په بلخ کې د علمي مقالو د خرڅلاو بازار ډېر تود دی او په بلخ کې د آوا موندنې ښيي چې په دغه ولایت کې ۲۰ سلنه زده کوونکي خپلې علمي مقالې له چاپ خونو څخه پېري.

آوا - مزارشریف: هغه خبرې چې د آوا خبریال د بلخ پوهنتون د بیلابیلو پوهنځیو د وروستیو کالونو له لسګونو محصلینو سره کړې، ښیی چې اکثرو محصلینو خپل مضمونونه اخیستی دی.
 
دوی وايي، له کمپيوټر سره د کار نه کول، په پوهنتون کې د مجهزو کتابتونونو نشتوالى، د وخت نشتوالى او د ليکلو په برخه کې د پوهاوي نشتوالى د دې لامل شوي، چې د خپل وروستي کال مقالې له چاپ خونو واخلي.
 
په بلخ کې د چاپ خوني د موضوع له مخې یوه علمي مقاله له ۲ څخه تر ۱۰۰۰۰ افغانیو پورې پلوري.
 
له بلې خوا محصلين وايي، چې د ساحوي څېړنو لپاره زمينه نه لري، دولتي ادارې ورسره همکاري نه کوي او د ښار په شاوخوا کې د تګ راتګ او د ښار له زېرمو څخه د ګټې اخيستو لپاره مالي توان هم کم دى.
 
د بلخ پوهنتون ۱۶ پوهنځي لري، چې ډېری یې له څلورو کلونو وروسته محصلین فارغوي.
 
ډیری هغه زده کونکي چې خپل مقالې نه لیکي پخپله نجونې دي چې د وخت د نشتوالي یا نورو ستونزو له امله یې علمي مقالې اخیستي دي.
 
یلدا به له څلور کلنې زده کړې وروسته سږ کال د بلخ له پوهنتون څخه فارغه شي، خو خپله مقاله یې له چاب خوني څخه اخیستې ده.
 
هغه وويل: ما خپل مونوګراف د چاپ خونه ته ورکړ، ټول ماخذونه مې له ځانه وموندل، خو چاپ خونه يې ځکه ټایپ کړه، ځکه چې کمپيوټر نه لرم.
 
د بلخ پوهنتون يو بل محصل ذکرالله ضيا هم وويل: زموږ زياتره محصلينو خپل مقالې اخيستي او ليکلو ته يې زړه نه ښه کوي.
 
دغه محصل زياته کړه، چې د تحصيل اخيستل د محصلينو په منځ کې رسمي شوي، استادان ورته پام نه کوي او له همدې امله زياتره محصلين سستي کوي او د اخيستو په لټه کې دي.
 
خو يو شمېر نور محصلين هم وايي، چې ډېره هڅه يې کړې، چې خپل تيزي وليکي، خو د کمپيوټر په ګډون د اسانتياوو نشتوالي له امله يې خپل تيسونه رانيسي.
 
رحمت الله وايي، چې د خپل مونوګرافونه لپاره د منابعو د چمتو کولو په موخه يې د ښار ټولو کتابتونونو ته مراجعه وکړه، خو سرچينې يې کمې وې او په ليليه کې د برېښنا د نشتوالي او د درسونو د بوختيا له امله اړ شو، چې دغه مقاله واخلي.
 
په بلخ کې د عامه پوهنتون تر څنګ د خصوصي پوهنتونونو د محصلینو لویه برخه هم خپل مضمونونه اخلي.
 
د بلخ د يوه خصوصي پوهنتون د ژورناليزم د څلورم کال محصل محمد احمدي آوا ته وويل: له ټولو هغو کسانو څخه چې زموږ په ټولګي کې دي او سږ کال به فارغ شي، يوازې ما مقاله ليکلې، پاتې نورو ټولګيوالو مې له چاپ څخه اخيستې ده.
 
په بلخ کې زده کوونکي وايي، ډېری هغه کسان چې له څلورو کلونو وروسته فارغېږي، غواړي خپل مقالې پخپله ولولي، خو د مقالې لیکلو څرنګوالی ورته نه دی ښوول شوی.
 
د بلخ پوهنتون د ژورنالېزم پوهنځي محصلين وايي، چې له ډېرو کلونو وروسته سږ کال د دوی په پوهنځي کې نوي استاد دوی ته د مقالې ليکلو څرنګوالی ښوولی او د دغه استاد له درس وروسته د دې پوهنځي ډېرو محصلينو خپل تيزيز ليکلی دی.
 
د بلخ پوهنتون د ژورناليزم محصل، صادق رضايي وويل: په دې سمستر کې موږ يو ښه استاد درلود چې موږ ته يې د مونوګراف ليکل را زده کړل او له همدې امله زموږ زياتره محصلين د مقالې په ليکلو کې له ستونزو سره مخ شول.
 
په دې اړه مو د محصلینو د نظرونو تر څنګ د بلخ پوهنتون د مسوولینو او استادانو نظر هم غوښتل، خو له ډېرو هڅو سره سره په دې کار بریالي نه شوو.
 
خو په بلخ کې د ټولنيزو چارو کارپوهان په دې باور دي چې علمي مقاله د يوه محصل لاسته راوړنه ده او ټولنه تمه لري چې يو څوک چې څلور کاله پوهنتون ته تللي وي د ليکلو وړتيا ولري.