حمله، خشونت، تهدید، فشار، و ارعاب خبرنگاران و فعالان رسانه ای در ۱۳۹۶

 
سال ۱۳۹۶، به دلیل افزایش فعالیت های مخالفان مسلح و اوج گرفتن جنگ در کشور و مشکلات اقتصادی مردم، سالی پر چالش برای دولت و مردم افغانستان بود. بدیهی است که در این سال جامعه رسانه ای کشور نیز به عنوان یکی از کتله‌های تاثیر گذار اما آسیب پذیر، سالی با مشکلات زیاد و چالش‌های فراوان را تجربه کرده است.
در این سال، خشونت، تهدید و فشار علیه خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای و رسانه ها هم به لحاظ کمی و هم کیفی به شکل قابل ملاحظه ای افزایش یافته است و به همان پیمانه که شمار این گونه قضایا رو به ازدیاد بوده است، عمق تهدیدها و مشکلات نیز گسترده تر و به همان اندازه نگران کننده بوده است. داعش به عنوان یک پدیده تازه بنیاد در افغانستان در همراهی با طالبان بر دامنه تهدید جانی علیه خبرنگاران و کارمندان رسانه ای افزوده است.
در عین حال، در سال۱۳۹۶ مشکلات اقتصادی رسانه های داخلی به ویژه رسانه های مستقل که در پی کاهش کمک های بین المللی آشکار شده است، در نبود یک مکانیزم حمایتی از جانب دولت، همچنان ادامه یابد و باعث کاهش نیروی کاری رسانه ها و یا کاهش معاش خبرنگاران شود.
اما در چنین شرایطی، اتخاد برخی اقدام های مثبت به ویژه بهبود فعالیت کمیته مشترک رسانه ها و حکومت در زمینه امنیت و مصونیت خبرنگاران و رسانه ها، تعدیل قانون دسترسی به اطلاعات به منظور بهبود روند دسترسی به اطلاعات، و  بخشش جرایم مالیاتی امیدوار کننده است.
 
  
خلاصه گزارش
گزارش کنونی مرکز خبرنگاران افغانستان، شامل تشخیص مشکلات، چالش‌ها، آمار خشونت‌ها، تهدید‌ها، و فشارها علیه خبرنگاران و رسانه‌های غیر دولتی در سال ۱۳۹۶ اخیر می‌باشد. این رویداد‌ها بر مبنای یافته‌های نمایندگان مرکز خبرنگاران افغانستان در کابل و ولایات تهیه و به بررسی گرفته شده است.
مرکز خبرنگاران افغانستان در سال ۱۲ ماه گذشته، ۱۶۱ قضیه خشونت، توهین و تهدیـد، فشار و ارعاب خبرنگاران و یا حمله و اعمال تخریب کارانه علیه تاسیسات رسانه‌ ای را در ولایات مختلف ثبت کرده است که نسبت به ۹۵ قضیه ثبت شده در سال ۱۳۹۵، نشان دهنده یک افزایش قابل ملاحظه می باشد.
آمار به ثبت رسیده از سوی مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۶ تعداد خبرنگاران و سایر کارمندان رسانه ای جان باخته با ۱۴ مورد افزایش به ۲۱ تن رسیده است و حداقل ۷۵ تن دیگر نیز در این مدت زخمی شده اند که تا اکنون بی سابقه بوده است. در این سال،  تنها در رویداد ۷ جدی، ۹ کارمند خبرگزاری صدای افغان(آوا) از جمله غلام رضا بیک، نویسنده مطالب صحی، سید خادم حسین هاشمی، عبدالرؤف مهدوی، سید خداداد احمدی، محمد رضا بهرامی و سید عدلیب ضیایی، نویسینده و تحلیل گر، خلیل رضایی، مسؤل امور آموزش رسانه ای، سید حسین حسنی، مسؤل ارتباطات و اختر علی نظری، مسؤل امور امنیتی این رسانه همراه با سید مهدی موسوی خبرنگار خبرگزاری جمهور جان خود را در حمله داعش از دست دادند. در این حمله ۱۸ کارمند رسانه ای نیز زخمی شدند.
 دو ماه قبل از آن، در حمله ای مشابه به ساختمان تلویزیون شمشاد که داعش مسؤلیت آن را به عهده گرفت، یک محافظ این رسانه جان خود را از دست داد و حداقل ۲۰ خبرنگار و کارمند رسانه ای دیگر زخم برداشتند. در همین ماه در حمله انتحاری در مراسم حامیان یک چهره سیاسی در کابل، تصویربردار تلویزیون راه فردا کشته شد و گزارشگر این رسانه به شدت زخم برداشت.
پیش ازآن در رویداد تروریستی ماه جوزا در پایتخت، چهار کارمند رسانه ای از جمله یک کارمند بخش تخنیک رادیو و تلویزیون ملی، کارمند بخش تکنالوژی معلوماتی) IT ) تلویزیون طلوع، کارمند حمل و نقل(راننده) دفتر بی بی سی و تصویربردار" پرس تی وی(تلویزیون انگلیسی زبان ایران) در انفجاری انتحاری که توسط تانکر مواد انفجاری صورت گرفت، جان باختند. این رویداد حداقل ۱۳ زخمی برجا گذاشت.
 در رویداد تروریستی ماه ثور در جلال آباد، حمله مهاجمان انتحاری وابسته به داعش به ساختمان رادیو و تلویزیون ملی در ننگرهارسبب شد عبدالغنی، عبدالطیف، زین الله و محمد امیر شنیواری کارمندان رادیو و تلویزیون ملی جان شیرین خود را از دست بدهند و یکی از رانندگان این رسانه زخمی شود.
 همچنان در حمله انتحاری که در ماه اسد در کابل به وقوع پیوست، عبدالحمید رمضانی مسؤل توزیع روزنامه افغانستان با زندگی وداع گفت.
 
در ماه دلو بر اثر حمله افراد مسلح ناشناس به موتر حامل کارمندان رادیو و تلویزیون ملی در بتی کوت ننگرهار، گزارشگر و تصویربردار رادیو و تلویزیون ملی این ولایت زخمی شدند. جراحت شدید مدیر مسؤل تلویزیون تنور در حمله افراد مسلح ناشناس در بغلان، و زخمی شدن خبرنگار رادیو و تلویزیون ملی ایران در حمله داعش به سفارت عراق در کابل از دیگر رویدادهای عمده در این سال بوده است.
افزون براین، آمار به ثبت رسیده حاکی از بازداشت و حبس موقت از نیم ساعت تا ۱۰ روز ۱۵ خبرنگار، ۲۷ مورد خشونت فیزیکی به ویژه لت و کوب، ۲۳ مورد توهین و تحقیر و ۱۸ مورد تهدید و اعمال فشار مستقیم و یا غیر مستقیم بر فعالیت خبرنگاران و رسانه ها به جهت سانسور بوده است.
عامل ۱۶ مورد از ۲۱ مورد مرگ خبرنگاران و کارمندان رسانه ای، داعش و پنج مورد طالبان بوده ویا قلمداد شده اند در حالی که بنابر این گزارش، عامل زخمی شدن ۴۱ خبرنگار و کارمند رسانه ای، داعش، ۱۳ مورد طالبان و سه مورد افراد ناشناس بوده اند.
تمام ۲۳ مورد توهین و تحقیر خبرنگاران از سوی حکومت به ویژه محافظان ریاست جمهوری(پی پی اس) صورت گرفته است و از ۱۸ مورد تهدید، ۱۰ مورد آن توسط نیروهای امنیتی به ویژه پولیس، شش مورد از سوی طالبان و دو مورد از سوی افراد ناشاس و با حریق ساختمان های رادیویی انجام شده است و در بازداشت و توقیف موقت نیز نقش مسؤلان دولتی با شش مورد، برجسته بوده است، سه مورد آن از سوی امنیت ملی، دو مورد از سوی پولیس، دو مورد از سوی اردوی ملی و دو مورد نیز از سوی نهاهای غیر دولتی به ثبت رسیده است.