آوا - ورځني کتنه: که له اسلامي امارت سره ډیپلوماټیک تعامل ناروا وي، نو بیا امریکا، اروپايي هیوادونه، ملګري ملتونه او اسلامي هیوادونه ولې داسې کوي؟ ښکاره ده چې دا ډول تعامل د متقابلو ګټو پر بنسټ او له شک پرته د ډېرو مسايلو د حل، د اختلافي مسايلو د روښانه او څرګندولو او په افغانستان کې د تلپاتې سولې او د سياسي او قومي عدالت د رامنځته کولو لپاره ګټور او اغېزمن تمامېږي.

د غربي رسنیو د راپورونو له مخې، ګل محمد ځدراڼ باید؛ د اسلامي امارت یو دیپلومات به په استانبول کې د افغانستان په قونسلګرۍ کې خپله دنده پیل کړي.
 
بي بي سي ادعا کړې، چې ښاغلی ځدراڼ به دا مهال په دې قونسلګرۍ کې د یوه کارکوونکي په توګه کار کوي، خو دا ناشونې نه ده چې هغه به د قونسلګرۍ دنده هم په غاړه واخلي.
 
ښاغلی ځدراڼ شپږ میاشتې وړاندې د اسلامي امارت له لوري معرفي شوی و او د ترکیې حکومت هم ورسره منلی و، خو د ځينو دلايلو له امله يې تر اوسه خپل کار نه دى پيل کړى.
 
په ترکیه او په ځانګړې توګه په استانبول کې زیات شمیر افغان کډوال ژوند کوي او په دغه ښار کې د افغانستان قونسلګري د افغانستان یو له مهمو دیپلوماتیکو مرکزونو څخه شمیرل کیږي.
 
په دې وروستیو کې دا هم تایید شوه چې ایران به په تهران کې د افغانستان د سفارت مشري د اسلامی امارت استازي ته وسپاري.
 
د پاکستان، ترکمنستان، چین، قطر او روسیې هېوادونو د طالبانو استازي ته دنده سپارلې چې په خپلو پلازمېنو کې د افغانستان د سفارتونو مسئول وي.
 
د دې پر بنسټ، تمه ده چې په استانبول کې د افغانستان قونسلګري به ډېر ژر اسلامي امارت ته وسپارل شي او دا کومه غیر معمولي پېښه نه ده، بلکې دا په کابل کې میشت له اصلی حکومت سره د سیمه ییزو حکومتونو د خپلواک تعامل د پراختیا په لور یو ګام دی.
 
له بلې خوا، په دې کې شک نشته چې دا مهم ګام په ترکیه کې د سلګونو زرو افغانانو د قانوني، قونسلګرۍ او قانوني اړتیاوو په پوره کولو کې د خدماتو د اسانتیا په برخه کې د پام وړ مرسته کوي. هغه څه چې د ایران په اړه مهم دي د ترکیې په پرتله میلیونونه ځله زیات دي. ځکه په ایران کې شاوخوا شپږ میلیونه افغان کډوال او کډوال ژوند کوي، چې هغو اسانتیاوو او خدماتو ته لاس رسی ته اړتیا لري، چې یوازې په کابل کې د حکومت اړوند یو سفارت یې د برابرولو توان لري.
 
په هرصورت، هغه څه چې په استانبول کې د افغانستان په قونسلګرۍ کې ترسره کیږي، د محتوياتو له مخې، د تهران او مشهد له پیښو سره توپیر نلري. سربیره پردې، د تهران او استانبول د دولتونو پریکړه چې د افغانستان د دیپلوماتیکو ماموریتونو مسؤلیت د اسلامي امارت لخوا معرفي شوي ډیپلوماتانو ته سپارل کیږي، په هیڅ صورت کې د منلو وړ دی. بلکې دا هغه څه دي چې پخوا په پاکستان، ترکمنستان، چین، قطر، ازبکستان او روسیه کې شوي دي او دغو هېوادونو د اسلامي امارت ټول یا یوه برخه ډیپلوماتان په کابل کې د رژیم د قانوني استازو په توګه منلي دي.
 
په عین حال کښې یوشمیر مغرضې رسنۍ هڅه کوی چې د ایران داسلامی جمهوریت د هغې فیصلې مخه ونیسی چې له مخې یې یو ډیپلوماټ ته چې پخوا یې په هماغه سفارت کښې کار کاوه ، د ایران داسلامی جمهوریت د سفارت د مشری د سپارلو موافقه وکړه . او بې ګټې مسایلو ته لمن وهل ديپلوماتانو چې خپله قانوني دنده یې بشپړه کړې ده عجیبه او غیر قانوني ښودلې او د اسلامي امارت په وړاندې د ایران د اسلامي جمهوریت د بهرني سیاست د روښانه دریځ له بدلون سره سم یې تعبیروي. دا په داسې حال کې ده چې د دغو بدلونونو په تعقیب د سفارت قانوني حیثیت نه بدلیږي.
 
سربیره پردې، لکه څنګه چې پورته یادونه وشوه، دا هغه څه دي چې د سیمې او نړۍ یو شمیر نورو هیوادونو مخکې ترسره کړي دي. په هرصورت، د دغو هیوادونو څخه هیڅ یو هم د ورته رسنیو لخوا د پام وړ ندي چې د ایران پریکړه حتی د ساده خبرونو تر حده محدودوي.
 
بل ټکی دا دی چې که له اسلامي امارت سره ډيپلوماټیک تعامل ناروا وي، نو بیا امریکا، اروپايي هېوادونه، ملګري ملتونه او اسلامي هېوادونه ولې کوي؟ ښکاره ده چې دا ډول تعامل د متقابلو ګټو پر بنسټ او له شک پرته د ډېرو مسايلو د حل، د اختلافي مسايلو د روښانه او څرګندولو او په افغانستان کې د تلپاتې سولې او د سياسي او قومي عدالت د ټينګښت لپاره ګټور او اغېزمن تمامېږي او کابل هم په ډاګه کړې ده. په سیمه او نړۍ کې د خپلو ګاونډیانو او هېوادونو اندېښنو، پوښتنو او اندېښنو ته د ځواب ویلو په برخه کې مسوول او ژمن دی او دا هغه څه دي چې د ډیپلوماټیکو تعاملاتو او د افغانستان او افغانستان ترمنځ د سیاسي اړیکو د پراختیا په چوکاټ کې ترلاسه کېدای شي.
 
په همدې حال کې په تهران کې د افغانستان د سفارت د مشري د اسلامي امارت یوه ډیپلوماټ ته د سپارلو په اړه د یو شمیر مفرور مشرانو تند غبرګون هم په نورو هیوادونو کې د دې پیښې د رامنځ ته کیدو په اړه د هغوی د ناپوهۍ له امله دی. په ورته وخت کې، په دې ناسم غبرګون سره، دوی په ډاګه کړه چې دوی لا هم د ملیونونو افغانانو د بیړنیو اړتیاو په پرتله خپلو سیاسي او قومي ګټو ته ترجیح ورکوي. کله چې دوی له هیواده وتښتیدل، خلک یې یوازې پریښودل، لوکس کورونه یې واخیستل او د سیمې او نړۍ په پرمختللو هیوادونو کې یې په زړه پورې ژوند جوړ کړ.