جنرال عبدالرشید دوستم؛ معاون اول ریاست جمهوری، پس از برگشت از تبعید ۱۴ ماهه از ترکیه به کشور، از هواداران خود خواست که دوایر دولتی، بنادر تجارتی و شاهراه‌ها را باز کنند.
دوستم به هواداران خود گفت: تنها امشب می‌توانید جشن و پایکوبی کنید و از فردا تمام جوانان به مشاغل و درس‌های خود رسیدگی کنند.
دوستم با بیان اینکه نظام‌الدین قیصاری به زودی آزاد می‌شود، اضافه کرد که فردا در مورد نظام‌الدین قیصاری با رئیس جمهوری صحبت و مشکل وی را حل می‌کند.
معاون اول ریاست جمهوری هشدار داد که اگر مشکل قیصاری حل نشود او بار دیگر از کشور می‌رود.
آقای دوستم در بخش دیگر سخنان خود به صلح با طالبان اشاره کرد و افزود که مسأله مذاکره با طالبان یا پروسه صلح مهم‌ترین وظیفه حکومت است.
او اضافه کرد: من به عنوان معاون رئیس جمهوری از همه وظیفه ها این وظیفه را برای دولت، رئیس جمهوری و شورای امنیت (ملی) مهم‌تر می‌دانم.
با بازگشت آقای دوستم به افغانستان، یکی از دو پیش شرط مهم معترضان شمال محقق شد. شرط دوم آنها آزادی نظام الدین قیصاری از بند دولت است که آقای دوستم، وعده حل سریع آن را داده و از معترضان خواسته به اعتراضات شان پایان دهند.
کارشناسان می گویند که صرف نظر از اینکه اکنون، هم شخص آقای دوستم و هم سخنگویان دولت ادعا می کنند که او نه تبعید شده و نه صلاحیت اش به عنوان معاون اول ریاست جمهوری، تعلیق شده بود؛ بلکه به منظور مداوا در ترکیه به سر می برد، این واقعیت بر همه روشن است که دوستم به ترکیه نرفته بود تا بار دیگر با قدرت به وطن بازگردد و از میدان هوایی مستقیما به دفتر کارش در کاخ صدارت برود.
تا همین ۲۰ روز پیش حتی تصور چنین رویدادی نیز دشوار بود؛ به ویژه آنکه آقای دوستم یکی از مهم ترین اضلاع ائتلاف نجات افغانستان به حساب می آید که در برابر سیاست های ارگ و شخص اشرف غنی تشکیل شد و در جریان بازگشت آقای دوستم به کابل نیز رهبران این جریان، بیش از هر مرجع دیگری، حضور قدرتمندانه ای داشتند.
با این وصف، به باور آگاهان، برخلاف ادعاهایی که صورت می گیرد، نه ائتلاف نجات، نه ارگ ریاست جمهوری و نه هیچ مرجع حقیقی یا حقوقی دیگر، زمینه بازگشت معاون اول ریاست جمهوری به کشور را فراهم نکردند. این مردم افغانستان و ملت ازبک بودند که با حضور شبانه روزی خود در صحنه نشان دادند که هیچ قدرتی بالاتر از قدرت مردم نیست و اگر آنها بخواهند نه نیروهای خارجی و نه دولت، توان مهار موج خشم و اعتراض شان را ندارند.
دولت اگرچه در ابتدای امر، با وارد کردن ارتش به یک بازی سیاسی، اقدام خطرناکی را انجام داد؛ اما وقتی با خروش موج های مهارناپذیر مردم معترض رو به رو شد، دریافت که نمی تواند با توسل به قوه قهریه، اقتدار خود را تثبیت و وضعیت را مهار و مدیریت نماید.
همین امر نیز به هواداران آقای دوستم عزم و اراده بیشتری بخشید تا در صحنه بمانند و تا تحمیل خواسته های خود، میدان را ترک نکنند.
در برخی مناطق مانند فاریاب، معترضان حتی شب ها نیز به اعتراضات خود ادامه دادند تا مانع از باز شدن گمرک آقینه و سایر مراکز حساس و راهبردی وابسته به دولت شوند.
همین پایداری و حضور بود که به دوستم امکان داد که نه تنها پس از ۱۴ ماه تبعید، به کشور بازگردد؛ بلکه در اوج اقتدار و احترام وارد کابل شود و با نمایشی کم مانند در کنار جریان ها و رهبران سیاسی متحد خود، پیام محکمی به ارگ ارسال کند.
او اگرچه با حمایت از روند صلح و سخن گفتن از وحدت و تفاهم و حل اختلاف و... سعی کرد به عنوان معاون اول ریاست جمهوری، خود را بخشی از نظام معرفی کند؛ اما در عین حال، به عنوان یک رهبر منتقد عضو اپوزیسیون نیز موضع گرفت و بر خواسته های کلیدی خود از جمله آزادی نظام الدین قیصاری، مجازات عوامل شکنجه و قتل محافظان او و نیز توسعه ائتلاف نجات و حضور پررنگ آن در دو انتخابات پیش رو تأکید ورزید.
این مواضع به معنای آن بود که آقای دوستم قدرت خود را مرهون حمایت مردمی است که او را به افغانستان بازگرداندند.
ارگ هم در جریان اعتراضات مهارناپذیر شمال به این نکته پی برد که جز با سازش نمی تواند اقتدار و بقای خود را تضمین کند.
