آوا: د ملګرو ملتونو عالي قضایي ارګان نن (دوشنبه) د غزې د وروستۍ جګړې په ترڅ کې د فلسطیني ځمکو د څه باندې ۶ لسیزو د اسرایلو د اشغال په اړه اوریدنه پیلوي.

 

په هاګ کې د عدالت په نړیواله محکمه کې شپږ ورځنۍ اوریدنه به د فبرورۍ تر ۲۶مې پورې دوام وکړي. تمه ده چې د څه باندې ۵۰ هېوادونو او نړیوالو سازمانونو استازي په دې غونډو کې خپل نظریات وړاندې کړي. خبرې اترې به د دوشنبې په ورځ د فلسطیني ادارې له خوا د یوې ادعا په وړاندې کولو سره پیل شي.

 

که څه هم دا غونډې د غزې د جګړې پر مهال ترسره کېږي، خو په دې اړه یې څه نه دي ویلي. دغه غونډې د هغه پریکړه لیک نتیجه ده چې د ۲۰۲۲ میلادی کال د دسمبر په ۳۰ نیټه د ملګرو ملتو د امنیت شورا له خوا تصویب شو او د هاګ له محکمې یې وغوښتل چې د صهیونیسټی رژیم د نیواک د موضوع په هکله خپل مشورتی نظر اعلان کړی.

د عدالت د نړیوالې محکمې قاضي باید دوو پوښتنو ته ځواب ووایي: له ۱۹۶۷ کال راهیسې د فلسطیني ځمکو د اشغال، استوګنې او الحاق د سیاستونو له لارې د فلسطین د خپلواکۍ له حق څخه د پرله پسې سرغړونې قانوني پایلې څه دي؟

 

بله پوښتنه چې د عدالت نړیواله محکمه یې د ځواب په لټه کې ده دا ده چې د اسراییلو سیاستونه او تګلارې په اشغال څه ډول اغیز کوي او د ملګرو ملتونو د ټولو غړو لپاره یې قانوني پایلې څه دي؟

 

دې پوښتنو ته د عدالت د نړیوالې محکمې ځوابونه به غیر پابند وي، مګر دوی به پراخ سمبولیک معنی ولري او ممکن په نړیوالو قوانینو کې د دوی د ادغام په اړه پالیسي اغیزه وکړي.

 

د دغه مشورتي نظر غوښتنه د ۲۰۲۲ کال د اکتوبر په میاشت کې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د شورا له خوا د یوه راپور له خپرولو وروسته وشوه. په دغه راپور کې ویل شوي چې داسې "پایلي دلایل" شته چې د فلسطیني ځمکو د اسرایلو اشغال د نړیوالو قوانینو له مخې غیر قانوني ګڼل کېدای شي.

 

د دې ترڅنګ د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د شورا په راپور کې ویل شوي چې د جګړې پر مهال د ځمکو اشغال موقتي دي او باید اشغال شوی ځواک د یوه خپلواک هېواد د جوړولو له حقه محروم نه شي.

 

اسراییلو ویلي چې د دې مسلې په اړه د محکمې په واک کې نه دی. د اسراییل د بهرنیو چارو وزارت ادعا کړې چې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا راپور "متعصب، نیمګړی او بې کفایته" دی او د "اسرائیل کرکه" څخه سرچینه اخلي.