بر رغم آنکه بیشتری از مراجع عظام تقلید شیعه، قمه و زنجیر زنی تیغ دار را حرام دانسته و به تکرار اعلام داشته اند که هر آن رفتار و عملی که در ماه محرم و در سوگواری برای سالار شهیدان، موجب وهن اسلام و ضربه زدن به مذهب می شود، بدعت شرعی به حساب آمده و حرمت آنها محرز می باشد؛ اما با این حال، باز هم شاهد ارتکاب این گونه اعمال ناروا و ناجایز در کشورهای اسلامی و به خصوص در کشور خویش افغانستان می باشیم.
پیش از ورود به موضوع و تذکراتی در این زمینه، به فتاوی برخی از مراجع بزرگوار و مطرح شیعه از قرنها پیش به این سو، توجه می دهیم.
- حضرت آيه الله العظمی اصفهاني: (به کار بردن شمشیرها (قمه زنی) و زنجیرها و طبل ها و بوق ها و کارهایی مانند این امور که امروزه در دسته های عزاداری و در روز عاشورا معمول است همه حرام و غیر شرعی است).
- حضرت امام خمینی ( ره): در شرايط و اوضاع كنوني از قمه زدن خودداري شود و عزاداري و سينه زدن مانعي ندارد.
- حضرت آيت العظمی الله اراكي(ره): دستور ولي امر مسلمين مبني بر جلوگيري از اعمال خرافي درعزاداري محرم، لازم الاطاعه است.
- حضرت آيت الله العظمی میرزا جواد تبريزى: عزادارى خامس آل عبا، از مهمترين شعائر دينى و رمز بقاى تشيع مىباشد؛ ولى برعزاداران عزيز لازم است از كارهايى كه موجب وهن مذهب و سوء استفاده دشمنان اسلام و اهل بيت(ع) مىشود، اجتناب كنند.
- حضرت آيت الله جوادي آملي: چيزي كه مايه وهن اسلام و پايه هتك حرمت عزاداري است جايز نيست، انتظار مي رود از قمه زني و مانند آن پرهيز شود.
- حضرت آيت الله فاضل لنکراني: مسأله قمه زدن، به علّت عدم قابليت پذيرش و نداشتن هيچگونه توجيه قابل فهمِ مخالفين، نتيجه سوء بر آن مترتب خواهد شد. لذا لازم است شيعيان علاقمند به مكتب امام حسين (عليه السلام) از آن خوددارى كنند.
- حضرت آیت الله العظمی سیستانی(مدظله العالی): باید از کارهایی که عزاداری را خدشه دار می کند اجتناب شود.
- حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: در موردی که موجب وهن مذهب شود از آن خود داری گردد.
- حضرت آیت الله العظمی خوئی: در صورتی که موجب ضرر معتد به یا هتک و توهین به مذهب باشد، جایز نیست.
- حضرت آیت الله العظمی شیخ محمد حسین کاشف الغطاء: بیشتر افراد قمه زنی را از روی تظاهر، ریا و تعصب به جا می آورند، از این جهت خالی از اشکال نبوده، بلکه حرام بودن آن به خاطر بعضی از دلایل زمانی و مکانی مضاعف خواهد بود.
- حضرت آیت الله العظمی سید محسن حکیم: مسئله قمه زنی غصه و اندوهی درگلوی ماست.
- حضرت آیت الله شهید محمد باقر صدر: آنچه که امروز به نام قمه زنی و جاری ساختن خون بر بدن انجام می شود از افعال عوام مردم و جاهلین آنها است و هیچ یک از علماء اقدام به این کار نکرده اند، بلکه آنها دائما از این کار منع نموده و آن را حرام می دانسته اند.
- حضرت آیت الله تبریزی: عزاداری باید طوری باشد که موجب وهن بر شیعه نباشد، داخل بودن این اعمال در عزاداری امام حسین جای تامل دارد.
- حضرت آیت الله محقق کابلی: اجازه ندهید از آلات موسیقى، آگاهانه یا ناآگاهانه در مجالس عزادارى استفاده شود. اجازه ندهید عده ای در مجالس عزداری برهنه شوند؛ یا آسیب جدی [از قبیل قمه زنی و استفاده از زنجیرهای تیغ دار و مانند آن] به بدن برسانند یا تعبیرات توهین آمیز به کار ببرند.
فهرست بالا تنها نظرات برخی از مشاهیر مراجع جهان تشیع در باره حرمت قمه و زنجیر زنی تیغ دار را منعکس می کند و اگر بخواهیم دیدگاه تمامی مراجع شیعه در زمینه را بازگو کنیم، به کاغذ و وقت بیشتری نیاز است که هر دو از حوصله این نوشته خارج است.
غیر از حرمت شرعی که برای قمه، شمشیر و زنجیر زنی تیغ دار، ثابت است، عقل سلیم و طبع سالم انسانی نیز این کار خشن و نامعقول را مردود می داند و به راستی اگر مرتکبان و علاقه مندان این شیوه های بدعت آمیز و غیر شرعی، به اسلام و امام حسین(علیه السلام) ارادت دارند و به دنبال کسب رضایت و حصول شفاعت آن بزرگوار هستند، راههای به مراتب معقول و آسانتر از قمه و زنجیر زنی وجود دارد که ابتدایی ترین آنها، انجام درست و به وقت تکالیف دینی و شرعی است.
جوامع اسلامی با تاسف امروزه زیر سایه سنگین و کفرآمیز استعمار شرق و غرب، زندگی ذلت بار و ننگینی را سپری می کنند؛ کار سخیف و اشمئزازآوری که هر آن و لحظه، روح بزرگ و ملکوتی اباعبدالله الحسین را آزار می دهد؛ اما همین مسلمانهای کذایی، در ماه محرم و در محافل سوگواری امام حسین و شهدای کربلا، با افراط در شیوه عزاداری، انگار گوی غیرت و آزادگی را از همگان می ربایند!.
کوتاه سخن اینکه، از نظرگاه فقهی اکثریتی از مراجع تقلید شیعه، رفتار بدعت آمیز و خرافی ای چون قمه و زنجیر زنی و متوسل شدن به ابزار و آلات موسیقی در محافل سوگواری برای اباعبدالله و یاران پاکباخته آن بزرگوار، حرام محرز و مسلم است و اگر در خانه کس است، همین یک حرف بس است.
پیش از ورود به موضوع و تذکراتی در این زمینه، به فتاوی برخی از مراجع بزرگوار و مطرح شیعه از قرنها پیش به این سو، توجه می دهیم.
- حضرت آيه الله العظمی اصفهاني: (به کار بردن شمشیرها (قمه زنی) و زنجیرها و طبل ها و بوق ها و کارهایی مانند این امور که امروزه در دسته های عزاداری و در روز عاشورا معمول است همه حرام و غیر شرعی است).
- حضرت امام خمینی ( ره): در شرايط و اوضاع كنوني از قمه زدن خودداري شود و عزاداري و سينه زدن مانعي ندارد.
- حضرت آيت العظمی الله اراكي(ره): دستور ولي امر مسلمين مبني بر جلوگيري از اعمال خرافي درعزاداري محرم، لازم الاطاعه است.
- حضرت آيت الله العظمی میرزا جواد تبريزى: عزادارى خامس آل عبا، از مهمترين شعائر دينى و رمز بقاى تشيع مىباشد؛ ولى برعزاداران عزيز لازم است از كارهايى كه موجب وهن مذهب و سوء استفاده دشمنان اسلام و اهل بيت(ع) مىشود، اجتناب كنند.
- حضرت آيت الله جوادي آملي: چيزي كه مايه وهن اسلام و پايه هتك حرمت عزاداري است جايز نيست، انتظار مي رود از قمه زني و مانند آن پرهيز شود.
- حضرت آيت الله فاضل لنکراني: مسأله قمه زدن، به علّت عدم قابليت پذيرش و نداشتن هيچگونه توجيه قابل فهمِ مخالفين، نتيجه سوء بر آن مترتب خواهد شد. لذا لازم است شيعيان علاقمند به مكتب امام حسين (عليه السلام) از آن خوددارى كنند.
- حضرت آیت الله العظمی سیستانی(مدظله العالی): باید از کارهایی که عزاداری را خدشه دار می کند اجتناب شود.
- حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: در موردی که موجب وهن مذهب شود از آن خود داری گردد.
- حضرت آیت الله العظمی خوئی: در صورتی که موجب ضرر معتد به یا هتک و توهین به مذهب باشد، جایز نیست.
- حضرت آیت الله العظمی شیخ محمد حسین کاشف الغطاء: بیشتر افراد قمه زنی را از روی تظاهر، ریا و تعصب به جا می آورند، از این جهت خالی از اشکال نبوده، بلکه حرام بودن آن به خاطر بعضی از دلایل زمانی و مکانی مضاعف خواهد بود.
- حضرت آیت الله العظمی سید محسن حکیم: مسئله قمه زنی غصه و اندوهی درگلوی ماست.
- حضرت آیت الله شهید محمد باقر صدر: آنچه که امروز به نام قمه زنی و جاری ساختن خون بر بدن انجام می شود از افعال عوام مردم و جاهلین آنها است و هیچ یک از علماء اقدام به این کار نکرده اند، بلکه آنها دائما از این کار منع نموده و آن را حرام می دانسته اند.
- حضرت آیت الله تبریزی: عزاداری باید طوری باشد که موجب وهن بر شیعه نباشد، داخل بودن این اعمال در عزاداری امام حسین جای تامل دارد.
- حضرت آیت الله محقق کابلی: اجازه ندهید از آلات موسیقى، آگاهانه یا ناآگاهانه در مجالس عزادارى استفاده شود. اجازه ندهید عده ای در مجالس عزداری برهنه شوند؛ یا آسیب جدی [از قبیل قمه زنی و استفاده از زنجیرهای تیغ دار و مانند آن] به بدن برسانند یا تعبیرات توهین آمیز به کار ببرند.
فهرست بالا تنها نظرات برخی از مشاهیر مراجع جهان تشیع در باره حرمت قمه و زنجیر زنی تیغ دار را منعکس می کند و اگر بخواهیم دیدگاه تمامی مراجع شیعه در زمینه را بازگو کنیم، به کاغذ و وقت بیشتری نیاز است که هر دو از حوصله این نوشته خارج است.
غیر از حرمت شرعی که برای قمه، شمشیر و زنجیر زنی تیغ دار، ثابت است، عقل سلیم و طبع سالم انسانی نیز این کار خشن و نامعقول را مردود می داند و به راستی اگر مرتکبان و علاقه مندان این شیوه های بدعت آمیز و غیر شرعی، به اسلام و امام حسین(علیه السلام) ارادت دارند و به دنبال کسب رضایت و حصول شفاعت آن بزرگوار هستند، راههای به مراتب معقول و آسانتر از قمه و زنجیر زنی وجود دارد که ابتدایی ترین آنها، انجام درست و به وقت تکالیف دینی و شرعی است.
جوامع اسلامی با تاسف امروزه زیر سایه سنگین و کفرآمیز استعمار شرق و غرب، زندگی ذلت بار و ننگینی را سپری می کنند؛ کار سخیف و اشمئزازآوری که هر آن و لحظه، روح بزرگ و ملکوتی اباعبدالله الحسین را آزار می دهد؛ اما همین مسلمانهای کذایی، در ماه محرم و در محافل سوگواری امام حسین و شهدای کربلا، با افراط در شیوه عزاداری، انگار گوی غیرت و آزادگی را از همگان می ربایند!.
کوتاه سخن اینکه، از نظرگاه فقهی اکثریتی از مراجع تقلید شیعه، رفتار بدعت آمیز و خرافی ای چون قمه و زنجیر زنی و متوسل شدن به ابزار و آلات موسیقی در محافل سوگواری برای اباعبدالله و یاران پاکباخته آن بزرگوار، حرام محرز و مسلم است و اگر در خانه کس است، همین یک حرف بس است.
مولف : سیدفاضل محجوب
