«فرزاد رمضانی بونش» طی یادداشتی به خط مشی و رویکرد حزب نوین اسلامی حکمتیار در قبال مذاکرات صلح افغانستان و طالبان پرداخت.
در این یادداشت آمده است: «گلبدین حکمتیار» حزب اسلامی افغانستان را در دهه ۱۳۵۰ بنا نهاد و بعدها با دریافت بخش زیادی از کمک‌های امریکا و سایر کشور‌ها از نیرومندترین و سازمان دهنده‌ترین احزاب‌های افغانستانی شد.
این حزب بعدها کودتای ناکامی را برعلیه رژیم دکتر «نجیب الله»، براه انداخت و هنگام سقوط رژیم کوشید تا‌در کابل قدرت را بدست گرفته و سپس بر ضد نیروهای «احمد شاه مسعود» و «برهان‌الدین ربانی» جنگید.
وی پس از سقوط طالبان و تشکیل حکومت موقت همواره از کابل انتقاد کرد.
در واقع موضع گیری‌های حزب اسلامی تقریباً در طول ۴۰ سال گذشته به گونه‌ای بوده است که با تمام حکومت‌های مرکزی وارد جنگ شده است. در این بین بعد از سرنگونی طالبان نیز چند ویژگی در حزب اسلامی و حکمتیار دیده شده است.
از یک سو وی و بخشی از یاران حزب را پراکنده کرده و برخی از یاران در شرایط کنونی هم در دولت غنی حضور دارند.
در مقابل، حکمتیار همچنان با دولت مرکزی و نیروهای خارجی می‌جنگد. جدا از این نیز در سال‌های گذشته تلاش کرده تا تمام درها را نبندد و در فکر نوعی مصالحه با دولت مرکزی باشد اما نوع تفکر انحصار طلبانه حکمتیار و مواضع متعدد در جریان سازش و جنگ مسلحانه و همراهی با داعش و.. نیز خود به نوبه خود موجب پراکنده شدن در حزب و کاهش قدرت ان شده بود.
در این میان هر چند حزب اسلامی سعی کرد که حداقل در مقابل طالبان قرار نگیرد، ولی با طالبان هم در اتحاد قرار نمی‌گرفت و عملا نتوانست با هیچ یک از جریان های موثر افغانستانی همکاری موثری داشته باشد.
علل رویکرد نوین حزب در توجه مذاکره و کاهش شروط
در یک سال گذشته هر چند حکمتیار با دولت «اشرف غنی» و درخواست ایشان پاسخ مثبت داد و آمادگی خود را برای مذاکره و صلح اعلام کرد، اما همزمان نیز پشتیبانی های نیز از داعش کرد.
در این بین هیئت حزب اسلامی به رهبری نماینده گلبدین حکمتیار هفته‌ها است در کابل مذاکراتی با حکومت و شورای عالی صلح افغانستان داشت و علاوه بر دولت و شورای عالی صلح، با نمایندگان احزاب سیاسی، نهادهای مدنی، روزنامه‌نگاران نیز جلساتی داشته است.
در این بین رویکرد نوین حزب اسلامی در مورد عدم تأکید بر خروج کامل همه نظامیان خارجی از افغانستان بعنوان یک پیش شرط اساسی برای صلح در حالی بیان می‌شود که به نظر می‌رسد حزب و حکمتیار در شرایط کنونی با حداقل انتظارات برای رسیدن به تفاهم و توافق با دولت «اشرف غنی» گفتوگو می‌کند.
در این بین باید گفت حزب اسلامی در حالی خواستار شفافیّت موضع آمریکا در پشتیبانی از روند صلح افغانستان است که در ۱۵ سال گذشته به امید سرنگون کردن نظام پس از طالبان، خروج کامل نیروهای خارجی کابل جنگید.
در این بین وی در جنگ‌های داخلی و کشتار مخالفان دست داشته و در جریان ۱۵ سال گذشته در کنار گروه طالبان علیه دولت جنگیده است و در فعالیت‌های تروریستی نقش داشته‌اند.
اما با توجه به رویکرد کنونی طالبان در گفتوگو با دولت حزب اسلامی نیز می‌کوشد تا امتیازاتی مختلف را به دست گیرد. در این رویکرد صلح وی برای بدست آوردن پست‌های حکومتی و امتیازهای سیاسی و تقسیم قدرت و دست یافتن به وزارتخانه ها است.
شروط حکمتیار در پیوستن به مذاکرات
در بعد دیگری در گذشته حکمتیار پیش شرط‌های بیشتری را برای پیوستن به روند صلح مطرح کرده بود که شامل محورهای اصلی بیرون رفتن نیروهای خارجی از افغانستان، بنیان حکومت موقت و آزادی تمام اعضای دربند حزب از زندان‌های حکومت افغانستان بود.
اما محدودیت‌هایی که بر حزب اسلامی اعمال می‌شود سنگین و گسترده بوده و در حالی که عملا حزب اسلامی فروپاشیده و تقسیم شده توجه به صلح، آخرین تیر ترکش حکمتیار است.
بنابراین این گروه مذاکره و پیوستن به حکومت را ترجیح داده است. در کنار این نیز برخی در درون حزب معتقد است اگر حکمتیار حضور علنی یابد و زمینه فعالیت مساعد شود، می‌تواند نفوذ خود را در بیشتر کند.
در بعد دیگری از نگاه برخی رهبران حزبی با توجه به قانون مصالحه و آشتی ملی مجلس افغانستان (تمامی جناح‌های سیاسی و طرف‌های درگیر ۲.۵ دهه جنگ، شامل گفت‌وگوی ملی بوده و مورد تعقیب قرار نمی‌گیرند) اکنون مصونیت قضایی، بیرون رفتن نام اعضای حزب از لیست سیاه و رفع تحریم‌های بین‌المللی پاداشی است که می‌تواند خط بطلانی بر جرایم جنایی حزب در گذشته باشد.
چشم انداز
آنچه مشخص است هر چند ممکن است در صورتی که حکمتیار به جریان اصلی سیاست در افغانستان برگردد و موفق به سازمان دادن مجدد حزب تجزیه شده خود شود، بر قدرت خود بیفزاید.
در این بین حتی اگر روند صلح با دولت پیش رود انتظار این حزب در آینده افغانستان برآورده نمی‌شود و نیروی اصلی طرف مذاکره با کابل طالبان هست.
بسیاری نیز اکنون بر این نظر هستند که رهبر ۶۸ ساله حزب دیگر مهره‌ای سوخته است و حزب اسلامی نیز از نظر سیاسی و نظامی فرو پاشیده و نتیجه اندک صلح با آن نیز در اوضاع امنیتی و سیاسی افغانستان در کنار خواست‌های گوناگون سیاسی، قضایی و ... حکمتیار در حالی است که بسیاری از نهادها و رهبران جهادی و مقامات در بدنه دولت نیز به این رویکرد نوین حزب اسلامی حکمتیار بدبین هستند و مایل به دادن امتیازهای گسترده به حزب در روند گفتگو نیستند
در این یادداشت آمده است: «گلبدین حکمتیار» حزب اسلامی افغانستان را در دهه ۱۳۵۰ بنا نهاد و بعدها با دریافت بخش زیادی از کمک‌های امریکا و سایر کشور‌ها از نیرومندترین و سازمان دهنده‌ترین احزاب‌های افغانستانی شد.
این حزب بعدها کودتای ناکامی را برعلیه رژیم دکتر «نجیب الله»، براه انداخت و هنگام سقوط رژیم کوشید تا‌در کابل قدرت را بدست گرفته و سپس بر ضد نیروهای «احمد شاه مسعود» و «برهان‌الدین ربانی» جنگید.
وی پس از سقوط طالبان و تشکیل حکومت موقت همواره از کابل انتقاد کرد.
در واقع موضع گیری‌های حزب اسلامی تقریباً در طول ۴۰ سال گذشته به گونه‌ای بوده است که با تمام حکومت‌های مرکزی وارد جنگ شده است. در این بین بعد از سرنگونی طالبان نیز چند ویژگی در حزب اسلامی و حکمتیار دیده شده است.
از یک سو وی و بخشی از یاران حزب را پراکنده کرده و برخی از یاران در شرایط کنونی هم در دولت غنی حضور دارند.
در مقابل، حکمتیار همچنان با دولت مرکزی و نیروهای خارجی می‌جنگد. جدا از این نیز در سال‌های گذشته تلاش کرده تا تمام درها را نبندد و در فکر نوعی مصالحه با دولت مرکزی باشد اما نوع تفکر انحصار طلبانه حکمتیار و مواضع متعدد در جریان سازش و جنگ مسلحانه و همراهی با داعش و.. نیز خود به نوبه خود موجب پراکنده شدن در حزب و کاهش قدرت ان شده بود.
در این میان هر چند حزب اسلامی سعی کرد که حداقل در مقابل طالبان قرار نگیرد، ولی با طالبان هم در اتحاد قرار نمی‌گرفت و عملا نتوانست با هیچ یک از جریان های موثر افغانستانی همکاری موثری داشته باشد.
علل رویکرد نوین حزب در توجه مذاکره و کاهش شروط
در یک سال گذشته هر چند حکمتیار با دولت «اشرف غنی» و درخواست ایشان پاسخ مثبت داد و آمادگی خود را برای مذاکره و صلح اعلام کرد، اما همزمان نیز پشتیبانی های نیز از داعش کرد.
در این بین هیئت حزب اسلامی به رهبری نماینده گلبدین حکمتیار هفته‌ها است در کابل مذاکراتی با حکومت و شورای عالی صلح افغانستان داشت و علاوه بر دولت و شورای عالی صلح، با نمایندگان احزاب سیاسی، نهادهای مدنی، روزنامه‌نگاران نیز جلساتی داشته است.
در این بین رویکرد نوین حزب اسلامی در مورد عدم تأکید بر خروج کامل همه نظامیان خارجی از افغانستان بعنوان یک پیش شرط اساسی برای صلح در حالی بیان می‌شود که به نظر می‌رسد حزب و حکمتیار در شرایط کنونی با حداقل انتظارات برای رسیدن به تفاهم و توافق با دولت «اشرف غنی» گفتوگو می‌کند.
در این بین باید گفت حزب اسلامی در حالی خواستار شفافیّت موضع آمریکا در پشتیبانی از روند صلح افغانستان است که در ۱۵ سال گذشته به امید سرنگون کردن نظام پس از طالبان، خروج کامل نیروهای خارجی کابل جنگید.
در این بین وی در جنگ‌های داخلی و کشتار مخالفان دست داشته و در جریان ۱۵ سال گذشته در کنار گروه طالبان علیه دولت جنگیده است و در فعالیت‌های تروریستی نقش داشته‌اند.
اما با توجه به رویکرد کنونی طالبان در گفتوگو با دولت حزب اسلامی نیز می‌کوشد تا امتیازاتی مختلف را به دست گیرد. در این رویکرد صلح وی برای بدست آوردن پست‌های حکومتی و امتیازهای سیاسی و تقسیم قدرت و دست یافتن به وزارتخانه ها است.
شروط حکمتیار در پیوستن به مذاکرات
در بعد دیگری در گذشته حکمتیار پیش شرط‌های بیشتری را برای پیوستن به روند صلح مطرح کرده بود که شامل محورهای اصلی بیرون رفتن نیروهای خارجی از افغانستان، بنیان حکومت موقت و آزادی تمام اعضای دربند حزب از زندان‌های حکومت افغانستان بود.
اما محدودیت‌هایی که بر حزب اسلامی اعمال می‌شود سنگین و گسترده بوده و در حالی که عملا حزب اسلامی فروپاشیده و تقسیم شده توجه به صلح، آخرین تیر ترکش حکمتیار است.
بنابراین این گروه مذاکره و پیوستن به حکومت را ترجیح داده است. در کنار این نیز برخی در درون حزب معتقد است اگر حکمتیار حضور علنی یابد و زمینه فعالیت مساعد شود، می‌تواند نفوذ خود را در بیشتر کند.
در بعد دیگری از نگاه برخی رهبران حزبی با توجه به قانون مصالحه و آشتی ملی مجلس افغانستان (تمامی جناح‌های سیاسی و طرف‌های درگیر ۲.۵ دهه جنگ، شامل گفت‌وگوی ملی بوده و مورد تعقیب قرار نمی‌گیرند) اکنون مصونیت قضایی، بیرون رفتن نام اعضای حزب از لیست سیاه و رفع تحریم‌های بین‌المللی پاداشی است که می‌تواند خط بطلانی بر جرایم جنایی حزب در گذشته باشد.
چشم انداز
آنچه مشخص است هر چند ممکن است در صورتی که حکمتیار به جریان اصلی سیاست در افغانستان برگردد و موفق به سازمان دادن مجدد حزب تجزیه شده خود شود، بر قدرت خود بیفزاید.
در این بین حتی اگر روند صلح با دولت پیش رود انتظار این حزب در آینده افغانستان برآورده نمی‌شود و نیروی اصلی طرف مذاکره با کابل طالبان هست.
بسیاری نیز اکنون بر این نظر هستند که رهبر ۶۸ ساله حزب دیگر مهره‌ای سوخته است و حزب اسلامی نیز از نظر سیاسی و نظامی فرو پاشیده و نتیجه اندک صلح با آن نیز در اوضاع امنیتی و سیاسی افغانستان در کنار خواست‌های گوناگون سیاسی، قضایی و ... حکمتیار در حالی است که بسیاری از نهادها و رهبران جهادی و مقامات در بدنه دولت نیز به این رویکرد نوین حزب اسلامی حکمتیار بدبین هستند و مایل به دادن امتیازهای گسترده به حزب در روند گفتگو نیستند
