جامعه ای بهتر، نیازمند انسان توسعه یافته با محوریت نقش تربیتی زنان توسعه یافته حاصل می شود

همزمان با فرارسیدن سالروز میلاد کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه (س)، گفتمان علمی پژوهشی تحت عنوان «نقش زنان در انتخابات پیش رو؛ فرصت ها و چالش ها" با حضور جمعی از بانوان فرهیخته، از سوی بخش بانوان  دفتر مرکزی مرکز فعالیت‌های فرهنگی‌اجتماعی تبیان در کابل برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا) سید حسن حسینی، مسؤل دفتر مرکزی خبرگزاری صدای افغان(آوا) در کابل، در این گفتمان پژوهشی با فرخنده خواندن میلاد حضرت فاطمه معصومه(س) تاکید کرد، حضور زنان در قالب نهادهای فرهنگی و حرکت های مدنی البته با رعایت احکام اسلامی می تواند در توسعه مشارکت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آنان در کشور مؤثر باشد.
آقای حسینی، با بررسی چگونگی مشارکت زنان از زمان شکل گیری افغانستان کنونی گفت: از زمان شکل گیری افغانستان کنونی تا دهه دموکراسی زنان در هیچ عرصه ای مشارکت نداشته است. در دهه دموکراسی اما، وضعیت تغییر کرد. قانون اساسی بخشی از حقوق مردم را قبول کردند و فرصت این پیش آمد تا گروه های مختلف اجتماعی از جمله بتوانند ادعای حقوق اساسی خود نمایند.‏ با کودتای داوود خان وضعیت باز هم به شکل سابق برگشت و فرصت اعتراض و حقوق خواهی از گروه های اجتماعی گرفته شد. دوران کمونیست، مجاهدین و طالبان وضعیت زنان بدتر شد. بدترین وضعیت را زنان در دوره طالبان تجربه نمودند.

فرصت ها
به   گفته این آگاه مسایل افغانستان، در دهه جدید فرصت خوبی برای زنان فراهم شد تا زنان بتواند در عرصه های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حضور پیدا نمایند و نقش بازی نمایند.‏ دوره جدید قانون اساسی حقوق برابر برای زنان و مردان در عرصه های مختلف را مورد پذیرش قرار دادند و زنان توانستند در برخی عرصه ها ظاهر شوند. از جمله زنان زیادی کاندید شورای ملی شدند و برخی شان در رقابت انتخاباتی پیروز شدند و وارد یکی از قوه ها شدند. در شوراهای ولایتی نیز، زنان همپای مردان رقابت نمودند و توانستند برخی از کرسی ها را به خود اختصاص دهند.‏ بنابراین دوره جدید را می توان گفت که بهترین دوره برای مشارکت زنان بوده است.
حسینی افزود: زنان با توجه به اینکه نیمی از جامعه انسانی جوامع را تشکیل می دهند، به طور یقین می بایستی در فرایند مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مشارکت موثر داشته باشند و توسعه حاصل نمی شود مگر آن که تمامی نیروهای جامعه در آن مشارکت داشته باشند. لذا می بایست موانع مشارکت زنان در قالب های خانوادگی، فرهنگی، ارزشی، گرایشی، اندیشه و اقتصادی و اجتماعی، مورد بررسی قرار گرفته و مورد بازشناسی جدی قرار گیرند.
 وی گفت: مشارکت سیاسی زنان در جوامع دموکراتیک امروزی برای توسعه سیاسی قابل اهمیت خوانده شده و از آن به‌عنوان یکی از پیش‌نیازهای توسعه سیاسی یاد شده است. مشارکت سیاسی به خصوص در انتخابات در واقع مشروعیت حاکمیت را تضمین کرده و هر قدر میزان مشارکت شهروندان در جامعه بیشتر باشد، حاکمیت در جامعه بین‌المللی از اعتبار، شخصیت و موقعیت بیشتری برخوردار خواهد بود.
به گفته این کارشناس خبری، این روشن است که زنان در مشارکت سیاسی باید از آزادی‌های‌هایی برخوردار باشند تا فرصت فکر و عمل از آن‌ها سلب نشود. از سویی دولت‌ها نیز برای مشارکت سیاسی زنان، باید امکان رقابت را برای آنان مهیا سازند.

چالش ها
مسئول خبرگزاری صدای افغان(آو) گفت: از گذشته تا حال در افغانستان، زمینه مشارکت سیاسی برای زنان  به‌شکل برابر آن مساعد نبوده است. محرومیت‌های اجتماعی سبب شده است گروه‌های اجتماعی که در اقلیت قرار دارند یا این ‌که از ویژگی نژادی خاصی برخوردار هستند، از مشارکت در مسیر اصلی جامعه بازمانند و یکی از ابعاد محرومیت اجتماعی در افغانستان، محروم شدن زنان در مشارکت است که آزادی مشارکت در انتخابات از آنان سلب می‌شود.
وی افزود: به نظر می رسد که وجود برخی سنت های فرهنگی و تحمیلی که اصولاً جزو فرهنگ اسلامی به حساب نمی آیند از یک سو و وجود فرهنگ نوینی که برگرفته از ارتباطات و اطلاعات جهانی است از سوی دیگر باعث سرگردانی زنان شده است و اثرات منفی فراوانی بر حضور مداوم و صد درصدی آنها در جامعه افغانستان گذاشته است.
عوامل ذهنی
به گفته حسینی، عدم فعالیتهای اجتماعی زنان افغانستان و نادیده گرفتن ایشان در طول تاریخ سبب شکل گیری باورها و اعتقاداتی درونی در میان زنان گردیده که اساساً ایشان توانایی و قابلیتی برای مدیریت بخشهای کلان جامعه را ندارند و به عبارت دیگرایشان به تواناییها و قابلیتهای خودشان و نیز تاثیرگذاری خود بر جامعه باور ندارند.از سوی دیگر همواره این احساس و تفکر از سوی مردان در مورد ایشان وجود داشته که ضرورتی برای مشارکت زن در اجتماع نیست و از طرف دیگر دختران و زنان نیز تحت تاثیر ارزشهایی که طی قرون متوالی نسل به نسل منتقل و از طریق آموزشهای رسمی و غیررسمی تقویت می شود، حوزه مشارکت کلان اجتماعی و سیاسی را متعلق به خود نمی دانند و اصولا انگیزه ای برای مشارکت فعالانه ندارند و لذا حداکثر مشارکت اجتماعی و سیاسی کلان آنان منحصر به شرکت در انتخابات است.
عوامل اجتماعی
وی علاوه کرد، جامعه سنتی افغانستان همواره نگاه تبعیضی و برتری جنسیتی میان پسر و دختر داشته است و این موضوع سبب تفاوت در فرایند اجتماعی شدن بین این دو جنس که در نتیجه تفاوت رفتار خانواده و جامعه است؛ می گردد.این موضوع خود سبب ترس زنان از اعمال نظر و صحبت کردن در مجامع عمومی و نیز نداشتن اعتماد به نفس را به همراه می آورد. عدم اعتماد به نفس خود به خود سبب ایجاد روحیه منفی در میان زنان گردیده و ایشان را از دستیابی به سطوح عالی مسائل اجتماعی،فرهنگی و سیاسی باز می دارد.
عوامل فرهنگی
حسینی تأکید کرد: وجود فرهنگ مرد سالاری از گذشته های دور تاریخی در کشور، زنان را وادار به تبعیت از مردان می کند و ارزش وجودی زنان را وابسته به پرورش و رشد فرزندان مفید برای جامعه می داند. این فرهنگ مردسالاری بر تدوین قواعد سیاسی نیز حاکم است و تنها مردان را برای تصدی پستهای عالی سیاسی و اجتماعی مورد پذیرش قرار می دهند. همچنین زمینه های تاریخی و فرهنگی افغانستان نیز همواره دوری زنان را از سیاست و دیگر صحنه های اجتماعی فراهم آورده  و مسئولیتها و وظایف زنان را در بقای نسل و اداره خانه محدود می نماید. در باورهای مردسالارانه و سنتی صفت مرد نماد تلاش و سختکوشی است، و بر عکس اهمال کاری،آسان گیری، چشم پوشی و ... صفاتی زنانه محسوب می شوند! به طوری که گاه در ادبیات و فرهنگ عمومی، نگاه بدبینانه ای نسبت به زن شده است و زن به عنوان نماد نادانی، سستی و ضعف و ترس قلمداد می گردد. در فرهنگ عمومی زنان نیک و موفق را همیشه به مردان تشبیه می کنند و مردان بد همواره مانند زنان تلقی شده اند. چندان که بدترین صفت برای مردان مساوی با زن بودن و بهترین صفت زن مردانگی آن است!
نا امنی
به باور آقای حسینی، ناامنى از چالش هاى عمده  در انتخابات پيش رو (پارلمان و شورای ولسوالی) براى  زنان بوده است و تداوم اين وضعيت، مشارکت فعال و گستردۀ زنان در انتخابات را کمرنگ خواهد ساخت.

راه حل
به گفته مسئول خبرگزاری صدای افغان(آوا)، بخش قابل توجهی از مشکلات زنان افغانستان بی سوادی و ناآشنایی با رعایت حقوق انسانی افراد می باشد. لذا در قدم نخست سواد عمومی باید گسترش یابد. تا وقتی که بی سوادی در جامعه حاکم باشد، نابرابری هم حاکم خواهد بود.
این کارشناس مسایل افغانستان گفت: حمایت قاطع قانون از آزادی های مشروع زن و مرد نقش موثر و مفیدی در از بین بردن موانع مشارکت زنان در جامعه دارد. اسلام برای زن و مرد تکالیف مشخصی قایل است، در خانواده نیز زن و شوهر را مکمل هم می داند و به مشارکت آنها تأکید دارد. هم چنین در تعالیم اسلامی منعی برای اشتغال زن نیست. اسلام حقوق زن و مرد را در کار یکی می داند و تفاوتی بین ایشان قایل نیست. زن مسلمان با حفظ هویت اسلامی خود هیچ گونه منعی از نظر اسلام برای اشتغال ندارد و برخی مسایل مطرح شده برگرفته از تعابیر نادرست و سنت های گذشته است که با شرایط جامعه و نیاز جوامع اسلامی به توسعه می بایست تجدید نظر قرار بگیرد.
به گفته حسینی برای داشتن جامعه ای بهتر، نیازمند انسان توسعه یافته هستیم و انسان توسعه یافته از خانواده توسعه یافته با محوریت نقش تربیتی زنان توسعه یافته حاصل می شود.
او علوه کرد، ایجاد شغل مطابق نیاز افراد و افزایش مهارت و توانایی های زنان نیز می تواند در حل این مشکل مهم نقش گسترده یی داشته باشد. دولت افغانستان باید تلاش نماید امنیت فراگیر را در کشور فراهم سازد؛ برخورد با گروههای خودسر و به عبارت بهتر جریانهای شورشی، می تواند از شدت خشونتها و تقض حقوق زنان بکاهد.
به باور وی، حضور زنان در قالب نهادهای فرهنگی و حرکت های مدنی البته با رعایت احکام اسلامی می تواند در توسعه مشارکت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آنان در کشور مؤثر باشد.

در این گفتمان، خانم رابعه ملبوبی یکتن از اشتراک کنندگان، نیز عدم آگاهی بانوان از سرنوشت و حقوق خویش را از چالش های عمده فرا راه مشارکت زنان در عرصه های مختلف بخصوص انتخابات دانست.
خانم ملبوبی علاوه کرد، ناامنی در کشور باعث شده است که بسیاری از بانوان در مناطق ناامن نتوانند در انتخابات شرکت کنند و این خود از حضور زنان در انتخابات و مشارکت آنان در عرصه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی می کاهد.