افغانستان کشوری است که در اکثر ولایت های خویش معادن سنگ‌ های گران‌ قیمت زیادی دارد، اما قاچاق این سنگ‌ ها نگرانی ‌هایی را در باره مصوونیت این معادن به وجود آورده است و بر بنیاد اطلاعات تاجران سنگ های گران قیمت، همه روزه قاچاق سنگ قیمتی افغانستان در ولایت های مختلف در حال افزایش می باشد.
حاجی محمد یونس یک تن از فروشنده گان سنگ های قیمتی شهر کابل در گفتگوی با خبرگزاری (آوا) دولت را متهم به بی توجهی در راستای قاچاق سنگ های قیمتی نمود و گفت: استفاده از معادن سنگ های قیمتی در افغانستان برعلاوه که می تواند در رشد اقتصادی کشور بسیار موثر واقع گردد، زمینه های اشتغال زایی بیشتر برای شهروندان کشور فراهم می سازد.
وی افزود: حجم استخراج سنگهای قیمتی در افغانستان پائین است و معمولا توسط افراد غیر متخصص انجام می شود.
استخراج معادن با استفاده از حفر تونل ها، برمه های دستی و استفاده از مواد منفجره صورت می گیرد که موجب تخریب این سنگ ها شده و بازدهی آن را کم می کند.
به گفته حاجی محمد یونس، دولت باید جلو قاچاق و استخراج غیر قانونی که اکثراً توسط افراد زورمند و باشنده گان همان محل انجام می شود را گرفته و معادن را به تاجران و سرمایه گذاران به مزایده بگذارند تا از این طریق برای خودکفایی کشور استفاده های بهینه صورت گیرد.
او گفت: قاچاقبران خارجی، خصوصاً قاچاقبران پاکستانی سنگ ها را با قیمت ناچیز به صورت غیر قانونی به کشور شان برده بعداً آنرا به نام کشور خودشان به بازار های جهانی صادر می کنند.
گزارش برنامه توسعه سازمان ملل متحد نشان می دهد که سنگ های قیمتی افغانستان دارای ارزش مجموعی سالانه پنج میلیون دالر است و این ارزش می تواند بعد از استفاده فنی و روش های مناسب استخراج، به مرز صد و شصت میلیون دالر در سال افزایش یابد.
اما مقامات وزارت معادن افغانستان می گویند که برای رسیدگی به ابعاد حقوقی استخراج این سنگها، دولت چندی پیش قانون معادن را نافذ کرد. مقرراتی نیز در حال انجام است تا کار در معادن و استخراج آنها از رسمیت بیشتر برخودار شده و ثبت اسناد رسمی شوند.
وی از استخراج غیرقانونی معادن کشور اظهار ناخشنودی کرد و از مقامات امنیتی خواست برای جلوگیری از این کار تلاش‌های لازم را به خرچ دهند.
اما باشنده گان ولایت پنچشیر و بدخشان می گویند که با توجه به اقدامات دولت افغانستان در چند سال اخیر قاچاق و استخراج غیر قانونی در این ولایت ها کاهش یافته است.
نظر محمد یک تن کارشناسان سنگ های قیمتی کشور می گوید: افغانستان با آنکه همواره یک کشور فقیر پنداشته می شود، اما با آن هم خزانه بزرگی از سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی در خود جای داده است، بنائاً اگر دولت در این راستا توجه جدی نماید با صراحت می توان گفت که ۴۰ درصد از بودجه سالیانه کشور از این طریق بدست خواهد آمد.