حکومت افغانستان از هر منظری که نگریسته شود یکی از حکومت های -اگر نگوئیم وابسته - متکی به غرب و ایالات متحده امریکا است.
امروزه مصارف وزارت دفاع و برخی نهادهای حکومتی از سوی ایالات متحده امریکا پرداخت می شود. کمک های تسلیحاتی امریکا ارتش افغانستان را سرپای نگهداشته است. هواپیماهایی که در نیروی هوایی کشور استفاده می شود یا ساخت امریکا است یا از هدایای دولت امریکا به افغانستان است .
بر اساس گزارشی که اخیرا منتشر شده گفته می شود که تا آخر سال میلادی جاری هواپیماهای بیشتری از سوی امریکا به افغانستان تحویل داده خواهد شد. میان حکومت افغانستان وایالات متحده امریکا پیمانی امضا شده است که این روابط را مستحکم تر از گذشته ساخته است.
ساختمانی که امریکایی ها برای وزارت دفاع افغانستان ساخته اند بیانگر آنست که امریکا افغانستان را نزدیک ترین دوست خود می داند و خواهان روابط گرم میان دو کشور است. شاید گفته شود که آنچه امریکا انجام داده کمترین کاری است که کرده است اما این نکته را نباید فراموش کرد که هیچ کشوری برای خدا و برای برقرار ماندن حکومتی این همه هزینه نمی کند و این همه به رابطه با یک کشور ضعیف نا امن و پر خطر اهمیت نمی دهد. افزون بر آن، اگر امریکا رابطه خود رابا افغانستان قطع کند هیچ کمکی به افغانستان صورت نگیرد، در این صورت حکومت افغانستان هیچ ادعایی نمی تواند داشته باشد که بتواند بر امریکا فشار وارد آورد تا کمک های امریکا را دریافت دارد.
تا این جا هیچ سخنی جدیدی نیست علی رغم انتقاد هایی که بر عملکرد حکومت امریکا و نیروهای آن کشور در افغانستان وارد می شود اما این واقعیت را همه پذیرفته اند که درشرایط کنونی، افغانستان بدون حمایت یک کشور قدرت مند خارجی هرگز نمی تواند به حیات خود ادامه دهد . اما مشکل وقتی پیش می آید که حکومت افغانستان این واقعیت ها را در نظر نگیرد و بخواهد از نمد رقبای امریکا برای خود کلاه بسازد !
اشرف غنی درحاشیه نشست سازمان شانگهای با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دیدار داشته است . پوتین گفته است که امریکا در چهار ده سال حضور در افغانستان هیچ کمکی به امنیت افغانستان نکرده است. امریکایی ها نیز خود اذعان دارند که نتوانسته اند برای ایجاد امنیت پایدار در افغانستان موثر باشند. حال که از صد و چند هزار سربازان امریکایی نزدیک به ده هزار نفر باقی مانده است، هیچ گاه به ثبات و امنیت افغانستان کمک ن خواهند کرد.
آنچه دردیدار اشرف غنی با پوتین کمی عجیب می نماید این که اشرف غنی از پوتین خواسته است که به ایجاد امنیت در افغانستان کمک کند. اشرف غنی مشخصا از ولادیمیر پوتین خواسته است که روسیه می تواند در بخش آموزش نظامی و در مبارزه به کشت و قاچاق مواد مخدرب ه افغانستان کمک کند. گفته می شود که رئیس جمهور روسیه پاسخ روشنی به در خواست های اشرف غنی نداده است، اما گویا رئیس جمهور چین این در خواست را اجابت کرده و گفته است که حاضر است به نیروهای افغان کمک تسلیحاتی کند.
آنچه که مایه نگرانی مردم است نه در خواست کمک ، بلکه رویکردی است که حکومت افغانستان و شخص اشرف غنی در پیش گرفته است، در خواست کمک از روسیه با دو مشکل عمده مواجه است: یکی این که تجربه حکومت داود خان را تداعی می کند که در نهایت پیشبینی می شود ه این گونه سیاست ها به نفع کشور تمام نشود و باعث از هم گسیختگی بیشتر گردد. حکومت داود خان در دهه پنجاه خورشیدی بررغم نزدیکی با شوروی سابق و دریافت کمک های هنگفتی از آن کشور،درنیمه آن دهه به یک باره تغییر موضع داد و به کشورهای اقمار امریکا از جمله ایران و پاکستان نزدیک شد و از کمک های دولت وقت ایران استقبال کرد. این تغییر ناگهانی سیاست سبب شد که سایه ترس بر حکومت و بر مردم افغانستان سنگینی کند و شوروی سابق چنان در تلاطم فرو رود که تغییر رویکرد سیاسی داود را توهین به حکومت و حزب کمونیست آن کشور تلقی کند.
سر انجام دری ک اقدام هماهنگ و حساب شده همراه با دوستان داخلی خود دست به کودتا زدند و حکومت داود خان را سرنگون ساختند. کودتای خونینی که در دهه پنجاه رخداد سر آغاز تحولاتی شد که تا امروز دامن افغانستان را رها نکرده است.
امروز هم وقتی به روابط نزدیک میان حکومت افغانستان و امریکا دیده می شود. بیم از آن می رود که این گونه دست دراز کردن ها و در خواست کمک ها،بار دیگر افغانستان را در چرخه رقابت های قدرت های جهانی قرار دهد و بار دیگر تجربه دهه های گذشته تکرار گردد و افغانستان صحنه رقابت های نیابتی قدرت های رقیب قرار گیرد.
نکته دوم آنست که این همه طلب کمک از کشور های خارجی متناسب به ساختار و ظرفیت های درونی حکومت است یا آن که این گونه درخواست ها معطوف داشتن توجه ها به سوی دیگر و ندیدن کاستی های درونی حکومت است؟
گرچه پاره ای از آگاهان نگاه چند جانبه گرایی حکومت افغانستان را از این زاویه نگریسته که آنچه این سیاست را توجیه می کند به وجود آمدن شرایط جدید بین المللی است. که در سخن رانی اشرف غنی به نحوی بازتاب یافت.
اشرف غنی کشورهای عضو شانگهای را به این امر توجه داد که ناامنی موجود در افغانستان به نحوی به همه کشورهای منطقه مربوط و وابسته است.
وی هم چنان گفته است که آنچه در افغانستان جریان دارد یک مشکل منطقه ای است که تنها به افغانستان مربوط نمی شود.
گرچه این سخنان نیکو و دلپذیر می نماید. اما باعث نمی شود که رقابت ها قدرت های جهانی فروکش کند، و تغی یر نگاه حکومت افغانستان را به هیچ انگارند.
لذا می طلبد که حکومت افغانستان ،میان ظرفیت درونی و نگاه بیرونی خود تناسب ایجاد کند. تا دچار آشفتگی بیشتر نشود. دریافت کمک اگر با ساختار درونی حکومت تناسب نداشته باشد جز این که به فساد بیشتر درون حکومتی منجر شود، سودی در برنخواهد داشت.
امروزه مصارف وزارت دفاع و برخی نهادهای حکومتی از سوی ایالات متحده امریکا پرداخت می شود. کمک های تسلیحاتی امریکا ارتش افغانستان را سرپای نگهداشته است. هواپیماهایی که در نیروی هوایی کشور استفاده می شود یا ساخت امریکا است یا از هدایای دولت امریکا به افغانستان است .
بر اساس گزارشی که اخیرا منتشر شده گفته می شود که تا آخر سال میلادی جاری هواپیماهای بیشتری از سوی امریکا به افغانستان تحویل داده خواهد شد. میان حکومت افغانستان وایالات متحده امریکا پیمانی امضا شده است که این روابط را مستحکم تر از گذشته ساخته است.
ساختمانی که امریکایی ها برای وزارت دفاع افغانستان ساخته اند بیانگر آنست که امریکا افغانستان را نزدیک ترین دوست خود می داند و خواهان روابط گرم میان دو کشور است. شاید گفته شود که آنچه امریکا انجام داده کمترین کاری است که کرده است اما این نکته را نباید فراموش کرد که هیچ کشوری برای خدا و برای برقرار ماندن حکومتی این همه هزینه نمی کند و این همه به رابطه با یک کشور ضعیف نا امن و پر خطر اهمیت نمی دهد. افزون بر آن، اگر امریکا رابطه خود رابا افغانستان قطع کند هیچ کمکی به افغانستان صورت نگیرد، در این صورت حکومت افغانستان هیچ ادعایی نمی تواند داشته باشد که بتواند بر امریکا فشار وارد آورد تا کمک های امریکا را دریافت دارد.
تا این جا هیچ سخنی جدیدی نیست علی رغم انتقاد هایی که بر عملکرد حکومت امریکا و نیروهای آن کشور در افغانستان وارد می شود اما این واقعیت را همه پذیرفته اند که درشرایط کنونی، افغانستان بدون حمایت یک کشور قدرت مند خارجی هرگز نمی تواند به حیات خود ادامه دهد . اما مشکل وقتی پیش می آید که حکومت افغانستان این واقعیت ها را در نظر نگیرد و بخواهد از نمد رقبای امریکا برای خود کلاه بسازد !
اشرف غنی درحاشیه نشست سازمان شانگهای با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دیدار داشته است . پوتین گفته است که امریکا در چهار ده سال حضور در افغانستان هیچ کمکی به امنیت افغانستان نکرده است. امریکایی ها نیز خود اذعان دارند که نتوانسته اند برای ایجاد امنیت پایدار در افغانستان موثر باشند. حال که از صد و چند هزار سربازان امریکایی نزدیک به ده هزار نفر باقی مانده است، هیچ گاه به ثبات و امنیت افغانستان کمک ن خواهند کرد.
آنچه دردیدار اشرف غنی با پوتین کمی عجیب می نماید این که اشرف غنی از پوتین خواسته است که به ایجاد امنیت در افغانستان کمک کند. اشرف غنی مشخصا از ولادیمیر پوتین خواسته است که روسیه می تواند در بخش آموزش نظامی و در مبارزه به کشت و قاچاق مواد مخدرب ه افغانستان کمک کند. گفته می شود که رئیس جمهور روسیه پاسخ روشنی به در خواست های اشرف غنی نداده است، اما گویا رئیس جمهور چین این در خواست را اجابت کرده و گفته است که حاضر است به نیروهای افغان کمک تسلیحاتی کند.
آنچه که مایه نگرانی مردم است نه در خواست کمک ، بلکه رویکردی است که حکومت افغانستان و شخص اشرف غنی در پیش گرفته است، در خواست کمک از روسیه با دو مشکل عمده مواجه است: یکی این که تجربه حکومت داود خان را تداعی می کند که در نهایت پیشبینی می شود ه این گونه سیاست ها به نفع کشور تمام نشود و باعث از هم گسیختگی بیشتر گردد. حکومت داود خان در دهه پنجاه خورشیدی بررغم نزدیکی با شوروی سابق و دریافت کمک های هنگفتی از آن کشور،درنیمه آن دهه به یک باره تغییر موضع داد و به کشورهای اقمار امریکا از جمله ایران و پاکستان نزدیک شد و از کمک های دولت وقت ایران استقبال کرد. این تغییر ناگهانی سیاست سبب شد که سایه ترس بر حکومت و بر مردم افغانستان سنگینی کند و شوروی سابق چنان در تلاطم فرو رود که تغییر رویکرد سیاسی داود را توهین به حکومت و حزب کمونیست آن کشور تلقی کند.
سر انجام دری ک اقدام هماهنگ و حساب شده همراه با دوستان داخلی خود دست به کودتا زدند و حکومت داود خان را سرنگون ساختند. کودتای خونینی که در دهه پنجاه رخداد سر آغاز تحولاتی شد که تا امروز دامن افغانستان را رها نکرده است.
امروز هم وقتی به روابط نزدیک میان حکومت افغانستان و امریکا دیده می شود. بیم از آن می رود که این گونه دست دراز کردن ها و در خواست کمک ها،بار دیگر افغانستان را در چرخه رقابت های قدرت های جهانی قرار دهد و بار دیگر تجربه دهه های گذشته تکرار گردد و افغانستان صحنه رقابت های نیابتی قدرت های رقیب قرار گیرد.
نکته دوم آنست که این همه طلب کمک از کشور های خارجی متناسب به ساختار و ظرفیت های درونی حکومت است یا آن که این گونه درخواست ها معطوف داشتن توجه ها به سوی دیگر و ندیدن کاستی های درونی حکومت است؟
گرچه پاره ای از آگاهان نگاه چند جانبه گرایی حکومت افغانستان را از این زاویه نگریسته که آنچه این سیاست را توجیه می کند به وجود آمدن شرایط جدید بین المللی است. که در سخن رانی اشرف غنی به نحوی بازتاب یافت.
اشرف غنی کشورهای عضو شانگهای را به این امر توجه داد که ناامنی موجود در افغانستان به نحوی به همه کشورهای منطقه مربوط و وابسته است.
وی هم چنان گفته است که آنچه در افغانستان جریان دارد یک مشکل منطقه ای است که تنها به افغانستان مربوط نمی شود.
گرچه این سخنان نیکو و دلپذیر می نماید. اما باعث نمی شود که رقابت ها قدرت های جهانی فروکش کند، و تغی یر نگاه حکومت افغانستان را به هیچ انگارند.
لذا می طلبد که حکومت افغانستان ،میان ظرفیت درونی و نگاه بیرونی خود تناسب ایجاد کند. تا دچار آشفتگی بیشتر نشود. دریافت کمک اگر با ساختار درونی حکومت تناسب نداشته باشد جز این که به فساد بیشتر درون حکومتی منجر شود، سودی در برنخواهد داشت.
مولف : سید مظفر دره صوفی
