وزرای دفاع بیست و هشت کشور عضو ناتو در بروکسل گردهم آمدند تا درباره موضوعی به بحث بنشینند.
محور این نشست را دو موضوع عمده تشکیل می دهد، یکی،مقابله با حملات احتمالی روسیه به کشورهای تازه پیوسته به ناتو، و دوم تشدید عملیات نظامی علیه گروه دولت اسلامی عراق و شام(داعش).
این گردهمآیی به معنای آنست که اعضای سازمان نا تو نسبت به عملکرد روسیه در جهان سخت نگران و ناخشنود است، و بویژه نارضایتی قدرت های غربی را از عملکرد روسیه در خاورمیانه و بویژه در سوریه نشان می دهد.
رد آتش بس از سوی روسیه در بحران سوریه، برای غربی ها غیر منتظره بود، به نظر میرسد که این موضع گیری صریح روسیه، غربی ه ارا به اتخاذ تدابیری واداشته که گردهم آیی وزرای دفاع ناتو بی تاثیر از موضع گیری اخیر روسیه نیست.
آنچه –ظاهرا- اعضای ناتو از آن ابراز نگرانی کرده اند،اشغال دو سال قبل جزیره کریمه و طرفداری از جدایی طالبان اوکراین از سوی روسیه است.
اعضای ناتو بیم دارند که برخی کشورهای وابسته به شوروی سابق همانند جزیره کریمه به اشغال روسیه در آید. از این جهت برای آن که این رخداد گذشته تکرار نشود تمهیداتی را روی دست گرفته اند.
شاید قوت قلبی هم برای ترکیه کنونی باشد که با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کند. ترکیه از اعضای ناتو است که دریک دهه و نیم گذشته با شتاب تمام مسیر پیشرفت های اقتصادی را پیمود و حزب اسلامی عدالت وتوسعه، توانست از وجاهت خوبی برخوردار گردد.
اما زمان ناشناسی ،افزون خواهی و توهم اندیشی سران حکومت ترکیه باعث گشت که ترکیه پیشرو تغییر جهت بدهد ،در کنار عربستان سعودی و قطر به حمایت از تروریسم قرار گیرد، وجهه و اقتدار سیاسی آن حکومت دچار چالش جدی شود.
از سوی دیگر ترکیه یکی از اعضای ناتو است که می توانست نقش پر رنگی در مبارزه با تروریسم و داعش داشته باشد و در کنار سوری ها قرار گیرد، اما طرفداری از داعش باعث شد که با بزرگترین همسایگان خود یعنی ایران و روسیه نیز روابط نسبتا سرد سیاسی را تجربه کند.
ممکن است اعضای ناتو نگاهی به این قدرت خودستای، بلند پرواز و مغرور نیز داشته و نسبت به آینده این عضو خود نگران باشند.
محور دیگری که وزرای دفاع اعضای ناتو را گرد هم آورده است تشدید حملات علیه داعش است. این نام و عنوانی است که برخی کشور های غربی را دور هم می آورد.
تجربه چند ساله گذشته در سوریه ، عراق و افغانستان نشان می دهد که کشورهای غربی تمایل جدی در مبارزه با تروریسم نداشته و ندارند. با آن که ناتو از بزرگترین قدرت نظامی در جهان برخوردار است، اما عملکرد این کشورها در مبارزه با تروریسم چنان ضعیف بوده که حتی اعتماد طرفداران خود را نتوانسته است جلب کند .از وقتی داعش در عراق ظهورکرد، مدتی زیادی نگذشته بودکه ائتلاف ضد داعش شکل گرفت، اما نه تنها به شکست این گروه منجر نشد که حتا قدرت عملیاتی این گروه نیز کاهش نیافته است.
در سوریه هم وضعیت اسفناک تر از عراق است، گرچه مدت ها است که از ائتلاف مبارزه با داعش سخن گفته می شود، اما عملکرد این ائتلاف هیچگاه به صورت برجسته خود را نشان نداده است. به نظر میرسد که تصمیم اخیر این کشورها در بروکسل نگرانی از حضور روسیه در سوریه است تا این که روسیه بخواهد قمار سابق شوروی و اعضای جدید ناتو را مورد تعرض و اشغال قراردهد.
عملیات روسیه به طرفداری از دولت بشار اسد، غربی ها را نگران کرده است که پیروزی حکومت اسد بر تروریستان با کمک روسیه، توازن قوا را به نفع روسیه بهم بزند، در آن صورت هم از شوکت و شکوه کشورهای غربی به شدت کاسته خواهد شد و مجال دست یابی غربی ها را به منافع خود، با چالش مواجه خواهد ساخت.
ازاین جهت است که روسیه به تدریج به یک کابوس برای غربی ها تبدیل می شود حتا اگر واژه کابوس را نتوان به کار برد بی تردید به یک نگرانی همیشگی تبدیل می شود.
وقتی دست کشورهای اروپایی اعضای ناتو در خاورمیانه گشوده باشد و هیچ رقیبی در کمین منافع آن کشورها قرار نداشته باشد ،جنگ و صلح همه تحولات ریز و درشت منطقه توسط دست های مریی و نامریی آنها مدیریت می شود.
ائتلاف هایی هم که تحت عنوان مبارزه با داعش و غیره بوجود می آورند بیشتر سنجیده شده عمل می کند ،تا نه داعش و تروریسم به کلی نا بود گردد،نه چنان قدرت مند شود که منافع کشورها ی غربی را با خطر مواجه سازد.
با حضور روسیه در خاورمیانه و عملیات نظامی ای که آن کشور علیه گروه داعش انجام می دهد و منجر به تقویت موضع حکومت سوریه شده است به نظر می رسد که نه جنگ مدیریت شده ممکن است و نه هم تامین منافع کشورهای غربی به آسانی میسر است .همین که حکومت سوریه در مذاکرات سیاسی از موضع برتر سخن می گوید،و بر عملیات نظامی اصرار می ورزد، مجموع این تحولات برای کشورهای غربی اعضای ناتو چندان خوش آیند نیست.زیرا؛
از یک طرف داعش که تامین کننده قسمتی از منافع غرب است تحت شدید ترین بمباران جنگنده های روسی قرار گرفته و احتمال شکست قطعی آن وجود دارد، که درصورت شکست داعش،یکی از وسایل تامین منافع غرب نابود می گردد .دوم مدیریت بحران خاورمیانه از حیطه اختیار غربی ها بیرون می رود. سوم تصمیم سیاسی در سوریه بدون کنترل غربی ها صورت خواهد گرفت. اگر منافعی برای غربی ها داشته باشد آن قدر پر رنگ نخواهد بود.
چهارم آنست که عدم اعتمادی که میان کشور های خاورمیانه واعضای ناتو به وجود خواهد آمد به تحکیم تقویت مواضع و دیدگاه های روسیه خواهد انجامید.
البته تحولات خاورمیانه باحضور روسیه و تاثیر گذاری این کشور، در خود این منطقه وسیع محدود و محصور نخواهد ماند، چشم بسیاری از کشورها را به قدرت و توان مندی های نو ظهور و تعین کننده روسیه باز خواهد کرد که باز هم برای اعضای نا و خوشایند نیست.
تمهیدات و نشست هایی که گاه و بیگاه برگزار می شود در واقع بیان همین کابوس و یا بیمی است که حضور روسیه برای غربی ها بوجود آورده است.
محور این نشست را دو موضوع عمده تشکیل می دهد، یکی،مقابله با حملات احتمالی روسیه به کشورهای تازه پیوسته به ناتو، و دوم تشدید عملیات نظامی علیه گروه دولت اسلامی عراق و شام(داعش).
این گردهمآیی به معنای آنست که اعضای سازمان نا تو نسبت به عملکرد روسیه در جهان سخت نگران و ناخشنود است، و بویژه نارضایتی قدرت های غربی را از عملکرد روسیه در خاورمیانه و بویژه در سوریه نشان می دهد.
رد آتش بس از سوی روسیه در بحران سوریه، برای غربی ها غیر منتظره بود، به نظر میرسد که این موضع گیری صریح روسیه، غربی ه ارا به اتخاذ تدابیری واداشته که گردهم آیی وزرای دفاع ناتو بی تاثیر از موضع گیری اخیر روسیه نیست.
آنچه –ظاهرا- اعضای ناتو از آن ابراز نگرانی کرده اند،اشغال دو سال قبل جزیره کریمه و طرفداری از جدایی طالبان اوکراین از سوی روسیه است.
اعضای ناتو بیم دارند که برخی کشورهای وابسته به شوروی سابق همانند جزیره کریمه به اشغال روسیه در آید. از این جهت برای آن که این رخداد گذشته تکرار نشود تمهیداتی را روی دست گرفته اند.
شاید قوت قلبی هم برای ترکیه کنونی باشد که با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کند. ترکیه از اعضای ناتو است که دریک دهه و نیم گذشته با شتاب تمام مسیر پیشرفت های اقتصادی را پیمود و حزب اسلامی عدالت وتوسعه، توانست از وجاهت خوبی برخوردار گردد.
اما زمان ناشناسی ،افزون خواهی و توهم اندیشی سران حکومت ترکیه باعث گشت که ترکیه پیشرو تغییر جهت بدهد ،در کنار عربستان سعودی و قطر به حمایت از تروریسم قرار گیرد، وجهه و اقتدار سیاسی آن حکومت دچار چالش جدی شود.
از سوی دیگر ترکیه یکی از اعضای ناتو است که می توانست نقش پر رنگی در مبارزه با تروریسم و داعش داشته باشد و در کنار سوری ها قرار گیرد، اما طرفداری از داعش باعث شد که با بزرگترین همسایگان خود یعنی ایران و روسیه نیز روابط نسبتا سرد سیاسی را تجربه کند.
ممکن است اعضای ناتو نگاهی به این قدرت خودستای، بلند پرواز و مغرور نیز داشته و نسبت به آینده این عضو خود نگران باشند.
محور دیگری که وزرای دفاع اعضای ناتو را گرد هم آورده است تشدید حملات علیه داعش است. این نام و عنوانی است که برخی کشور های غربی را دور هم می آورد.
تجربه چند ساله گذشته در سوریه ، عراق و افغانستان نشان می دهد که کشورهای غربی تمایل جدی در مبارزه با تروریسم نداشته و ندارند. با آن که ناتو از بزرگترین قدرت نظامی در جهان برخوردار است، اما عملکرد این کشورها در مبارزه با تروریسم چنان ضعیف بوده که حتی اعتماد طرفداران خود را نتوانسته است جلب کند .از وقتی داعش در عراق ظهورکرد، مدتی زیادی نگذشته بودکه ائتلاف ضد داعش شکل گرفت، اما نه تنها به شکست این گروه منجر نشد که حتا قدرت عملیاتی این گروه نیز کاهش نیافته است.
در سوریه هم وضعیت اسفناک تر از عراق است، گرچه مدت ها است که از ائتلاف مبارزه با داعش سخن گفته می شود، اما عملکرد این ائتلاف هیچگاه به صورت برجسته خود را نشان نداده است. به نظر میرسد که تصمیم اخیر این کشورها در بروکسل نگرانی از حضور روسیه در سوریه است تا این که روسیه بخواهد قمار سابق شوروی و اعضای جدید ناتو را مورد تعرض و اشغال قراردهد.
عملیات روسیه به طرفداری از دولت بشار اسد، غربی ها را نگران کرده است که پیروزی حکومت اسد بر تروریستان با کمک روسیه، توازن قوا را به نفع روسیه بهم بزند، در آن صورت هم از شوکت و شکوه کشورهای غربی به شدت کاسته خواهد شد و مجال دست یابی غربی ها را به منافع خود، با چالش مواجه خواهد ساخت.
ازاین جهت است که روسیه به تدریج به یک کابوس برای غربی ها تبدیل می شود حتا اگر واژه کابوس را نتوان به کار برد بی تردید به یک نگرانی همیشگی تبدیل می شود.
وقتی دست کشورهای اروپایی اعضای ناتو در خاورمیانه گشوده باشد و هیچ رقیبی در کمین منافع آن کشورها قرار نداشته باشد ،جنگ و صلح همه تحولات ریز و درشت منطقه توسط دست های مریی و نامریی آنها مدیریت می شود.
ائتلاف هایی هم که تحت عنوان مبارزه با داعش و غیره بوجود می آورند بیشتر سنجیده شده عمل می کند ،تا نه داعش و تروریسم به کلی نا بود گردد،نه چنان قدرت مند شود که منافع کشورها ی غربی را با خطر مواجه سازد.
با حضور روسیه در خاورمیانه و عملیات نظامی ای که آن کشور علیه گروه داعش انجام می دهد و منجر به تقویت موضع حکومت سوریه شده است به نظر می رسد که نه جنگ مدیریت شده ممکن است و نه هم تامین منافع کشورهای غربی به آسانی میسر است .همین که حکومت سوریه در مذاکرات سیاسی از موضع برتر سخن می گوید،و بر عملیات نظامی اصرار می ورزد، مجموع این تحولات برای کشورهای غربی اعضای ناتو چندان خوش آیند نیست.زیرا؛
از یک طرف داعش که تامین کننده قسمتی از منافع غرب است تحت شدید ترین بمباران جنگنده های روسی قرار گرفته و احتمال شکست قطعی آن وجود دارد، که درصورت شکست داعش،یکی از وسایل تامین منافع غرب نابود می گردد .دوم مدیریت بحران خاورمیانه از حیطه اختیار غربی ها بیرون می رود. سوم تصمیم سیاسی در سوریه بدون کنترل غربی ها صورت خواهد گرفت. اگر منافعی برای غربی ها داشته باشد آن قدر پر رنگ نخواهد بود.
چهارم آنست که عدم اعتمادی که میان کشور های خاورمیانه واعضای ناتو به وجود خواهد آمد به تحکیم تقویت مواضع و دیدگاه های روسیه خواهد انجامید.
البته تحولات خاورمیانه باحضور روسیه و تاثیر گذاری این کشور، در خود این منطقه وسیع محدود و محصور نخواهد ماند، چشم بسیاری از کشورها را به قدرت و توان مندی های نو ظهور و تعین کننده روسیه باز خواهد کرد که باز هم برای اعضای نا و خوشایند نیست.
تمهیدات و نشست هایی که گاه و بیگاه برگزار می شود در واقع بیان همین کابوس و یا بیمی است که حضور روسیه برای غربی ها بوجود آورده است.
مولف : سید مظفر دره صوفی
