هرات اوسیدونکې هلمند ولایت سولې کاروان په هرات کې وایی چی افغانان نور اوربند غواړی او وینه تویونه باید ودریږی.
جمعی ورځ، د هارت په سلهاوو سوله غوښتونکې اوسیدونکې د جمعه لمانځه ادا کولو وروسته، د هلمند سوله غوښتونکې حرکت غړو په حضور سره، د حکومت او طالبانو څخه د اوربند او سولې غوښتنه وکړه.
هغوی د یو قطع نامی په ترڅ کې د طالبانو او حکومت څخه وغوښته جګړه ودروی او مذاکره میز ترشا حاضر شی او حکومت د خارجی ځواکونو وتلو وخت وټاکی او طالبان هم باید د سولې غوښتونکو خلګو غوښتنی قبول کړی.
په همدی حال کې، د غزنی په سلهاوو اوسیدونکې هم د لوی کاروان په لاره اچولو سره ددی ښار په مرکز کې د جګړی ختمیدو او بین الافغانی مذاکری غوښتنه وکړه.
دا کاروان، شنبه سهار راټول شو.
ددی کاروان یوځای کیدو په پای کې، د غنی اوسیدونکې د یو قطعنامی په صادرولو سره بین الافغانی خبرو اترو او جګړی پای ته رسیدو غوښتونکی شو.
د خلګو سوله غوښتونکې کاروانونو بیا په لاره اچول کیدنه د حکومت برنامو سره د سولې لپاره بی اړیکه نه دی.
په افغانستان کې هیڅ حرکت د سیاسی ملاتړ او توجه لاندی قرار نه نیسی؛ خو داچی دولت پکې کوم ګټه په نظر کې ولری.
سوله غوښتونکې حرکتونه هم یو د همدی حرکتونو څخه دی.
البته دا امر په دی معنی نه دی چی هراتی سوله غوښتونکې یا غزنی یا هلمندی، د همغه شروع څخه، د حکومت له لوری تر سازمان دهی لاندی قرار نیولی دی؛ خو په نهایت کې، هغه ځواک چی ددی حرکتونو څخه ګټه یوسی، حکومت دی نه خلګ.
په دی منځ کط، شاید تراوسه هم ستاسو خلګو او یا حتی ناظرانو لپاره، په یو دموکراتیک نظام کې څنګه د خلګو او حکومت ترمنځ دومره واټن قایل شو؟
حقیقت دادی چی موږ په دومره اندازی نه یو دموکراتیک شوی چی د خلګو هر غوښتنه، حکومت او دولت، د پوره کولو لپاره یی تحقق مامور وبلی. ددی قاعده عکس هم صادق دی. یعنی خلګ تراوسه حکومت د ځان نه بولی او لویو سیاستونو او برنامو سره، همدلی نه شکاره کوی. یو د همدی برنامو څخه، سوله دی.
په دی برخه کې دا یواځی خلګ نه دی چی مقصره دی؛ بلکه حکومت هم د رامنځته شویو بی اعتمادی مسؤول دی. د مثال په توګه، تراوسه امریکایی چارواکې څلور دوری په رسمی توګه د طالبانو سره مذاکره کړی او ددی مذاکراتو مخکې او وروسته، زلمی خلیلزاد؛ د امریکا خاص نماینده د سولې مذاکراتو لپاره، کابل ته سفر کړی ترڅو افغانستان دولت اطلاع ته ددی ناستو ګزارشونه ورسوی.
د افغانستان خلګـ بالخصوص ځواکونه، خلګو جریانونه او حرکتونه د سوله غوښتنی په برخه کې فعال دیـ ددی څو سلیزه تحولاتو څخه، خبر لری او جریان څومره دا عرصه پوری اړوند قرار نیولی دی؟
ځواب شاید د ډیرو سوله غوښتونکو لپاره چی سړکونو ته راوځی نا هیله کوونکې وی:هیڅ!
حقیقت دادی چی دولت بیلابیل برخی د ارګ ریاست جمهوری څخه نیولي تر سولې عالی شورا پوری، همدارنګه سفارتخانی او خارجی دیپلماتان په دی روند کې، تراوسه حتی یو کوچنی ګام هم د افغانستان خلګو سره سولې مساله طرحی لپاره نه دی اخیستی. حتی پارلمان، د ملت کور سمبولیک نماد په حیث تراوسه د سولې پروسی جزئیاتو څخه هیڅ څه نه پوهیږی او سولې واضح استراتژی چی د پارلمان تصویب څخه تیر شوی وی، د حکومت له لوری نه دی ارائه شوی.
دا ټوله په داسی حال کې دی چی قرار دی سوله د افغانستان خلګو لپاره رامنځته شی او ددی پروسی برخلیک د افغانستان برخلیک سره، تړلی دی. هغوی باید وټاکی چی د طالبانو سره سوله په پروسه کې، کوم خبری باید مطرح شی او کوم څه د مذاکره وړ نه دی او څوک نه شی کولای هغوی د کالاوو او ابزارو په توګه د طالبانو ته سولې لپاره وټاکی.
د همدی لپاره، د سولې هر ډول پروسی مخته وړلو لپاره لومړۍ باید جواز او مشروعیت د افغانستان خلګو څخه واخیستل شی.
ناڅرګند سوله د تړلو دروازو ترشا، د خاجیانو سلطی لاندی او درانده سانسورونو او محدودیتونو لاندی، د افغانستان خلګو لپاره جګړی څخه بهتره نتایج به د ځان سره ونه لری.
دا ډول سوله هم د هغه جګړی په شان چی د هغه لپاره یواځی په ۴ کلونو کې ۴۵ زره امنیتی ځواکونه شهید شو، هیڅ لاسته راوړنه به د افغانستان خلګو لپاره ونه لری او یواځی به د خارجی قدرتونو او جهانخوار دولتونو غوښتنی به ترسره کړی.