آوا - ورځني کتنه: د تیر کال له سترو ناخوالو او پرمختګونو وروسته، ایران په افغانستان کې د خپل څو اړخیزه او سوله غوښتونکی بهرنی سیاست په چوکاټ کې رغنده رول لوبولی او ټولې خواوې یې خبرو ته هڅولی دی او جوړجاړی، کړکیچ، ناامنۍ، او خونړیو کورنیو جګړو څخه د ملاتړ څخه د ډډي غوښتنه کړي.

ناصر کنعاني؛ د ایران د اسلامي جمهوریت د بهرنیو چارو د وزارت ویاند وايي، پوځي چلند په افغانستان کې د یوه ټول شموله حکومت د جوړېدو مخه نیسي.
 
ښاغلي کنعاني په پنجشیر کې د جنګي بندیانو د ویشتلو د ادعا په اړه د یوې پوښتنې په ځواب کې زیاته کړه: د تیر کال د پرمختګونو له پیل راهیسې، ایران د سیمې یو له مهمو هیوادونو څخه و، چې د دې په نظر کې نیولو سره. په افغانستان کې د سولې او ثبات په رامنځته کولو کې مرسته وکړه، د افغانستان له ټولو داخلي ګوندونو سره یې خپلې اړیکې ټینګې کړې او له اړوندو او اغېزمنو اړخونو سره یې د افغانستان د مسئلې په اړه یوه سیمه جوړه کړه.
 
هغه زیاته کړه: د ایران د اسلامی جمهوریت اساسی کړنلاره دا وه چې هغه څه چې د افغانستان د ملت له ګټو سره سمون لری یوه سیاسی کړنلاره وه او د افغانستان او افغانستان د اختلافاتو مخنیوی او په افغانستان کښې د جامع سیاسی اغراضو رامینځته کول او رامینځته کول وو. یو متحد او ټول شموله حکومت د ایران د اسلامی جمهوریت اساسی تګلاره ده.
 
کنعاني څرګنده کړه: د افغانستان له موقتی سرپرستی او د افغانستان له دواړو ګوندونو سره د ایران اړیکې په هماغه چوکاټ کښې او په هماغه لاره کښې له پیل څخه رامنځته شوې او دوام لری، خو په طبيعي توګه ايران په افغانستان کې دننه د هيڅ ډول پوځي تګلارو او پېښو ملاتړ نه کوي.
 
د ایران اسلامي جمهوریت د افغانستان یو له ګاونډیانو څخه دی چې تل یې زموږ د هیواد د څو اړخیزه کړکیچ په اړه ثابت، روښانه او مشروع دریځ خپل کړی دی.
 
ایران له سترې ماتې او د تېر کال له پرمختګونو وروسته هم په افغانستان کې د خپل څو اړخیز او سوله ییز بهرني سیاست په چوکاټ کې رغنده رول لوبولی دی، ټول اړخونه یې خبرو او جوړجاړي ته هڅولي او د جګړې، کړکېچ، کړکېچ او ناامنۍ ملاتړ کوي. او هغه د خونړیو داخلي جګړو مخه ونیوله.
 
دا هغه څه دي چې نن افغانستان ورته سخته اړتیا لري او د اسلامي امارت مشران په دې اړتیا ښه پوهیږي.
 
په هرصورت، د اړتیا پوهیدل یو شی دی او د هغې د پوره کولو لپاره د لارو موندل بله خبره ده. د نن ورځې د هېواد اساسي ستونزه دا ده چې موږ تر اوسه د ملي ګټو او مصلحتونو پر بنسټ داسې مشروع چوکاټ ته نه يو رسېدلي چې له بحران څخه په خوندي توګه تېر شي او د بحران له رامنځته کوونکو ډګرونو سره په هوښيارۍ او سوله ييزه توګه مخامخ شو.
 
په دې برخه کې یو له سترو خنډونو څخه په افغانستان کې د قومي جګړو پر وړاندې د ځینو ګاونډیو هېوادونو چلند دی. که بهرني خنډونه او د افغانانو اراده نه وای، ډېر ژر به د افغانستان ولس او مشرانو د بحران، جګړې، جګړو او بې ثباتۍ د پای ته رسولو لپاره د حل لاره موندلې وای.
 
په اوس وخت کې ټولې خواوې باید په هیواد کې دننه او د یوه ملي او ټول شموله منطق په چوکاټ کې د یوې حل لارې په اړه فکر وکړي، د دې پر ځای چې د دې یا هغه بهرني ځواک او ګاونډي هیواد د برتري لپاره د قومي تخریب پر بنسټ په خونړیو نظامي جګړو او جګړو کې لاس واخلي.
 
د بهرنی سیاست او په ملی مسایلو کښې د ګاونډیو هیوادونو د رول او ونډې په باره کښې د ایران د اسلامی جمهوریت کړنلاره یو معقول، مشروع دریځ او عمومی بیلګه ګڼل کیږی چې باید تائید او تقویه شی.
 
ټول ګاونډي هیوادونه باید د افغانستان ملي حاکمیت، ځمکنۍ بشپړتیا، سیاسي خپلواکۍ، ځمکنۍ بشپړتیا او تر ټولو مهم د افغان ولس مشروع حق ته درناوی وکړي چې د خپل سیاسي برخلیک په اړه پریکړه وکړي او د مداخلې پالیسي او د تاو تریخوالي او جنجالونو د غوړولو پر ځای د یو بل په ملاتړ او قومي شخړو ته لمن ووهي. له بلې خوا، خلکو او د هیواد سیاسي او قومي جریانونو ته اجازه ورکول او مرسته کول چې د دوی راتلونکي په اړه د دښمنۍ او تاوتریخوالي څخه پاکه فضا کې خبرې وکړي.
 
په دې صورت کې د هر اوسني او حرکت له خوا د بغاوت، کودتا، جګړې او کرکې د پارولو هڅه به د عامو خلکو له خوا وغندل شي او د ملي خیانت او د بهرنۍ لاسوهنې د خطر په توګه به رد او یو ملي حکومت وي. په مشروع، مشارکت او د افغانستان د خلکو له ازادې ارادې څخه د ملي حاکمیت د ټینګښت، د امنیت د ټینګښت او د هیواد د ځمکنۍ بشپړتیا او عامه امنیت د دفاع په خاطر به اجازه ورنه کړل شي چې د هر ډول بې ثباته کوونکو دسیسو په وړاندې په قوت سره ودریږي او په ورو ورو مقابله وکړي.
 
که څه هم په اوسني حالت کې، دا ډول ډګر شتون نلري؛ ځکه د ولس یوه لویه برخه اوس هم غواړي چې په یوه مشروع سیاسي جوړښت کې برخه واخلي او له بلې خوا هیڅ یو ګوند نه شي کولای دا ثابته کړي چې په دې یا هغه ګاونډي هیواد او سیمه پورې تړلی نه دی. برسېره پر دې، د یو عادلانه، مشروع او دوامدار حل د ترلاسه کولو لپاره د معنی لرونکي ملي خبرو اترو لپاره اړین ځای او شرایط ندي چمتو شوي.