیر خداوندی است که سرنوشت تمدن‌ها را رقم می‌زند و ناموس مسلط بر عالم و حرکت تاریخ و تمدن بشر است.

وی ابراز داشت: گذشته از معنای لغوی تمدن و مدنیت، در اصطلاح جامعه‌شناختی امروز و علم‌پژوهی، تمدن معناهای دیگری نیز پیدا کرده است، اما آنچه از میان تمام معانی وجه مشترک میان همه می‌باشد، شیوۀ زندگی جمعی که متشکل از مولفه‌ها و عناصر متعدد مانند اهداف، آرمان‌ها، جهان‌بینی، ارزش‌ها، باورها، هنر، تکنیک و فن‌آوری، الگوی زندگی اجتماعی، علم و سیستم نظام علمی می‌باشد زیست جمعی را رقم می‌زند و اجزای سازنده تمدن است.



در همین حال آیت‌الله صالحی مدرس رئیس شورای علمای شیعه افغانستان نیز شکوفایی تمدن جدید اسلامی را از مسوولیت‌های علما و دانشمندان عنوان کرد و گفت: در قدم اول باید باورهای دینی، اخلاق اسلامی، زنده کردن روحیه استکبارستیزی، دور نمودن جامعه از تجمل‌گرایی، دوری از تحجر و ظاهر‌گرایی در میان مسلمانان تقویت شود، زیرا این‌ها اصول اساسی و بنیادی تقویت تمدن اسلام هستند.

به گفتۀ رئیس شورای علمای شیعه افغانستان، مردم در حال حاضر از نظام زندگی ناکارا و مادی بشری خسته شده‌اند و تشنه معارف اسلامی هستند پس زمینه برای رشد تمدن اسلامی در شرایط کنونی فراهم است.

به گفتۀ این عالم دینی، یکی از راه‌های روشمند ساختن برنامه‌های علمی پژوهشی و بازنگری و تقویت تمدن اسلامی، همکاری حوزه و دانشگاه است.

او در ادامه سخنان خود به برخی از افتخارات علمی افغانستان نیز اشاره کرد و گفت: این سرزمین از زمان‌های گذشته تاکنون مرکز و خاستگاه علم و دانش بوده است. افرادی مانند بوعلی سینا، سیدجمال الدین افغانی، مولوی و صاحب کفایه و ده‌ها شخصیت دیگر را در دامن خود پرورش داده است که همه این بزرگواران درجهت شکوافایی تمدن اسلامی نقش حیاتی داشته‌اند، پس نسل امروز نیز باید راه آنان را ادامه دهد تا هدف و آرمان این بزرگان دینی و دانشمندانی که در این راه تلاش کردند در نهایت برآورده شود.

امین وقاد، یکی دیگر از عالمان دینی در این نشست گفت، با آنکه هیچ جامعه ای متمدن‌تر از مسلمانان نیست، اما مسلمانان همواره در این مورد محکوم و ملامت هستند.
 
وی افزود: «نظر به آموزه‌های اسلام ما به انسان کلمه ای وحشی استفاده کرده نمیتوانیم، در حالی که در جوامع دیگر این کلمه در برابر انسان به سادگی استفاده می‌کنند.»
 
به گفته او، خشونت در برابر زن در دین اسلام جای ندارد، اما آگاهی نداشتن از آموزه‌های دینی باعث خشونت‌های فیزیکی و روانی در خانواده و جامعه شده است.