ترامپ و ایده ایجاد منطقه امن در سوریه

دولت‌ های روسیه و ترکیه به اظهارات رئیس جمهوری امریکا در مورد ایجاد مناطق امن در خاک سوریه واکنش نشان داده‌اند.

روز پنجشنبه، سخنگوی رئیس جمهوری روسیه گفت که طرح دونالد ترامپ برای ایجاد مناطق امن در خاک سوریه بدون اطلاع دولت روسیه تدوین شده، و گفت:"این تصمیمی در حوزه حاکمیت ملی دولت امریکاست و شرکای امریکایی ما در این زمینه با ما مشورتی نکرده‌اند."

سخنگوی کرملین در عین حال گفت:"آنچه اهمیت دارد این است که ایجاد چنین مناطقی شرایط موجود و وضعیت پناهجویان را بدتر نکند؛ بنابراین لازم است که تمامی ابعاد آن به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد."

روز چهارشنبه آقای ترامپ گفت که دولت امریکا "قطعا در نظر دارد مناطق امن ایجاد کند" تا کسانی که از مناطق جنگی می‌گریزند بتوانند به این محل‌ها پناه ببرند و در امان بمانند.

ترکیه هم با ابراز حمایت از طرح آقای ترامپ، خواستار دریافت جزئیات بیشتری در این زمینه شده است.

این موضع دولت تازه امریکا در حالی مطرح می شود که به باور بسیاری از کارشناسان مسایل خاور میانه، با توجه به وضعیت پیچیده حاکم بر سوریه، ایجاد منطقه امن از سوی امریکا، یک طرح بسیار بلندپروازانه است که حتی اگر عملیاتی هم شود، موانع بسیار بزرگی را در مسیر آینده سیاسی این بحران ایجاد خواهد کرد.

در این میان، مشخص نیست که طرح دونالد ترامپ برای ایجاد منطقه امن، آنگونه که به طور رسمی اعلام شده، صرفا به منظور حمایت از سیل آوارگان و بی پناهان این جنگ خانمان برانداز است یا نه در نهایت به هدف سلطه امریکا بر بخش هایی از خاک سوریه انجام خواهد شد.

منظور ترامپ هرچه باشد، تحلیلگران می گویند که لازمه اصلی ایجاد منطقه امن در سوریه، ایجاد یک منطقه پرواز ممنوع در آسمان این کشور است؛ آنهم در شرایطی که افزون بر ارتش سوریه، نیروی هوایی روسیه نیز به طور گسترده و نامحدود در آسمان سوریه فعال هستند و از اهرم سرکوب هوایی به طور وسیع به منظور سرکوب مواضع تروریست ها در اقصا نقاط این کشور، استفاده می کنند.

با این حساب، اگر ترامپ برای اجرای طرح ایجاد منطقه امن، ناگزیر به ایجاد یک منطقه پرواز ممنوع شود، این امر آشکارا امریکا را در برابر دولت سوریه، روسیه و سایر متحدان آن قرار خواهد داد و بی تردید به پیچیدگی و وخامت وضعیت در این کشور جنگ زده، دامن خواهد زد.

این در حالی است که به عقیده صاحب نظران، روسیه امیدوار است که به کمک دولت جدید امریکا، به راه حل های سیاسی برای بحران جاری در سوریه دست پیدا کند و تاکنون با همراهی و مشارکت مستقیم و فعال روسیه، ایران و ترکیه، گام های بزرگی نیز در این مسیر برداشته شده است.

در تازه ترین تحول، سرگی لاوروف؛ وزیر امور خارجه روسیه با نمایندگان گروه های معارض سوری، دیدار و طرح پیشنویس قانون اساسی آینده سوریه را با آنها در میان گذاشته است؛ اقدامی که به عقیده کارشناسان، در ادامه دو نشست مهم مسکو و آستانه، اقدام راهبردی دیگری در راستای حل سیاسی بحران سوریه به حساب می آید.

در عرصه میدانی نیز خبرها از سوریه حاکی است که سایر گروه های معارض سوری اعلام کرده اند که در برابر جبهه فتح الشام (جبهه نصرت سابق) که از هم پیمانان شبکه تروریستی القاعده است، وارد جنگ خواهند شد.

این تحول، از نظر تحلیلگران، به ایده روسیه و سایر شرکای آن برای دست یافتن به یک راه حل جامع سیاسی برای بحران جاری در سوریه، کمک قابل توجهی خواهد کرد؛ زیرا آنچه قرار است روی میز مذاکرات سیاسی، رقم بخورد با تحولات میدانی، تقویت و حمایت خواهد شد تا در نهایت، به عملیاتی سازی یک نقشه سیاسی فراگیر و همه شمول، منتهی شود.

با توجه به این رویدادها، طرح ترامپ برای ایجاد منطقه امن در سوریه، یک مانع بزرگ در مسیر تحولات امیدبخش مورد اشاره، ایجاد می کند و در صورتی که ترکیه نیز تابع مواضع خصمانه پیشین خود، با این طرح همراه شود، آینده راه حل سیاسی بحران سوریه، عمیقا به خطر خواهد افتاد؛ ضمن آنکه چشم انداز همکاری نظامی روسیه و امریکا بر علیه داعش در سوریه نیز از میان رفته و جای خود را به رویارویی و تخاصم دو ابرقدرت خواهد داد.

موضع محتاطانه مسکو در برابر این تصمیم ترامپ، نشان می دهد که روس ها منتظر اند تا از جرئیات دقیق این طرح آگاه شوند و با توجه به میزان تعارض و تضاد آن با اهداف و منافع راهبردی خود در سوریه، در برابر آن موضع بگیرند.