در حالی زمان به موعد خروج نیروهای خارجی از افغانستان نزدیک می‌شود که طرح بازگشت آبرومندانه امریکا از کشور و مسئله سرپوش گذاشتن بر ناکامی‌های بیش از یک دهه حضور نظامی برای پنتاگون جدی‌ترین تحلیل‌ها در خصوص چرایی تغییر فرماندهان نظامی امریکا در افغانستان در این برهه زمانی است.
مسئولیت فرماندهی نیروهای امریکایی و ناتو در یک مراسم رسمی از جان آلن به جوزف دانفورد جنرال چهار ستاره امریکایی واگذار شد.
در این بین تحلیل‌گران امور امنیتی و نظامی، نظرات و دیدگاه‌های مختلفی در خصوص این تغییر دارند که بررسی و تحلیل هر کدام از آنها زوایای پنهان بیشتری از این تصمیم را آشکار می‌کند.
افغانستان در برهه کنونی در شرایط بسیار حساسی قرار دارد که یکی از مهم‌ترین آنها بحث خروج نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان و همچنین روند انتقال مسئولیت‌های امنیتی از نیروهای خارجی به نیروهای کشورمان است.
علاوه بر این موارد، بحث ادامه حضور نیروهای امریکایی در کشور و امضای توافقنامه امنیتی با کابل نیز از جمله مواردی است که هم افغانستان و هم نیروهای امریکایی و ناتو را با چالش‌های زیادی رو به رو کرده است.
در بحث امضای توافقنامه امنیتی مسئله مصونیت قضایی نیروهای امریکایی یا همان «کاپیتولاسیون»، از مهم‌ترین پیش‌شرط‌هایی است که امریکا امضای توافقنامه امنیتی را مشروط به آن کرده است.
در نقطه مقابل آن، مخالفت شدید مردم و مقامات سیاسی امنیتی را داریم، که با توجه به کارنامه سیاهی که نیروهای امریکایی از قتل و غارت و تجاوز در افغانستان به نام خود ثبت کرده‌اند و هرگز آن طور که باید محاکمه نشدند، بر مخالفت‌ها در این زمینه افزوده است.
در سفر اخیر حامد کرزی به واشنگتن یکی از مباحث مهم مورد مذاکره، بحث ادامه حضور نیروهای امریکایی و مصئونیت قضایی این نیروها در افغانستان بود که بدون حصول نتیجه‌ای خاص مسکوت ماند.
به اعتقاد کارشناسان، موقعیت حساس کنونی نیازمند توجه ویژه دولتمردان امریکا است و از همین رو برای تطبیق سیاست‌های جدید نظامی و امنیتی خود اقدام به تغییر فرماندهان نظامی در افغانستان می‌کنند.
جان آلن در برهه خاصی با هدف تطبیق اهدافی خاص به افغانستان آمد. در زمان فعالیت وی به عنوان فرمانده نیروهای امریکایی و ناتو در کشور، رهبری انجام عملیات‌های شبانه به نیروهای افغانستان واگذار شد.
در زمان ایفای وظیفه این جنرال امریکایی ۳ مرحله از مراحل روند انتقال تکمیل شد و مسئولیت تأمین امنیت بیش از ۷۸ درصد از خاک افغانستان در اختیار نیروهای کشورمان قرار گرفت.
این جان آلن بود که درخواست اعزام ۳۰ هزار نیروهای تازه نفس به افغانستان را مطرح کرد که با موافقت دولت امریکا مواجه شد و در پایان، این جان آلن بود که تعداد نظامیانی که قرار است در کشور باقی بمانند را به دولت امریکا پیشنهاد کرد.
در هر صورت این جنرال امریکایی در دوران خدمت خود در افغانستان با چالش‌های زیادی روبه رو شد که یکی از مهم‌ترین آنها که منجر به واکنش‌های زنجیره‌ای و شدیدی در کشور شد، حادثه قرآن سوزی در پایگاه «بگرام» و «قتل‌عام پنجوایی قندهار» توسط یکی از نظامیان امریکایی به نام «رابرت بلیتس» بود.
علاوه بر این در زمان وی حملات زنجیره‌ای طالبان به مراکز مهم دولتی و نظامی در کشور شدت گرفت که یکی از مهم‌ترین آنها حمله به پایگاه نظامیان انگلیسی و امریکایی در منطقه گرشک هلمند بود.
حمله‌ای که با خسارت‌های سنگینی که بر جای گذاشت، آبرو و اعتبار نیروهای خارجی را نیز زیر سؤال برد زیرا نشان داد که آنها حتی قدرت تأمین امنیت پایگاه‌های خود را ندارند چه رسد به تأمین امنیت افغانستان.
در این حمله که در شامگاه ۳۱ سنبله سال جاری انجام شد ۱۵ تن از شبه‌نظامیان طالبان با حمله به پایگاه «باستیون» در منطقه «شوراب» ولایت هلمند، شش هواپیماهای نوع «هارپر» امریکایی را منهدم کردند. در این حادثه ۲ نظامی امریکایی کشته و حدود ۱۰ تن دیگر زخمی شدند.
همچنین در زمان فعالیت جان آلن حملات نیروهای امنیتی افغانستان به نیروهای خارجی موسوم به «سبز- آبی‌ها» از رشد چشمگیری برخوردار شد و کشتار رهبران و چهره‌های سیاسی برجسته کشور نیز بیشتر شد.
با توجه به مجموعه این عوامل می‌توان گفت ضرورت ایجاب می‌کرد تا تغییری در فرماندهی نیروهای امریکایی و ناتو به وجود آید. تغییری که بدون شک با توجه به کارنامه دانفورد در عراق قابل پیش‌بینی است.
دانفورد جنرالی که است که در هنگام خروج نیروهای امریکایی و ناتو از عراق بر روند خروج آنان نظارت داشت و در شرایطی که زمان خروج نیروهای امریکایی از افغانستان به بهار سال آینده موکول شده مدیریت وی در بحث خروج امن و آبرومندانه می‌تواند راهگشای مشکلات نیروهای امریکایی و ناتو باشد.
به باور برخی کارشناسان این جنرال امریکایی با استفاده از تجارب پیشین خود می‌تواند روند خروج تجهیزات و تسلیحات امریکا و ناتو از طریق پاکستان و آسیای مرکزی را نیز سرعت ببخشد.
وی باید دقت و نظارت لازم را بر بخش‌های پایانی روند انتقال مسئولیت‌های امنیتی نیز داشته باشد تا نیروهای امریکایی و ناتو از مسئولیت‌های جنگی معاف شده و وقت خود را صرف امور مهم‌تری کنند.
در هر صورت در آینده مشخص خواهد شد که جنرال جوزف دانفورد تا چه اندازه می‌تواند در بهبود اوضاع و هم‌چنین تجهیز و آموزش نیروهای افغان موفق باشد.
منبع: فارس