رجب طیب اردوغان؛ د ترکیه ولسمشر سوریه شمال ختیځ کې دا هیواد اردو جاری عملیات څخه خارجی نیوکو په وړاندی غبرګون ښودلی دی او اروپا اتحادیه، سعودی عربستان او مصر ددی مخالفتونو په ښودلو سره په بی صداقتی باندی تورن کړی دی. هغه وویل چی منتقدان د ترکیه عملیات په وړاندی صداقت نه لری، او یواځي څو کلمات سره یوځای کوی په داسی حال کې چی موږ هرځای چی لازم وی، عملی اقدام کوو او زموږ توپیر د هغوی څخه په همدی ځای کې دی.
هغه همدارنګه خبرداری ورکړی دی چی که اروپایی هیوادونه همداسی ترکیه په سوریه کې تیری باندی تورن کړی، هغه به نور اروپا ته د سوری پناه وړونکو حرکت څخه مخنیوی لپاره هڅه ونه وکړم.
مخکې دونالد ترامپ، امریکا ولسمشر اعلان کړ چی امریکایی نظامیان چی سوریه دموکراتیک ځواکونو سره مرستې ماموریت په غاړه لری چی د سیمی څخه خارج کړی دی. سوریه کرد شبه نظامیان د داعش سره په جګړه کې د امریکا ملاتړ څخه برخمن وو.
په دی اساس، اردوغان حق لری هرډول اراده وکړی، رحز ووایی؛ ځکه دا هغه فرصت دی چی سوریه کې ترامپ خپل متحد کردانو سره ژمنې ماتونې لپاره یو فرصت دی چی اردوغان په نامه فرصت طلبه عنصر په اختیار کې کښیښول شی.
سوریه کردان، مخکې له دی چی ترامپ هغوی ډګر کې یواځي پریږدی، امریکایی نظامیانو پیشمرګه وو. هغوی په هغه وخت کې، حتی سیمی هیوادونو ملی او مقتدر اردو خپل حریف نه بلل؛ ځکه د امریکا په نامه لوی قدرت باندی تکیه کړی وو. هغوی ددی څخه چی امریکا پياوړۍ ځواک بی چون او چرا ملاتړ څخه برخمن وو، غرور او افتخار کوله. کردان د امریکایی نظامیانو په مرسته حتی کولای شوای د داعش قدرت مرکز د سوریه په رقه کې، تصرف کړی؛ هغه اقدام چی البته د رقه ښار پوره نابودی او په سلهاوو زره کسانو آواره کېدو او ژوبل کېدو لامل شو.
کردان د امریکا سره په اتحاد کې استقلال او خودمختاری ته خوشی خوبونه لیدلی وو. هغوی د نړۍ لوی اقلیتونو څخه چی هیواد نه لری حسابیږی، دا ځل تصور کوله چی په سوریه کې امریکایی ځواکونو په مرسته کولای شی خپل دا تاریخی آرمان ته ورسیږی؛ خو غلطی کوی؛ ځکه امریکا هیڅ وخت خپل اتحاد او همپیمانان تر آخره پوری ملاتړ وکړی. د امریکایانو لپاره، هر اتحاد او هم پیمانی د مصرف تاریخ لری. د امریکا سره خط د ډلو، هیوادونو او سازمانونو سره د متحده ایالاتو استراتژیک ګټي دی. نن هم هغه وخت چی کردان معرکه کې یواځي پاته شو، دلیل یی دادی چی د امریکایانو په نظر د ترامپ په مشری، د مصرف تاریخ یی پوره شوی دی او ښه دی چی ترامپ د اردوغان سره په تبانی کې، د هغوی څخه د سوځولو لرګې په هیڅ ګټه واخلی ترڅو آنکارا سره خپل استراتژیک اړیکو تنور ګرم وساتی؛ هغه کار چی امریکا مخکې له دی خپل نورو متحدانو لکه صدام او قذافی او... سره هم کړی وو.
د همدی لپاره، هغه چلند چی ترامپ د سوریه کردانو سره وکړ، د امریکایانو معمول ژمنې ماتولو یادآوره د معاصر تاریخ په اوږدو کې دی.
که نن کردان د ترامپ او امریکا ناځوانمردانه ژمنې ماتونې قیمت ورکوی، سبا به اردوغان هم همدا تریخ تجربه تیره کړی؛ ځکه هغه تر هغه وخته پوری د امریکا متحد او ملګری به وی چی واشنګتن سلطه ګرایانه اهدافو سره مرسته وکړی.
همدا خطر، عربی رژیمونو اړیکو ته هم ګواښ دی. هغوی به ډير لیری یا هم نږدی وختونو کې متوجه شی چی امریکا هیڅ وخت ښه متحد کیدلای نه شی او هغه څه چی امریکا ددی کار لپاره هڅوی سیمی باندی استراتژیک سلطه او اقتصادی ګټي دی او که دا دوه عنصر له منځه لاړ شی، اعرابو څخه هم واشنګتن ملاتړ به پای ته ورسیږی.
نو د سوریه کردانو ننۍ وضعیت، د امریکا نورو متحدانو لپاره به یو درس وی چی په دی اتحاد کې، تجدید نظر وکړی او پوه شی چی واشنګتن به تر همیشه لپاره هغوی ترڅنګ پاته نه شی.