تاریخ ادبیات ترکی – ازبکی، عنوان کتاب تاریخی است که توسط برهان‌الدین نامق شهرانی؛ نویسنده ترک تبار کشور از ازبکی به زبان فارسی دری ترجمه و تالیف شده است و به تازگی برای بار دوم به چاپ رسیده است.
به گزارش خبرگزاری آوا، این کتاب در چهار جلد و ۱۷۵۰ صفحه از آغاز ادبیات ترکی (قرن پنجم) تا اواسط قرن نوزدهم را در بر می گیرد.
در مراسم رونمایی این کتاب امروز وزرای تحصیلات عالی، اطلاعات و فرهنگ و سرپرستان وزارت های مبارزه با مواد مخدر و انرژی و آب، داکتر اشرف غنی احمدزی، شهردار کابل، میرویس یاسینی و محمدصالح سلجوقی، استادان دانشگاه و دانشجویان حضور داشتند.
داکتر اشرف‌غنی احمدزی در این مراسم گفت: فرمواش کردن گذشته ها باعث می شود که درک درست از هم نداشته باشیم و سهمی را که ترک زبانان در تاریخ ادبیات داشته اند، را نادیده بگیریم.
احمدزی افزود که افغانستان یک ملت واحد است و باید همه اقوام به زبان و فرهنگ خود افتخار کنند.
به گفته او، زبان ازبکی و ترکمنی باعث وصل شدن ما به آسیای میانه می شود که از اهمیت به‌سزایی برخوردار است.
زبان ترکی- ازبکی از جمله زبان‌هایی است که دز سرزمین ما با زبان فارسی دری مشترکات فراوانی داشته است و سلاطین و حاکم ترک زبان نقش برجسته ای در احیای زبان فارسی دری داشته اند.
عبیدالله عبید؛ وزیر تحصیلات عالی ضمن قدردانی از نشر این کتاب گفت: قوم های ازبک و ترکمن بخشی از کشور ما را تشکیل می‌دهند و آگاهی از زبان های کشور هویت ملی ما را برجسته می کند.
وزیر تحصیلات عالی افزود که کتاب حاضر علاوه بر اینکه می تواند، ممد درسی در چندین ولایت که دیپارتمنت ازبکی دارد، باشد؛ منبع بسیار غنی برای محققان نیز می تواند باشد.
گفته می‌شود که کتاب مذکور در بعضی از کشور های آسیای میانه به عنوان ممد درسی مورد استفاده قرار می گیرد و از منابع معتبر در عرصه ادبیات ترکی – ازبکی است.
درهمین حال، مبارز راشدی سرپرست وزارت مبارزه با مواد مخدر گفت: کشور ما نیازمند کارهای بنیادین فرهنگی است، به خاطر اینکه سرمایه های فرهنگی ما در حال اضمحلال است و یا به انزوا کشیده شده است.
راشدی بیان کرد: یکی از مهمترین مولفه های فرهنگ، زبان است و هز زبان زیبایی های خود را دارد که حکومت باید در احیای زبان‌های کشور کوشش فراوانی را انجام دهد.
سید مخدم رهین؛ وزیر اطلاعات و فرهنگ نیز گفت: ما از اویل حکومت انتقالی به صورت جدی به زبان‌های ملی مردم کشور پرداختیم؛ نشرات در تلویزیون ملی و برگزاری سمینارهای علمی از جمله برنامه ها بوده است.
میرویس یاسینی نماینده مجلس ضمن قدردانی از چاپ این اثر، گفت که تمام فرهنگ های دنیا مشترکاتی را با هم دارند و در هیچ صورتی از هم جدا شدنی نیست.
یاسینی بیان کرد: یکی از آرزوهای من اینست که روزی در خوست، کنر، قندهار و یا پکتیکا زبان ازبکی تدریس شود؛ آنوقت است که پروسه ملت سازی انجام پذیر خواهد بود.
برهان الدین نامق شهرانی، مترجم این در باره این کتاب گفت: در کتاب مذکور بعضی اضافات و دخل و تصرف های صورت گرفته است.
نامق شهرانی اشاره کرد که بعضی از متون کتاب که طبق فرهنگ و یا تحریف شده بود، از کتاب حذف شد و به جای آن اضافاتی صورت گرفته است.
برهان الدین نامق شهرانی طی بیست سال با وقفه های اندک، کتاب تاریخ ادبیات ترکی – ازبکی را از زبان ازبکستانی به فارسی دری ترجمه نموده است.
وی به خبرنگار خبرگزاری آوا، گقت: مدت شش سال در دانشگاه اسلام آباد به تدریس تاریخ ادبیات، تاریخ اسلام و ایران شناسی مشغول بودم و به خاطر علاقه به وطن و تدریس به کشور، بازگشتم؛ اما اینجا به دلیل بالا بودن سن از تدریس من ممانعت گردید.
کتاب تاریخ ادبیات ترکی- ازبکی توسط "نتن مله ییف" نویسنده‌ی ازبکستانی در زمان حکومت کمونیستی در شوروی تالیف شده بود.
کتاب مذکور برای بار اول در سال ۱۳۷۸ در پیشاور ترجمه و به چاپ رسیده بود و این بار با حمایت مالی بنیاد فرهنگی شهید ذکی با تیراژ ۳۰۰۰ جلد برای بار دوم در کابل به چاپ رسیده است.