فرزاد رمضانی بونش نوشت: کابل معتقد است که یکی از دلایل ناکامی راهکار صلح قرار داشتن کلید صلح در دست پاکستان و موانعی چون عدم موجودیت یک گروه میانجی افغانستانی و فضای بی‌اعتمادی حاکم و عدم حضور بازیگران موثر است که باید اصلاح شود.
فرزاد رمضانی بونش؛ کارشناس مسائل منطقه‌ای، طی یادداشتی به شروع حملات بهاری طالبان همزمان با آغاز گفت‌وگوهای چهارجانبه صلح و بازی ۲گانه پاکستان در این مذاکرات پرداخته‌است.
در این یادداشت آمده است: چندی پیش سومین دور از نشست‌های برقراری صلح در افغانستان با حضور نمایندگان ۴ کشور امریکا، چین، افغانستان و پاکستان در «اسلام آباد» برگزار شد.
در واقع این نشست ها در راستای ترسیم «نقشه‌راه» برای مذاکرات صلح دولت افغانستان با گروه طالبان است، اما به راستی بسترهای کافی برای برقراری صلح دولت کابل با طالبان وجود دارد؟
نگاه طالبان افغانستان به عملیات عمری
طالبان چندی پیش عملیات بهاری خود را با نام «عملیات عمری» اعلام کرده و هشدار دادند مراکز نیروهای داخلی و خارجی را مورد حملات «تهاجمی» و «مناطق حساس و مصون» را مورد هدف قرار خواهند داد و از بین بردن «مقامات مضر» آزاد ساختن زندانیان خویش و.. از دیگربرنامه های آنان می باشد.
در همین راستا باید دانست که زمستان گذشته نیز طالبان برخلاف سال‌های دیگر در فصل سرد زمستان به جنگ‌شان ادامه دادند که بر اساس آمار سازمان ملل متحد افزایش شمار تلفات غیرنظامیان نسبت به ۳ ماه اول سال ۲۰۱۵ مشهود می‌باشد.
هر چند طالبان در سال گذشته دارای چند جناح از جمله شورای کویته، شورای میدان شاه، حزب اسلامی حکمتیار و شبکه حقانی شدند وشکافی بزرگی در گروه طالبان افغانستان بوجود آوردند اما بدنه اصلی طالبان تحقق ۳ شرط؛ آزادی زندانیان گروه طالبان از زندان‌های افغانستان، خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان و خارج ساختن طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی سازمان ملل متحد و پایان‌دهی به تحریم‌های جهانی علیه رهبران طالبان را شروط اصلی مذاکرات صلح اعلام داشتند.
در مقابل باید دانست که روحیه طالبان با برخی عملیات‌های پیروزمندانه نظامی سال گذشته تقویت شده و طالبان با رد صریح گفت‌وگوها با کابل، نفوذ نیرومند پاکستان را انکار کرده‌اند.
در این میان «ملااختر محمد منصور» رهبر نوین طالبان با شروع عملیات بهاری که اکنون همراهی «ملاقیوم ذاکر»، «ملا منان» و «ملا یعقوب» برادر و پسر «ملا عمر» را در کنار خود دارد کوشیده است جایگاه نظامی طالبان تقویت و نقاط ضعف و کشمکش‌های درونی این گروه را برطرف کند.
برخی فرماندهان شاخه خراسان گروه دولت اسلامی(داعش) دوباره به گروه طالبان پیوسته و در هر ۲ بخش افغانستان، شمالی و جنوب، برای به‌عقب راندن نیروهای افغانستانی به تسخیر مناطق بیشتر برای تقویت موضع این گروه اهتمام ورزیده اندچنانچه أخیرا نیز طالبان افغانستان دعوت آتش‌بس را رد کرده است.
در بعد دیگری سفر هیئت طالبان از قطر به پاکستان جهت بررسی وضعیت مهاجران و بحث بر سر مرزها در حالی است که از نگاه کابل روابط پاکستان با افغانستان باید دولت محور باشد و گروه تروریستی حق سفر به کشورها را ندارد.
اما بررسی وضعیت مهاجران و مسئله مرزها از صلاحیت کشورها است، و طالبان عملا می‌کوشند تا امتیازات مختلفی را به دست آورند که در شرایط کنونی طالبان با متقدم دانستن عملیات‌های نظامی تلاش میکند تا با بهره‌گیری از نتایج آن در هرگونه مذاکره آینده اهرم‌ها و کارت‌های بازی خوبی در دست داشته باشد.
نگاه تاکتیکی دولت افغانستان به عملیات شفق
هر چند در گذشته رویکرد دولت کابل در جهت تجزیه طالبان و همچنین اختلافات درونی طالبان (به نگاه برخی گروه انشعابی طالبان به رهبری «ملا رسول» از حمایت دولت افغانستان برخوردار است) امید این امر را شکوفا کرد که بخشی از طالبان جدا شده پس از کسب امتیازاتی در مذاکرات صلح شرکت نمایند.
روند تحولات و نوع نقش آفرینی پاکستان در مذاکرات موجب شده تا عملا کابل که از گفت‌وگوهای چهارجانبه ناامید شده بود و کند عمل می‌کرد این پروسه را تحریم کند.
در همین راستا بعد از انفجارهای أخیر نیز رئیس جمهور افغانستان به صراحت بیان کرده که پاکستان باید از برخورد ۲گانه در قبال مبارزه با تروریسم دست بردارد و اگر پاکستان سیاست خود را تغییر ندهد به شورای امنیت سازمان ملل شکایت میکند.
نقش تهران و روسیه در حل بحران در افغانستان
در این بین از یک سو بسیاری از رهبران افغانستان، معتقدند که نقش روسیه و تداوم کمک‌ها و حمایت‌های تهران برای استقرار ثبات و امنیت در افغانستان مهم است.
که در این چارچوب برای نتیجه بهتر در روند صلح می توان با شکل‌گیری گروه «۱+۶» با عضویت ایران، هند و روسیه برای حل بحران افغانستان عملا گروه کشورهای ایران، آمریکا، هند، روسیه، چین و پاکستان به مذاکرات صلح افغانستان بپیوندند.
در بعد دیگری نیز اخیرا حکومت افغانستان عملیات نظامی علیه طالبان را تحت نام «شفق» اعلام داشته و گفته است که در این عملیات، طالبان را مورد حملات تعرضی قرار خواهد داد.
در واقع کابل معتقد است که عملیات بهاری گروه طالبان یا «عملیات عمری» با شکست روبرو شده و نیروهای امنیتی و دفاعی افغان مقابل طالبان ایستادگی کرده‌اند.
نزدیکی به حزب حکمتیار، بی‌نیازی از پاکستان
در واقع به نظر می‌رسد ریاست جمهوری، ریاست اجرائیه و شورای امنیت ملی عملاً جنگ با طالبان را اولویت فعلی حکومت خوانده و در سایه دسترسی بیشتر و نزدیک‌تر به صلح با حزب اسلامی حکمتیار و بهره‌گیری از افزایش فشار به پاکستان و حضور بازیگران دیگر در روند صلح در افغانستان عملا تلاش میکند تا دیگر نیازی گسترده به کمک «اسلام‌آباد» درخصوص مذاکرات صلح نداشته باشد.
در این نگاه صلح با حزب اسلامی و رویکرد تجزیه طالبان در کنار فشار نظامی به طالبان و فشار سیاسی به پاکستان و حضور بازیگران موثر منطقه‌ای دیگر می‌توان بر تقویت جبهه کابل در روند مذاکرات آینده صلح افزود.
فرزاد رمضانی بونش؛ کارشناس مسائل منطقه‌ای، طی یادداشتی به شروع حملات بهاری طالبان همزمان با آغاز گفت‌وگوهای چهارجانبه صلح و بازی ۲گانه پاکستان در این مذاکرات پرداخته‌است.
در این یادداشت آمده است: چندی پیش سومین دور از نشست‌های برقراری صلح در افغانستان با حضور نمایندگان ۴ کشور امریکا، چین، افغانستان و پاکستان در «اسلام آباد» برگزار شد.
در واقع این نشست ها در راستای ترسیم «نقشه‌راه» برای مذاکرات صلح دولت افغانستان با گروه طالبان است، اما به راستی بسترهای کافی برای برقراری صلح دولت کابل با طالبان وجود دارد؟
نگاه طالبان افغانستان به عملیات عمری
طالبان چندی پیش عملیات بهاری خود را با نام «عملیات عمری» اعلام کرده و هشدار دادند مراکز نیروهای داخلی و خارجی را مورد حملات «تهاجمی» و «مناطق حساس و مصون» را مورد هدف قرار خواهند داد و از بین بردن «مقامات مضر» آزاد ساختن زندانیان خویش و.. از دیگربرنامه های آنان می باشد.
در همین راستا باید دانست که زمستان گذشته نیز طالبان برخلاف سال‌های دیگر در فصل سرد زمستان به جنگ‌شان ادامه دادند که بر اساس آمار سازمان ملل متحد افزایش شمار تلفات غیرنظامیان نسبت به ۳ ماه اول سال ۲۰۱۵ مشهود می‌باشد.
هر چند طالبان در سال گذشته دارای چند جناح از جمله شورای کویته، شورای میدان شاه، حزب اسلامی حکمتیار و شبکه حقانی شدند وشکافی بزرگی در گروه طالبان افغانستان بوجود آوردند اما بدنه اصلی طالبان تحقق ۳ شرط؛ آزادی زندانیان گروه طالبان از زندان‌های افغانستان، خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان و خارج ساختن طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی سازمان ملل متحد و پایان‌دهی به تحریم‌های جهانی علیه رهبران طالبان را شروط اصلی مذاکرات صلح اعلام داشتند.
در مقابل باید دانست که روحیه طالبان با برخی عملیات‌های پیروزمندانه نظامی سال گذشته تقویت شده و طالبان با رد صریح گفت‌وگوها با کابل، نفوذ نیرومند پاکستان را انکار کرده‌اند.
در این میان «ملااختر محمد منصور» رهبر نوین طالبان با شروع عملیات بهاری که اکنون همراهی «ملاقیوم ذاکر»، «ملا منان» و «ملا یعقوب» برادر و پسر «ملا عمر» را در کنار خود دارد کوشیده است جایگاه نظامی طالبان تقویت و نقاط ضعف و کشمکش‌های درونی این گروه را برطرف کند.
برخی فرماندهان شاخه خراسان گروه دولت اسلامی(داعش) دوباره به گروه طالبان پیوسته و در هر ۲ بخش افغانستان، شمالی و جنوب، برای به‌عقب راندن نیروهای افغانستانی به تسخیر مناطق بیشتر برای تقویت موضع این گروه اهتمام ورزیده اندچنانچه أخیرا نیز طالبان افغانستان دعوت آتش‌بس را رد کرده است.
در بعد دیگری سفر هیئت طالبان از قطر به پاکستان جهت بررسی وضعیت مهاجران و بحث بر سر مرزها در حالی است که از نگاه کابل روابط پاکستان با افغانستان باید دولت محور باشد و گروه تروریستی حق سفر به کشورها را ندارد.
اما بررسی وضعیت مهاجران و مسئله مرزها از صلاحیت کشورها است، و طالبان عملا می‌کوشند تا امتیازات مختلفی را به دست آورند که در شرایط کنونی طالبان با متقدم دانستن عملیات‌های نظامی تلاش میکند تا با بهره‌گیری از نتایج آن در هرگونه مذاکره آینده اهرم‌ها و کارت‌های بازی خوبی در دست داشته باشد.
نگاه تاکتیکی دولت افغانستان به عملیات شفق
هر چند در گذشته رویکرد دولت کابل در جهت تجزیه طالبان و همچنین اختلافات درونی طالبان (به نگاه برخی گروه انشعابی طالبان به رهبری «ملا رسول» از حمایت دولت افغانستان برخوردار است) امید این امر را شکوفا کرد که بخشی از طالبان جدا شده پس از کسب امتیازاتی در مذاکرات صلح شرکت نمایند.
روند تحولات و نوع نقش آفرینی پاکستان در مذاکرات موجب شده تا عملا کابل که از گفت‌وگوهای چهارجانبه ناامید شده بود و کند عمل می‌کرد این پروسه را تحریم کند.
در همین راستا بعد از انفجارهای أخیر نیز رئیس جمهور افغانستان به صراحت بیان کرده که پاکستان باید از برخورد ۲گانه در قبال مبارزه با تروریسم دست بردارد و اگر پاکستان سیاست خود را تغییر ندهد به شورای امنیت سازمان ملل شکایت میکند.
نقش تهران و روسیه در حل بحران در افغانستان
در این بین از یک سو بسیاری از رهبران افغانستان، معتقدند که نقش روسیه و تداوم کمک‌ها و حمایت‌های تهران برای استقرار ثبات و امنیت در افغانستان مهم است.
که در این چارچوب برای نتیجه بهتر در روند صلح می توان با شکل‌گیری گروه «۱+۶» با عضویت ایران، هند و روسیه برای حل بحران افغانستان عملا گروه کشورهای ایران، آمریکا، هند، روسیه، چین و پاکستان به مذاکرات صلح افغانستان بپیوندند.
در بعد دیگری نیز اخیرا حکومت افغانستان عملیات نظامی علیه طالبان را تحت نام «شفق» اعلام داشته و گفته است که در این عملیات، طالبان را مورد حملات تعرضی قرار خواهد داد.
در واقع کابل معتقد است که عملیات بهاری گروه طالبان یا «عملیات عمری» با شکست روبرو شده و نیروهای امنیتی و دفاعی افغان مقابل طالبان ایستادگی کرده‌اند.
نزدیکی به حزب حکمتیار، بی‌نیازی از پاکستان
در واقع به نظر می‌رسد ریاست جمهوری، ریاست اجرائیه و شورای امنیت ملی عملاً جنگ با طالبان را اولویت فعلی حکومت خوانده و در سایه دسترسی بیشتر و نزدیک‌تر به صلح با حزب اسلامی حکمتیار و بهره‌گیری از افزایش فشار به پاکستان و حضور بازیگران دیگر در روند صلح در افغانستان عملا تلاش میکند تا دیگر نیازی گسترده به کمک «اسلام‌آباد» درخصوص مذاکرات صلح نداشته باشد.
در این نگاه صلح با حزب اسلامی و رویکرد تجزیه طالبان در کنار فشار نظامی به طالبان و فشار سیاسی به پاکستان و حضور بازیگران موثر منطقه‌ای دیگر می‌توان بر تقویت جبهه کابل در روند مذاکرات آینده صلح افزود.
