رییس جمهور کشور ما اخیراً و با سفری با هدف توسعه و رشد روابط تجاری-اقتصادی، با هیاتی بلند پایه ای وارد کشور دوست، هند شده است. در این سفر، حامد کرزی سعی خواهد کرد تا بخش های دولتی و خصوصی در هند را جهت سرمایه گذاری و فعالیت های اقتصادی کلان در افغانستان، تشویق و ترغیب کند.
صد البته که مقامات دولتی و همچنین تجار و صنعت کاران هند نیز با توجه به بستر مناسب سودآوری، با علاقه مندی و اشتیاق خاصی به دعوت رییس جمهور افغانستان فکر خواهند کرد. اما یگانه مانعی که هم هندی ها و هم افغان ها را از اقدام های جدی و کلانِ عملی در ساحه رشد و توسعه این فعالیت ها باز داشته و در واقع ترسانده است، شرارت های بی وقفه و دایمی همسایه جنوبی افغانستان یعنی پاکستان است.
پاکستان در طول تاریخ همسایگی اش با کشور ما، هیچگاهی مانند یک همسایه خوب و به درد بخور عمل نکرده است. پاکستان با آنکه یک کشور اسلامی بوده و ملت آن مشترکات بسیار دینی و فرهنگی با مردم افغانستان داشته و دارند، اما از آنجا که نظام استخباراتی این کشور از همان ابتدای تاسیس، زیر نظر و تربیت مستشاران و مربیان حیله گر انگلیسی، فعالیت هایش را آغاز کرده و ادامه داده است، می توان گفت سازمان استخباراتی کنونی پاکستان، در واقع کپی دست دوم استخبارات مخوف و جهنمی بریتانیای کنونی است و در واقع با همان دهشت و خشونت حاکم در آن.
بنابر این، برای استخبارات پاکستان همسایه و غیر همسایه و کشور اسلامی با غیر آن تفاوتی ندارد. دولت و استخبارات پاکستان، به تنها چیزی که البته جدی می اندیشند، منافع ملی غیر مشروعی است که برای خود شان تعریف کرده اند! و درست با همین رویکرد است که جهت رسیدن به منافع نامشروع شان، به منافع مشروع و مسلم هیچ دولت و ملتی توجه نمی کنند ولو آن کشور، همسایه و هم کیش و هم فرهنگ آنان نیز باشد.
در همین راستا، همکاری های راهبردی و پرسش برانگیز دولت پاکستان با امریکا و غرب، تحلیل و ارزیابی می گردد. پاکستان بدون توجه به منافع جمعی منطقه ای، پای دشمنان درجه یک جهان اسلام را در منطقه باز کرد و باعث شد تا خارجی ها بدون دغدغه و نگرانی، خیمه و خرگاه دخالت جویی و توسعه طلبی شان را در دهلیز مشترک کشورهای منطقه برپا کنند.
امریکا و غرب با توجه به همین خوش خدمتی مقامات پاکستانی، در تنش میان افغانستان و پاکستان، همواره جانب پاکستانی ها را گرفته و با بهانه های واهی و غیر مسئولانه، سعی در خالی کردن شانه از زیر بار مسئولیت کرده اند. اما قضیه هند و مقامات آن کشور، کاملاً فرق می کند.
هند لااقل تا کنون نشان داده است که قصد هیچ گونه شرارت و بدی با دولت و ملت افغان را ندارد. هند با کمک های بلاعوض و با عوض خویش که در عرصه های مختلف به افغانستان کرده است، اساساً با پاکستانی که فقط و فقط به دولت و ملت افغانستان ضرر جانی و مالی رسانده است، قابل مقایسه و برابری نیست.
سفر اخیر حامد کرزی رییس جمهور کشور به هند، با استقبال تمامی کارشناسان دلسوز و وطن دوست کشور، مواجه شده است؛ به گونه ای که تا کنون کسی از میان آنان در مخالفت با این سفر و توسعه روابط، بر نخاسته است و در واقع همه یک صدا، تشدید روابط همه جانبه نظامی و اقتصادی و... با هند را نسبت به پاکستان ترجیح می دهند.
برخی از کارشناسان مسايل اقتصادی براين باور اند كه هند فارغ از گرايشهاي ايدئولوژيك حاكمان افغانستان، همواره با حسن نيت وارد تعامل اقتصادي با افغانستان شده است. به باور آن ها، اين كشور ميتواند در تعامل با افغانستان موثر واقع شده و اگر مسير مناسب واردات اجناس هندي در بازار كشور فراهم شود، ميزان سودمندي در اين تعامل زياد است.
از سوي ديگر، افغانستان نيز بستر خوبي براي كالاهاي هندي خواهد بود و اين تعامل در سطح گسترده باعث مسدود شدن مسير ورود تروريزم از طريق پاكستان به افغانستان و سپس به هند ميگردد. چون هرچه ميزان وابستگي افغانستان به پاكستان كمتر شود، ميزان آسيبرساني پاكستان به هند نيز كاهش خواهد يافت.
با اين وصف، درحالي شرايط تعامل اقتصادي با هند مطلوب ارزيابي ميگردد كه بانك جهاني، افغانستان را بدترين نقطهي جهان براي سرمايهگذاري معرفي نموده و ضريب امنيتي سرمايهگذاري در این كشور را شكننده خوانده است.
آگاهان، گزارش بانك جهاني را غرض آلود و در راستاي همان جنگ رواني غرب در افغانستان ميدانند. به باور آنان، بانك جهاني يك نهادي است كه در راستاي استراتژي غرب براي وابستگي بيشتر كشورهاي عقب مانده به قدرتمندان غربي از جمله امريكا كار و فعاليت ميكند. اين دسته از صاحب نظران، گزارش بانك جهاني را عامل فشاري براي امضاي پيمان امنيتي با امريكا قلمداد ميكنند. درعين حال، آنان تأكيد دارند كه افغانستان بايد با تأمين امنيت و جلب مشاركت كشورهاي منطقه اين مسأله را ثابت سازد كه این کشور بدون حضور نظاميان خارجي نيز ميتواند به حيات سياسي و اجتماعي اش ادامه دهد.
به هر ترتيب، هند تعهد سپرده است كه مبلغ يكصد ميليون دالر به افغانستان كمك خواهد كرد. اگر چه می دانیم که هیچ کمکی بلاعوض نخواهد بود و هند نیز با این گونه کمکها، علاوه بر ایجاد روابط بهتر در بسیاری از زمینه ها با افغانستان، به تضعیف هر چه بیشتر نقش پاکستان در افغانستان و در کل در معادلات منطقه ای نظر خاص و جدی دارد.
اما از طرفی نیز برقراری روابط همه جانبه با هند، در حدی که بتواند افغانستان را از پاکستان بی نیاز کند، به سود دولت ما نیز تمام خواهد شد. تنها گزینه ای که باقی می ماند، احتیاط و وسواسی است که از سوی مقامات افغان به خصوص در مواجهه با پاکستان باید رعایت شود تا با سلامتی همه جانبه، بتوان از کمند شرارت آن کشور، عبور کرد.
نویسنده: سید فاضل محجوب
صد البته که مقامات دولتی و همچنین تجار و صنعت کاران هند نیز با توجه به بستر مناسب سودآوری، با علاقه مندی و اشتیاق خاصی به دعوت رییس جمهور افغانستان فکر خواهند کرد. اما یگانه مانعی که هم هندی ها و هم افغان ها را از اقدام های جدی و کلانِ عملی در ساحه رشد و توسعه این فعالیت ها باز داشته و در واقع ترسانده است، شرارت های بی وقفه و دایمی همسایه جنوبی افغانستان یعنی پاکستان است.
پاکستان در طول تاریخ همسایگی اش با کشور ما، هیچگاهی مانند یک همسایه خوب و به درد بخور عمل نکرده است. پاکستان با آنکه یک کشور اسلامی بوده و ملت آن مشترکات بسیار دینی و فرهنگی با مردم افغانستان داشته و دارند، اما از آنجا که نظام استخباراتی این کشور از همان ابتدای تاسیس، زیر نظر و تربیت مستشاران و مربیان حیله گر انگلیسی، فعالیت هایش را آغاز کرده و ادامه داده است، می توان گفت سازمان استخباراتی کنونی پاکستان، در واقع کپی دست دوم استخبارات مخوف و جهنمی بریتانیای کنونی است و در واقع با همان دهشت و خشونت حاکم در آن.
بنابر این، برای استخبارات پاکستان همسایه و غیر همسایه و کشور اسلامی با غیر آن تفاوتی ندارد. دولت و استخبارات پاکستان، به تنها چیزی که البته جدی می اندیشند، منافع ملی غیر مشروعی است که برای خود شان تعریف کرده اند! و درست با همین رویکرد است که جهت رسیدن به منافع نامشروع شان، به منافع مشروع و مسلم هیچ دولت و ملتی توجه نمی کنند ولو آن کشور، همسایه و هم کیش و هم فرهنگ آنان نیز باشد.
در همین راستا، همکاری های راهبردی و پرسش برانگیز دولت پاکستان با امریکا و غرب، تحلیل و ارزیابی می گردد. پاکستان بدون توجه به منافع جمعی منطقه ای، پای دشمنان درجه یک جهان اسلام را در منطقه باز کرد و باعث شد تا خارجی ها بدون دغدغه و نگرانی، خیمه و خرگاه دخالت جویی و توسعه طلبی شان را در دهلیز مشترک کشورهای منطقه برپا کنند.
امریکا و غرب با توجه به همین خوش خدمتی مقامات پاکستانی، در تنش میان افغانستان و پاکستان، همواره جانب پاکستانی ها را گرفته و با بهانه های واهی و غیر مسئولانه، سعی در خالی کردن شانه از زیر بار مسئولیت کرده اند. اما قضیه هند و مقامات آن کشور، کاملاً فرق می کند.
هند لااقل تا کنون نشان داده است که قصد هیچ گونه شرارت و بدی با دولت و ملت افغان را ندارد. هند با کمک های بلاعوض و با عوض خویش که در عرصه های مختلف به افغانستان کرده است، اساساً با پاکستانی که فقط و فقط به دولت و ملت افغانستان ضرر جانی و مالی رسانده است، قابل مقایسه و برابری نیست.
سفر اخیر حامد کرزی رییس جمهور کشور به هند، با استقبال تمامی کارشناسان دلسوز و وطن دوست کشور، مواجه شده است؛ به گونه ای که تا کنون کسی از میان آنان در مخالفت با این سفر و توسعه روابط، بر نخاسته است و در واقع همه یک صدا، تشدید روابط همه جانبه نظامی و اقتصادی و... با هند را نسبت به پاکستان ترجیح می دهند.
برخی از کارشناسان مسايل اقتصادی براين باور اند كه هند فارغ از گرايشهاي ايدئولوژيك حاكمان افغانستان، همواره با حسن نيت وارد تعامل اقتصادي با افغانستان شده است. به باور آن ها، اين كشور ميتواند در تعامل با افغانستان موثر واقع شده و اگر مسير مناسب واردات اجناس هندي در بازار كشور فراهم شود، ميزان سودمندي در اين تعامل زياد است.
از سوي ديگر، افغانستان نيز بستر خوبي براي كالاهاي هندي خواهد بود و اين تعامل در سطح گسترده باعث مسدود شدن مسير ورود تروريزم از طريق پاكستان به افغانستان و سپس به هند ميگردد. چون هرچه ميزان وابستگي افغانستان به پاكستان كمتر شود، ميزان آسيبرساني پاكستان به هند نيز كاهش خواهد يافت.
با اين وصف، درحالي شرايط تعامل اقتصادي با هند مطلوب ارزيابي ميگردد كه بانك جهاني، افغانستان را بدترين نقطهي جهان براي سرمايهگذاري معرفي نموده و ضريب امنيتي سرمايهگذاري در این كشور را شكننده خوانده است.
آگاهان، گزارش بانك جهاني را غرض آلود و در راستاي همان جنگ رواني غرب در افغانستان ميدانند. به باور آنان، بانك جهاني يك نهادي است كه در راستاي استراتژي غرب براي وابستگي بيشتر كشورهاي عقب مانده به قدرتمندان غربي از جمله امريكا كار و فعاليت ميكند. اين دسته از صاحب نظران، گزارش بانك جهاني را عامل فشاري براي امضاي پيمان امنيتي با امريكا قلمداد ميكنند. درعين حال، آنان تأكيد دارند كه افغانستان بايد با تأمين امنيت و جلب مشاركت كشورهاي منطقه اين مسأله را ثابت سازد كه این کشور بدون حضور نظاميان خارجي نيز ميتواند به حيات سياسي و اجتماعي اش ادامه دهد.
به هر ترتيب، هند تعهد سپرده است كه مبلغ يكصد ميليون دالر به افغانستان كمك خواهد كرد. اگر چه می دانیم که هیچ کمکی بلاعوض نخواهد بود و هند نیز با این گونه کمکها، علاوه بر ایجاد روابط بهتر در بسیاری از زمینه ها با افغانستان، به تضعیف هر چه بیشتر نقش پاکستان در افغانستان و در کل در معادلات منطقه ای نظر خاص و جدی دارد.
اما از طرفی نیز برقراری روابط همه جانبه با هند، در حدی که بتواند افغانستان را از پاکستان بی نیاز کند، به سود دولت ما نیز تمام خواهد شد. تنها گزینه ای که باقی می ماند، احتیاط و وسواسی است که از سوی مقامات افغان به خصوص در مواجهه با پاکستان باید رعایت شود تا با سلامتی همه جانبه، بتوان از کمند شرارت آن کشور، عبور کرد.
نویسنده: سید فاضل محجوب
منبع : خبرگزاری آوا- کابل
