آنچه امریکا قبل از خروج از افغانستان باید انجام دهد

رسانه‌ی امریکایی «نیوزویک» در مقاله‌ای با عنوان «آنچه امریکا قبل از خروج از افغانستان باید انجام دهد» می‌نویسد اگر واشنگتن می‌خواهد که بالاخره نیروهای امریکایی را از افغانستان خارج کند و به جنگی که به‌نظر می‌رسد تا ابد ادامه دارد پایان دهد، باید به همان اندازه وقت و انرژی‌اش را وقف مسیر صلح کند که وقف بمباران مواضع طالبان کرده است. کل دستگاه امنیت ملی باید از تلاش‌های خلیلزاد صرف‌نظر از پیچیدگی آن، حمایت کند.

در وضعیتی که امریکا مصمم به خروج نیروهایش از افغانستان است، بازرس ویژه‌ی امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) در گزارش اخیر خود گفته که  شمار نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان نسبت به گزارش سه ماه قبل این اداره، به‌طور چشم‌گیری کاهش یافته و همچنان توانایی این نیروها به پایین‌ترین حد خود از زمان آغاز مأموریت حمایت قاطع ناتو در سال ۲۰۱۵ رسیده است. سیگار همچنان گفته که ۴۲ هزار سرباز خیالی در افغانستان وجود دارند. سنجش سیگار در مورد توانایی نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان نیز بستگی به سربازان خیالی دارد که با دورکردن آنان از صفوف این نیروها، باتوجه به کم‌شدن شمار آنان، توانایی آنان نیز کاهش می‌باید.

با این حساب، سوال‌های مطرح می‌شود که خروج هزاران سرباز امریکایی در وضعیتی که سیگار می‌گوید توانایی نیروهای امنیتی افغانستان به پایین‌ترین حد خود رسیده است، چه تأثیری روی امنیت افغانستان خواهد گذاشت؟ بهترین حالت برای افغانستان چیست؟ توافق صلح و خروج تدریجی نیروهای امریکایی براساس توافق، خروج زودهنگام یا ماندن نیروهای امریکایی در افغانستان چه توافق به نتیجه برسد یا نرسد؟

نیروهای امریکایی از افغانستان خارج می‌شوند؟
اخیرا رسانه‌های امریکایی گزارش داد که دولت دونالد ترمپ در حال آمادگی برای بیرون‌کردن حدود شش‌هزار سرباز امریکایی از افغانستان است. روزنامه واشنگتن‌پُست به نقل از چند مقام امریکایی گزارش داد که آمادگی‌ها برای خروج هزاران سرباز، براساس یک توافق اولیه میان امریکا و طالبان، گرفته می‌شود. مقام‌های امریکایی گفته‌اند که در مقابل کاهش نیروهای این کشور در افغانستان، نیاز است تا گروه طالبان آتش‌بس اعلام کرده و رابطه‌ی‌شان با شبکه‌ی القاعده را نیز قطع کنند.
پیش‌تر از آن، مایک پمپئو، وزیر خارجه‌ی ایالات متحده‌ی امریکا گفته بود که روند خروج نیروهای امریکایی از افغانستان پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا در ماه نومبر سال ۲۰۲۰ میلادی آغاز می‌شود.
اظهارات مقام‌های امریکایی نشان می‌دهد که این کشور مصمم است نیروهایش را از افغانستان به خانه ببرد. به باور برخی کارشناسان، مذاکرات جاری این کشور با گروه طالبان پیش از آن‌که برای آوردن صلح در افغانستان باشد، زمینه‌سازی برای خروج است. هرچند مقام‌های امریکایی و ناتو  اخیرا گفته‌اند که آن‌ها به‌دنبال توافق جامع صلح در افغانستان است نه توافق خروج.
تا کنون روشن نیست که امریکایی‌ها و طالبان در مذاکرات فعلی که هشتمین دور آن در قطر جریان دارد، در مورد خروج نیروهای امریکایی به چه توافقی می‌رسند. آن‌طور که اظهارات مقام‌های امریکایی نشان می‌دهد، تأکید آنان بر خروج مطابق یک جدول زمانی است و در مقابل طالبان می‌خواهد که تمام نیروهای امریکایی به‌ٌصورت فوری افغانستان را ترک کنند.
کابل خان تدبیر، کارشناس امور نظامی معتقد است که موضع امریکا روشن نیست که از افغانستان خارج می‌شود یا نه و تأکیدهای اخیر مبنی به خروج سربازان، بیش‌تر بحث کمپینی آقای ترمپ است: «من مطلق به این باور هستم که امریکا به هیچ وجه از افغانستان نمی‌براید. امریکایی در قرارگاه‌های نظامی که ایجاد کرده، باقی خواهند ماند، ولی به اشکال مختلف. شاید فعالیت دیپلماتیک خود را بیش‌تر و زیادتر کند، اما سربازان خود را در حد ضرورت در افغانستان حفظ می کند.»
به گفته‌ی او، امریکا سال‌ها زحمت کشیده و به افغانستان دست پیدا کرده تا از این طریق، به آسیایی مرکزی، خلیج فارس و آسیایی جنوبی و شرقی دست‌رسی داشته باشد:‌ «مطمیین باشید که امریکا از افغانستان نمی‌براید.»
در هر صورت سه حالت در رابطه به ماندن یا رفتن نیروهای امریکایی از افغانستان متصور است: یک، این‌که مذاکرات صلح به نتیجه‌ می‌رسد و امریکا براساس توافق و مطابق به جدول زمانی مشخص نیروهایش را از افغانستان خارج می‌کند. دوم، در مذاکرات صلح، روی خروج زودهنگام نیروهای امریکایی توافق می‌َشود. سوم، توافق صلح به بن‌بست می‌خورد و امریکا همچنان در افغانستان باقی می‌ماند. کارشناسان تأثیر هر کدام از این حالت را بر وضعیت امنیتی و سیاسی افغانستان، متفاوت ارزیابی می‌کنند.
امریکا اکنون حدود ۱۴ هزار سرباز در افغانستان دارد که براساس تصمیم جدید، شمار نیروهای امریکایی مستقر در افغانستان به هشت تا ۹ هزار سرباز کاهش می یابد.

تأثیرات خروج نظامیان امریکایی بر امنیت افغانستان؟
بسیاری‌ها در امریکا و در افغانستان نگران خروج نیروهای امریکایی از افغانستان هستند و نمی‌دانند که پس از خروج ایالات متحده چه اتفاقی در افغانستان خواهد افتاد. شماری در امریکا از جمله، رایان کراکر، سفیر سابق امریکا در افغانستان و برخی‌های دیگر که نگران پیامدهای انسانی و جئوپولیتیک خروج از افغانستان هستند، از «تکرار ویتنام» هشدار می‌دهند و «پژواک خروج امریکا از ویتنام» را این‌بار از افغانستان می‌شنوند.
در افغانستان، هرچند در یک مورد ارگ ریاست‌جمهوری گفت که خروج نیروهای امریکایی از افغانستان هیچ تأثیری روی وضعیت امنیتی کشور نخواهد گذاشت، اما مقام‌ها و کارشناسان بارها از خروج، آنهم خروج زودهنگام ابراز نگرانی کرده‌اند. در یک مورد رییس‌جمهور غنی در نامه‌ای به دونالد ترمپ، از خروج کامل سربازان امریکایی از افغانستان ابراز نگرانی کرده بود و از ترمپ خواسته بود که یک گروه کاری از دو طرف معرفی کنند تا در مورد مصارف و ساحه‌ی پوشش و حضور سربازان امریکایی بحث کنند. رییس دبیرخانه‌ی وقت شورای عالی صلح نیز گفته بود در صورتی که نیروهای امریکایی به گونه‌ی سریع از افغانستان خارج شوند، خشونت‌ها در این کشور گسترش یافته و خونریزی نیز بیشتر می‌شود.
رابرت گیتس، وزیر دفاع پیشین ایالات متحده‌ی امریکا گفته است که اگر نیروهای امریکایی افغانستان را ترک کنند، این کشور بار دیگر در خطر سقوط به‌دست گروه طالبان قرار می‌گیرد.
خروج نیروهای امریکایی در هر حالت و خروج زودهنگام، بیش‌تر به نفع طالبان است. بزرگ‌ترین پیروزی در مذاکرات جاری برای طالبان شاید توافق هرچه زودتر روی جدول زمانی خروج نیروهای امریکایی از افغانستان باشد.
کابل خان تدبیر، کارشناس نظامی می‌گوید که اگر امریکا بدون مسئولیت و بدون یک جدول زمانی از افغانستان خارج شود، این کشور شاهد یک فاجعه بزرگ خواهد بود.
آقای تدبیر می‌افزاید، هرچند از سال ۲۰۱۴ به این طرف میدان جنگ افغانستان را نیروهای امنیتی کشور به‌صورت مستقلانه پیش می‌برند و نیروهای امریکایی و ناتو صرف به این نیروها کمک هوایی می‌‌کنند، اما ساختار ارتش افغانستان تاهنوز تکمیل نشده است.
اسدالله ندیم، کارشناس امنیتی در صحبت با اطلاعات روز می‌گوید اگر به کمبود تجهیزات، جایگزینی نیروهای از دست رفته، اکمالات نیروهای امنیتی افغانستان رسیدگی شود و کمک‌های وعده‌شده ناتو و امریکا به این نیروها ادامه یابد، خروج شش هزار نیروی امریکایی و حتا خروج کامل آن ها، تأثیر آنچنان منفی روی امنیت افغانستان نخواهد گذاشت.
با خروج نیروهای امریکایی از افغانستان ممکن کمک مالی و تأمین تجهیزات برای نیروهای افغانستان که به گفته‌ی کارشناسان شدیدا دچار کمبود تجهیزات و تسلیحات اند، نیز قطع یا بسیار کم شود.
عتیق‌الله امرخیل، کارشناس امور نظامی معتقد است یکی از تاثیرات خروج نیروهای امریکایی از افغانستان این است که نیروهای امنیتی پشتوانه خود را از دست می‌دهند و در ادامه ممکن است کمک‌های مالی و تسلیحاتی به این نیروهای نیز قطع شود.
آقای ندیم اما می‌گوید که سازمان ناتو و امریکا  تعهد کرده که تا سال ۲۰۲۴  تحت هر شرایط نیروهای امنیتی افغانستان را کمک و تهجیز می‌کند: «اگر به این تعهدها باور کنیم، خروج نیروها باعث قطع همکاری‌ها نخواهد شد، چون مکررا در سطح بلند تعهد کرده که به نیروهای امنیتی افغانستان کمک می‌کند.»
این کارشناس نظامی می‌افزاید در صورت خروج ناگهانی در وضعیتی‌که نیروهای امنیتی صددرصد مستقل و بی‌نیاز از کمک و حمایت نیروهای امریکایی نیستند، روی امنیت افغانستان تأثیر منفی می‌گذارد، اما به باور او، بازهم این تأثیر آنچنان شدید نیست چون نیروهای امنیتی تا حدودی قادر به تأمین امنیت افغانستان هستند.
عتیق‌الله امرخیل می‌گوید در وضعیت که نیروهای امنیتی کشور تجهیزات مدرن جنگی ندارد و نیروهای هوایی تاهنوز ضعیف است، خروج زودهنگام نیروهای امریکایی از افغانستان، روی امنیت کشور تأثیر منفی می‌گذارد و افغانستان در مقابل همسایه‌هایش تنها می‌ماند و نفع اصلی را طالبان می‌برد: «خروج زودهنگام امتیاز دادن به طالبان است. طالبان مورال می‌گیرند و حملات خود را شدت می‌بخشند.»

بهترین حالت برای افغانستان
اسدالله ندیم می‌گوید که بهترین حالت برای افغانستان، خروج نیروهای امریکایی پس از توافق میان طرف‌ها و براساس یک جدول زمانی است. او معتقد است که در صورت خروج براساس توافق، اگر طالبان آتش‌بس را نیز نپذیرند، بازهم جنگ‌ها فروکش می‌کند و امضا توافق‌نامه تأثیر روانی بر جنگ می‌گذارد.
عتیق‌الله امرخیل می‌گوید که اگر نیروهای امریکایی براساس یک جدول زمان‌بندی‌شده از افغانستان بیرون شود، تا خروج کامل این نیروها، ممکن است نیروهای امنیتی افغانستان بتواند قدرتمند شوند و در مقابل دشمن را تضعیف کنند.
کابل خان تدبیر، می‌گوید که بهترین حالت این است که افغان‌ها به هر شکل ممکن میان خود صلح کنند. عتیق‌الله امرخیل  نیز اتحاد و اتفاق مردم و جریان‌های سیاسی افغانستان را بهترین حالت برای افغانستان توصیف می‌کند.
رسانه‌ی امریکایی «نیوزویک» در مقاله‌ای با عنوان «آنچه امریکا قبل از خروج از افغانستان باید انجام دهد» می‌نویسد اگر واشنگتن می‌خواهد که بالاخره نیروهای امریکایی را از افغانستان خارج کند و به جنگی که به‌نظر می‌رسد تا ابد ادامه دارد پایان دهد، باید به همان اندازه وقت و انرژی‌اش را وقف مسیر صلح کند که وقف بمباران مواضع طالبان کرده است. کل دستگاه امنیت ملی باید از تلاش‌های خلیلزاد صرف‌نظر از پیچیدگی آن، حمایت کند.
در ادامه این مقاله آمده:‌ «دولت ترمپ باید به طالبان برساند که خروج کامل نظامی ایالات متحده از افغانستان به معنای مقدمه‌چینی برای خروج دیپلماتیک و اقتصادی کامل ایالات متحده از این کشور نیست. واشنگتن افغانستان را به حال خودش رها نخواهد کرد و همچنین اجازه نخواهد داد فضای رشد و بازسازی برای گروه‌های تروریستی فراملی مانند القاعده و دولت اسلامی فراهم شود.»

ترجمه: اطلاعات روز