زلمی خلیلزاد؛ د آمریکا خاص نماینده د افغانستان سولې لپاره وایی چی افغانستان کې سوله برقراره کېدو لپاره د افغانستان او پاکستان معتبر تضمینونو ته اړتیا شته چی هیڅ یو لوری د بل په وړاندی خاوری څخه ګټه ونه اخلی.
ښآغلی خلیلزاد، جمعه(۱۱ اسد) خپل توییتر پاڼه کې پاکستان ته خپل سفر پای ته رسیدو څخه خبر ورکړی او لیکلی دی: په دی لیدنه کې واشنګتن ته د پاکستان لومړۍ وزیر سفر او وروستو ګامونو په اړه مو بحث وکړ. هغوی ته مو افغانستان سولې پروسی په اړه توضیح ورکړ. موږ شددی مثبت ګامونو او پروسی څخه پاکستان ملاتړ او نقش په اړه خبری وکړ.
هغه لیکلی دی چی افغانستان کې سولې تامین لپاره اړتیا شته ترڅو دواړه هیوادونه اطمینان ورکړی چی د هیڅ لوری خاوره د بل په وړاندی نه استفاده کیږی.
خلیلزاد ټینګار وکړ چی داسی تضمینونه به بین الافغانی سولې تړونونو په صدر کې، سیمی اقتصادی ادغام امکان زیاتوی او اتصال او پراختیا به رامنځته کړی.
د خلیلزاد دا غوښتنه په داسی حال کې صورت نیسی چی مخکې له هم د سولې ایده و پاکستان ته د اشرف غنی له لوری ارائه شوی وو.
ښاغلی غنی ریاست جمهوری ته رسیدو راهیسی، ډیر ځلی پاکستان سره سولې مذاکراتو غوښتونکې شوی دی. هغه خپل حکومت په لومړیو کې په دی برخه کې مهم ګامونه هم پورته کړ؛ خپل لومړۍ سفر په حیث پاکستان ټاکنه او راولپندی کې پاکستان نظامی قوماندانانو سره لیدنه چی دیپلماتیک عرف او نورمونو خلاف وو او هیواد دننه ډیر منفی غبرګونونه راپورته کړ تردی چی هند سره نظامی همکاری تفاهمنامه وځنډید او نوی دهلی ته سفر هم وځنډید.
ښاغلی غنی په دی برخه کې حتی ځینی نور بحث رامنځته کوونکې اقدامات هم ترسره کړ؛ د هغه جملی څخه د دواړو هیوادونو استخباراتی سازمانونو توافق د تروریزم سره مبارزی په لړ کې د دواړو لورو همکاری لپاره او مشترک ګواښونو سره مقابله وبلل شوه. دا تصمیم د خلګو او امنیتی او اطلاعاتی مسایلو ناظرانو او پخوانیو چارواکو او سیاسی فعالینو پراخ غبرګونونه راپورته کړ او په نهایت کې د ریاست جمهوری له لوری انکار ش او همداسی ناکام او ناتمامه پاته شو.
په دی حال کې، ددی اقداماتو سربیره، پاکستان ځواب همداسی د تروریزم څخه ملاتړ استمرار او افغانستان داخلی چارو کې دخالت وو.
سربیره پردی د کابل له نظره، پاکستان سره سوله، افغانستان کې همداسی جاری امنیتی بحرانونو حل لاری کلیدی لاره ده او ترڅو چی دا کار ترسره نه شی، هیڅ هیله هیواد کې سولې او ثبات رامنځته کیدو لپاره نشته.
د ښاغلی غنی په باور، پاکستان سره سوله، طالبانو او نورو تروریستی جریانونو سره سولې مخکنۍ اړتیا ده او ترڅو چی اسلام آباد، اطمینان ترلاسه نه کړی چی هغه هیواد اهداف او ګټی افغانستان کې د تروریزم ملاتړ نه بغیر له بل لاره هم تامین کیدلای شی، د تروریزم څخه هراړخیزه ملاتړ څخه به لاس ونه اخلی او په دی توګه، افغانستان هڅه د طالب تروریستانو سره سولې لپاره او نورو تروریستی جریانونو سره سولې لپاره چی اسلام آباد ملاتړ لاندی دی، بی اثره به وی.
دا اخذ دقیق او جاری واقعیتونو ته ورته دی؛ خو دا تصور نه کیږی چی کابل دولت نظر وړ شرایطو سره اسلام آباد سره هراړخیزه مذاکراتو شروع په برخه کې لاسته راوړلو وړ وی.
دا مقصد ته رسیدو لپاره، لومړۍ مسآله داده چی کابل افغانستان باندی مسلط سیاسی رژیمونو ټولو پخوانیو تګلارو باندی د پاکستان په وړاندی، بطلان خط راکښ کړی او ددی اذعان وکړی چی اسلام آباد سره کابل دشمنی، د سره یو استراتژیک غلطی وه.
بل مهم نکته داده چی په دومره ساده سیاسی موضع ګیری سره به پاکستان قانع نه شی او د همدی لپاره افغانستان باید عملی ګامونه پورته کړی چی لومړۍ قدم د دیورند حقوقی معضل څخه تیریدنه ده.
هغه وخت چی ښآغلی غنی اعلان کړ چی حاضر دی ټولو برخو کې، پاکستان سره هر اړخیزه او بیله کوم قید او شرطه مذاکرات شروع کړی، دا امر باید دیورند مساله هم پکښی وای؛ هغه اقدام چی بیله شکه، تاریخ لاره به بدل کړی.
کابل همدارنګه باید دا حقیقت قبول کړی چی هند سره استراتژیک شراکت، پاکستان سره افغانستان ۱۴۰۰ کیلومتر مشترک مرز ته په توجه سره، زموږ هیواد لپاره درانده لګښتونه لری او په دی برخه کې افغانستان خارجی سیاست باید داسی جوړ شی چی هند سره دوستی، لزومآ د پاکستان سره دشمنی په معنی نه وی او اسلام آباد له دی لوری اطمینان ترلاسه کړی.