تمام ادیان آسمانی موجود در دنیا به گونه ای قائل به مهدویت هستند . آنها هرچند نام مهدی (ع) در اندیشه ی شان جایی ندارد و در فرهنگ و منبع دینی شان هم نمی توان چنین عنوان خاصی را پیدا نمود ، اما همه ی آنها می گویند روزی خواهد شد و هدایتگری به عنوان منجی خواهد آمد و ناجی این عالم و جهان آفرینش و انسانها خواهد شد . در میان مذاهب اسلامی هم ، فرهنگ مهدویت وجود دارد و آنها نیز قائل به مهدی و منجی هستند .
البته در اندیشه اهل سنت مهدی امت از نسل امام حسن (ع) یعنی حسنی بوده و مادرش از نسل امام حسین (ع) و هنوز تولد نیافته است .
در فرهنگ شیعه بحث مهدویت یکی از مهم ترین و عمیق ترین مباحث عقیدتی به حساب می آید و ماحصل اعتقاد به امامت بوده و وصایت بدان ختم می شود . این اندیشه عمیق شیعه از اصل قران و روایات و احادیث صحیح نبوی (ص) و امامان معصوم عایهم السلام اخذ گردیده و مبتنی می باشد .
در طول تاریخ مباحث زیادی چون ویژگی های فردی ،سیاسی ، اجتماعی حضرت مهدی ، علایم و نشانه های جهان در هنگامه ظهور و حضور حجت (ع) ، انسان عصر ظهور چگونه خواهد بود ، تا بدانجا که حتی نوع پوشش ، چگونگی گفتار و آداب و رفتار مردم را نیز یادآور شده است .
در این نوشتار علی رغم وجود مباحث فراوان و پر اهمیت تلاش شده است به صورت گذرا به ویژگی ها و وظایف منتظران حضرت مهدی (ع) در جامعه معتقد به مهدویت اشاره گردد . آنان که گام در راه انتظار نهاده و دل به نگاه و توجه مهدی سپرده اند ، کردار و خصلت شان و البته تمامی ویژگی های فکری ، عاطفی و رفتاری شان توسط فیض پروردگار به خودش نزدیک گردیده و سعی می شود تناسب میان مهدی و پیروانش هویدا گردد .
خدا محوری و عبادت پروردگار :
براساس روایات صحیح و فراوان و تصریح بزرگان دینی ما ، خداجویی و توحید سنگ زیربنای و سرلوحه ی تمامی عقاید و ویژگی های یاوران حضرت مهدی (ع) می باشد . زیرا کسانی که منتظر فرج است خداوند را به شایستگی شناخته و از این ره رو تمام وجودشان غرق جلوه ی نور پروردگار می شود . چون هدف از اعتقاد به ظهور کمال و نهایت بندگی و رسیدن به پروردگار است . امام صادق (ع) این ویژگی منظران حضرت مهدی (ع) را اینگونه بیان فرموده است : رجالٌ کاَنَ قُلُوبُهُمْ رُبُر الحدیر لا یَشوبُها شکٌ فی ذاتِ الله . انسانهایی که گویا دلهایشان پاره های اهن است ، غبار تردید در ذات مقدس پروردگار خاطرشان را نمی آلاید . در روایات فراوان به این ویژگی پرداخته شده است . حضرت علی (ع) این یگانه ماهی دریای بندگی ، وقتی به این ویژگی یاوران حضرت مهدی اشاره می کند ، آنان را اینگونه تحسین می کند... رجالٌ مُوْمنون عَرَفوا اللُه حَقَ معرفتِهِ وَ هُمْ انصارُ المهدی فی اخر الزَّمان . مردانی مومن هستند که خداوند را به شایستگی شناخته اند ، آنان یاوران مهدی (ع) در آخر الزمان یعنی هنگامه ی ظهور حضرت هستند .
منتظران حضرت مهدی برای آنکه بکوشند تا بتوانند جامعه را برای حضور حضرتش آماده کنند مردان عبادت و نیایش هستند . به تعبیر یکی از بزرگان شیران روز و نیایش گران شب هستند . البته نه عبادتی عادت گرایانه و یا چون پرستش مزدوران و تاجران ، بلکه نیایش عارفانه و دل در گرو پروردگار سپردن . عبادت آنان عبادت آزادگان است ، روح بندگی و راز و نیاز با تمام وجودشان پیوند خورده است . همواره خود را در محضر خداوند می بینند و می یابند رجالٌ لا ینامونَ اللیلَ لَهُمْ دَوِیٌ فی صَلاتِهِمْ کَدَوِیِّ النحل ، یبیونَ قیاماً علی اطرافِهِمْ ، رُهْبانٌ باللیلِ اَسَدٌ بالنَّهار . مردانی که سبک خوابند و در نماز به سان زنبور عسل زمزمه کنان ، در حال قیام و عبادت شب را سحر می کنند ، عابدان شب و شیران روزند .
خود آن وجود بی بدیل ، بعد از ظهور و در کوران مشکلات ، فتح ها و پیروزی ها توصیه اش به یاران و پیروان مکتبش یاد خداست و پیروی محض از پروردگار . آن حضرت در سفر و حضر و جنگ و صلح ، انصارش را به تعبد و تضرع سفارش می کند تا مقصد فراموش نگردد و پیروزی های پی در پی انان را به غفلت و غرور دچار نسازد و پیوسته پیروزی را از جانب خدا ببینند و مناجات و نماز را کلید نصرت .
امام باقر (ع) با اشاره به همت والای حضرت ولی عصر(ع) و یارانش در عبادت و بندگی می فرماید : حَتّی اذا صَعِدَ النجف قالَ لِاصحابِهِ تَعَّبدوا لَیلَتَکُمْ فیبتوُنَ بینَ راکعٍ و ساجدٍ یَتَضَّرعونَ اِلیٰ الله . چون آن حضرت به شهر نجف برسد به یاران خود سفارش می کند که امشب را به عبادت به روز آورید ، و یاوران آن حضرت برخی در رکوع و برخی در سجده شب را به صبح می رسانند .
- محبت به حضرت مهدی (ع) :
یکی دیگر از ویژگی های منتظران و یاوران حضرت مهدی (ع) محبت به آن حضرت است چون دل وصل به حلقه ی پروردگار است ، و رفتار بر محور رضایت پروردگار دور می زند ، این محبت گاه به زن و فرزند است ، گاه به پدر و مادر است و گاه به بزرگان دین و علما و گاه به نائب امام زمان (ع) . حالا چرا در این صاحت ها تبلور می یابد ؟ زیرا همه ی این محبت ها طرق سعادت و فلاح است و خود پروردگار به آنها سفارش فرموده است . اما زیباترین و کاملترین محبتی که در این عالم وجود دارد محبت به حضرت مهدی علیه السلام می باشد . در زمان غیبت حضرت این محبت توسط اعمالی چون شادی در ولادتش که بسیار هم در روایات تایید شده است ، دعا برای سلامتی حضرت ، دعا و تضرع برای تعجیل در ظهور ، صدقه دادن به نیت حضرت و دعای ندبه خواندن حاصل و ظاهر می گردد . با آمدن حضرت محبت به او حد نهایت می رسد و کامل و سرشار و لبالب می گردد تا انجا که امام صادق (ع) می فرماید : یتمَسَّحُونَ بِسَرْجِ الامام یَطلبونَ بذلک البرکة . به جهت عشق و علاقه و تبرک به زین اسب آقا دست می کشند .همین عشق مالامال است که یاوران حضرتش او را در نبرد ها چونان نگین انگشتر در برمی گیرند و هستی شان سپر بلای مهدی فاطمه می کنند . امام صادق (ع) در این باره می فرمایند : یحُفونَ بِهِ وَ یَتونَهُ بانْفُسِهِمْ فی الحرب . آنان در میدان رزم او را در میان می گیرند و در جنگ ها با جان خود از آن حضرت حفاظت می کنند .
نتیجه گیری :
در یک نگاه کلی آنچه که از این دو ویژگی منظران حضرت مهدی (ع) بدست می آید خود سازی و آمادگی و آماده شدن و آماده ساختن جامعه است . بدون تردید افراد جامعه ای که منتظر ظهور حضرت است ، آن هم ظهوری که برای ما معلوم نیست پس باید آمادگی داشته باشد و این آمادگی را حفظ نماید ، چون او سرباز است...
مجلسی ، بحارالانوار ، ج ۲ ص ۳۰۸
قندوزی جنفی ،
الزام الناصب ، شیخ علی یزدی حائری ، ج ۲ ص ۲۰
مجلسی ، بحارالانوار ، ج ۲ ص ۳۰۸
یحیی صالح نیا ، تنها برفراز ، ص۱۱۱
مجلسی ، بحارالانوار ، ج ۵۲ ص ۳۰۸ : یحیی صالح نیا ، تنها بر فراز ، ص ۱۱۲
نویسنده: سید محسن سجادی
البته در اندیشه اهل سنت مهدی امت از نسل امام حسن (ع) یعنی حسنی بوده و مادرش از نسل امام حسین (ع) و هنوز تولد نیافته است .
در فرهنگ شیعه بحث مهدویت یکی از مهم ترین و عمیق ترین مباحث عقیدتی به حساب می آید و ماحصل اعتقاد به امامت بوده و وصایت بدان ختم می شود . این اندیشه عمیق شیعه از اصل قران و روایات و احادیث صحیح نبوی (ص) و امامان معصوم عایهم السلام اخذ گردیده و مبتنی می باشد .
در طول تاریخ مباحث زیادی چون ویژگی های فردی ،سیاسی ، اجتماعی حضرت مهدی ، علایم و نشانه های جهان در هنگامه ظهور و حضور حجت (ع) ، انسان عصر ظهور چگونه خواهد بود ، تا بدانجا که حتی نوع پوشش ، چگونگی گفتار و آداب و رفتار مردم را نیز یادآور شده است .
در این نوشتار علی رغم وجود مباحث فراوان و پر اهمیت تلاش شده است به صورت گذرا به ویژگی ها و وظایف منتظران حضرت مهدی (ع) در جامعه معتقد به مهدویت اشاره گردد . آنان که گام در راه انتظار نهاده و دل به نگاه و توجه مهدی سپرده اند ، کردار و خصلت شان و البته تمامی ویژگی های فکری ، عاطفی و رفتاری شان توسط فیض پروردگار به خودش نزدیک گردیده و سعی می شود تناسب میان مهدی و پیروانش هویدا گردد .
خدا محوری و عبادت پروردگار :
براساس روایات صحیح و فراوان و تصریح بزرگان دینی ما ، خداجویی و توحید سنگ زیربنای و سرلوحه ی تمامی عقاید و ویژگی های یاوران حضرت مهدی (ع) می باشد . زیرا کسانی که منتظر فرج است خداوند را به شایستگی شناخته و از این ره رو تمام وجودشان غرق جلوه ی نور پروردگار می شود . چون هدف از اعتقاد به ظهور کمال و نهایت بندگی و رسیدن به پروردگار است . امام صادق (ع) این ویژگی منظران حضرت مهدی (ع) را اینگونه بیان فرموده است : رجالٌ کاَنَ قُلُوبُهُمْ رُبُر الحدیر لا یَشوبُها شکٌ فی ذاتِ الله . انسانهایی که گویا دلهایشان پاره های اهن است ، غبار تردید در ذات مقدس پروردگار خاطرشان را نمی آلاید . در روایات فراوان به این ویژگی پرداخته شده است . حضرت علی (ع) این یگانه ماهی دریای بندگی ، وقتی به این ویژگی یاوران حضرت مهدی اشاره می کند ، آنان را اینگونه تحسین می کند... رجالٌ مُوْمنون عَرَفوا اللُه حَقَ معرفتِهِ وَ هُمْ انصارُ المهدی فی اخر الزَّمان . مردانی مومن هستند که خداوند را به شایستگی شناخته اند ، آنان یاوران مهدی (ع) در آخر الزمان یعنی هنگامه ی ظهور حضرت هستند .
منتظران حضرت مهدی برای آنکه بکوشند تا بتوانند جامعه را برای حضور حضرتش آماده کنند مردان عبادت و نیایش هستند . به تعبیر یکی از بزرگان شیران روز و نیایش گران شب هستند . البته نه عبادتی عادت گرایانه و یا چون پرستش مزدوران و تاجران ، بلکه نیایش عارفانه و دل در گرو پروردگار سپردن . عبادت آنان عبادت آزادگان است ، روح بندگی و راز و نیاز با تمام وجودشان پیوند خورده است . همواره خود را در محضر خداوند می بینند و می یابند رجالٌ لا ینامونَ اللیلَ لَهُمْ دَوِیٌ فی صَلاتِهِمْ کَدَوِیِّ النحل ، یبیونَ قیاماً علی اطرافِهِمْ ، رُهْبانٌ باللیلِ اَسَدٌ بالنَّهار . مردانی که سبک خوابند و در نماز به سان زنبور عسل زمزمه کنان ، در حال قیام و عبادت شب را سحر می کنند ، عابدان شب و شیران روزند .
خود آن وجود بی بدیل ، بعد از ظهور و در کوران مشکلات ، فتح ها و پیروزی ها توصیه اش به یاران و پیروان مکتبش یاد خداست و پیروی محض از پروردگار . آن حضرت در سفر و حضر و جنگ و صلح ، انصارش را به تعبد و تضرع سفارش می کند تا مقصد فراموش نگردد و پیروزی های پی در پی انان را به غفلت و غرور دچار نسازد و پیوسته پیروزی را از جانب خدا ببینند و مناجات و نماز را کلید نصرت .
امام باقر (ع) با اشاره به همت والای حضرت ولی عصر(ع) و یارانش در عبادت و بندگی می فرماید : حَتّی اذا صَعِدَ النجف قالَ لِاصحابِهِ تَعَّبدوا لَیلَتَکُمْ فیبتوُنَ بینَ راکعٍ و ساجدٍ یَتَضَّرعونَ اِلیٰ الله . چون آن حضرت به شهر نجف برسد به یاران خود سفارش می کند که امشب را به عبادت به روز آورید ، و یاوران آن حضرت برخی در رکوع و برخی در سجده شب را به صبح می رسانند .
- محبت به حضرت مهدی (ع) :
یکی دیگر از ویژگی های منتظران و یاوران حضرت مهدی (ع) محبت به آن حضرت است چون دل وصل به حلقه ی پروردگار است ، و رفتار بر محور رضایت پروردگار دور می زند ، این محبت گاه به زن و فرزند است ، گاه به پدر و مادر است و گاه به بزرگان دین و علما و گاه به نائب امام زمان (ع) . حالا چرا در این صاحت ها تبلور می یابد ؟ زیرا همه ی این محبت ها طرق سعادت و فلاح است و خود پروردگار به آنها سفارش فرموده است . اما زیباترین و کاملترین محبتی که در این عالم وجود دارد محبت به حضرت مهدی علیه السلام می باشد . در زمان غیبت حضرت این محبت توسط اعمالی چون شادی در ولادتش که بسیار هم در روایات تایید شده است ، دعا برای سلامتی حضرت ، دعا و تضرع برای تعجیل در ظهور ، صدقه دادن به نیت حضرت و دعای ندبه خواندن حاصل و ظاهر می گردد . با آمدن حضرت محبت به او حد نهایت می رسد و کامل و سرشار و لبالب می گردد تا انجا که امام صادق (ع) می فرماید : یتمَسَّحُونَ بِسَرْجِ الامام یَطلبونَ بذلک البرکة . به جهت عشق و علاقه و تبرک به زین اسب آقا دست می کشند .همین عشق مالامال است که یاوران حضرتش او را در نبرد ها چونان نگین انگشتر در برمی گیرند و هستی شان سپر بلای مهدی فاطمه می کنند . امام صادق (ع) در این باره می فرمایند : یحُفونَ بِهِ وَ یَتونَهُ بانْفُسِهِمْ فی الحرب . آنان در میدان رزم او را در میان می گیرند و در جنگ ها با جان خود از آن حضرت حفاظت می کنند .
نتیجه گیری :
در یک نگاه کلی آنچه که از این دو ویژگی منظران حضرت مهدی (ع) بدست می آید خود سازی و آمادگی و آماده شدن و آماده ساختن جامعه است . بدون تردید افراد جامعه ای که منتظر ظهور حضرت است ، آن هم ظهوری که برای ما معلوم نیست پس باید آمادگی داشته باشد و این آمادگی را حفظ نماید ، چون او سرباز است...
مجلسی ، بحارالانوار ، ج ۲ ص ۳۰۸
قندوزی جنفی ،
الزام الناصب ، شیخ علی یزدی حائری ، ج ۲ ص ۲۰
مجلسی ، بحارالانوار ، ج ۲ ص ۳۰۸
یحیی صالح نیا ، تنها برفراز ، ص۱۱۱
مجلسی ، بحارالانوار ، ج ۵۲ ص ۳۰۸ : یحیی صالح نیا ، تنها بر فراز ، ص ۱۱۲
نویسنده: سید محسن سجادی
منبع : خبرگزاری صدای افغان(آوا) قم
