اعتیاد در هر جامعه ای که گسترش یابد می تواند تأثیرات سوء و غیر قابل جبرانی را به افراد آن جامعه وارد سازد و حال آنکه در کشوری مانند افغانستان که با انواع مشکلات و گرفتاریهای اجتماعی مواجه است، به عنوان یکی از بزرگترین معضلات اجتماعی شناخته می‏شود و می توان گفت که تا کنون آتش آن خانواده های بسیاری را گرفتار نموده است. 

بسیار درد آور است که خانواده ای شاهد اعتیاد و گرفتاری عضوی از خانواده اش به تریاک و یا دیگر مواد مخدر باشد و بد تر از همه زمانی است که این عضو گرفتار یا شخص معتاد، یک زن یا یک کودک باشد، این جا است که این درد به فاجعه ای بزرگ تبدیل شده و عمیق ترین مشکل را در خانواده و نهایتاً در جامعه بوجود میآورد. 

با توجه به افزایش روز افزون اعتیاد در میان زنان جامعه‏ی افغانستان بر آن شدیم تا به بررسی علل و عوامل آن بپردازیم و در این رابطه گفتگویی با بتول سید حیدری کارشناس و مشاور امور زنان ترتیب دادیم که  از نظر می گذرد:

بتول سید حیدری با بیان اینکه زنان در جامعه‏ی سنتی افغانستان، همواره یکی از آسیب پذیرترین اقشارجامعه می باشند، گفت: درکشور افغانستان که در آن محدودیت های اجتماعی سخت گیرانه بر زندگی زنان وضع شده است، چشم پوشی از پدیده اعتیاد زنان تعجب آورست. 

وی در ادامه افزود: زنان در افغانستان یکی از محروم ترین افراد جامعه بوده و نماد رنج و ظلم محسوب می شوند و مورد تحقير، شکنجه و انواع خشونتها قرار می گیرند و این طبیعی است که آسیبهای اجتماعی از جمله؛اعتیاد، افرادچنین جامعه ای را بیشتر تهدید نماید. 

آمار غیر رسمی می گوید: بیش از شصت هزار زن در افغانستان به مواد مخدر اعتیاد دارند، این زنان به سبب فقر، خشونت، عدم آگاهی، بیسوادی، کشت خشخاش و نبود امکانات پزشكی به مواد مخدر اعتیاد پیدا کرده اند، امری که زندگی فرزندان این زنان را در آینده به مخاطره می اندازد.

این نویسنده و پژوهشگر کشورمان در گفتگو با خبرگزاری آوا، مهمترین عامل گرایش زنان افغان را به مواد مخدر، اعتیاد همسرانشان عنوان کرد و گفت: دود کردن و استفاده ازمواد مخدر در فضای خانه و خانواده و نیزکار درکشتزارهای کوکنار، به خودی خود موجب اعتیاد زنان و فرزندان می شود.

وی با بیان این مطلب که بین شخصیت زن و اعتیاد رابطه ای متقابل وجود دارد، اذعان نمود: فرد به علت وضع خاص شخصیتی و نیازها، شكست ها، ناتوانی در برخورد با مسائل و ناكامی در زندگی، عدم ثبات عاطفی و نا ملایمات دیگر، به اعتیاد روی می آورد. 

این مشاور امور زنان در تکمیل مطلب فوق، افزود: گروهی از زنان قدرت مقابله با مشكلات و ناكامی ها را ندارند و اعتیاد را راه نجات خود تلقّی می كنند، این افراد فكر می كنند كه با مصرف مواد از گرفتاری های زندگی رهایی می یابند، زیرا آرامش ابتدایی دارو و مواد مخدّر سبب می شود تا برای مدتی فرد معتاد نسبت به مسائل، مشكلات و واقعیت های زندگی بی تفاوت باشد، از این رو برای فرار از زیر بار مشكلات فردی در جستجوی پناهگاه امن به مواد مخدر و یا مصرف داروهای روان گردان پناه می برد. 

تحقیقات و مطالعات محققین و کارشناسان امور زنان نشان می دهد که معالجه ‌با مصرف مواد مخدر نیز از عوامل تمایل اعتیاد در زنان بخصوص زنان افغانستانی می باشد. 

این مشاور و پژوهشگر افغانستانی با تایید مطلب فوق، خاطر نشان کرد: در بسیاری از موارد پرداختن و گرایش به مواد مخدّر در ابتدا، بیشتر جنبه‏ی مداوا داشته و پس از گذشت زمان به اعتیاد منجر می گردد که در نهایت افراد مجبور می شوند برای رسیدن به تعادل جسمانی خود از آن استفاده کنند.

حیدری در ادامه با بیان اینکه خانواده نقش اساسی و موثری را در گرايش افراد به مواد مخدر، دارا می باشد، گفت: نوع شغل و ویژگی های اخلاقی پدر و مادر، نحوه رفتار با فرزندان، جدایی والدین و وجود ناپدری و نامادری، خشونت های شدید خانوادگی که مردان افغان اعمال می کنند، از عوامل مهمی می باشند كه زمینه‏ی انحراف و كجروی را در فرزندان خانواده بخصوص دختران فراهم می سازد. 

حال در رابطه با این معضل اجتماعی که گریبانگیر زنان افغانستان می باشد، این پرسش مطرح است که آیا مرکزی برای ترک اعتیاد این زنان و افراد در کشورمان وجود دارد یا خیر؟ 

در افغانستان تعدادی مراکز دولتی و غیر دولتی برای معالجه‌ی معتادان وجود دارد که برخی از آنها به همت سازمان ملل در کشور راه اندازی شده است، اما اینکه آیا این زنان برای معالجه و ترک اعتیاد به این مراکز مراجعه می‌کنند و یا اینکه شوهران‌شان حاضر به بردن آنها به این مراکز می‌شوند یا خیر، خود مشکل دیگری است که زنان این جامعه گرفتار آن می باشد. تحقیقات انجام شده گویای آنست که بسیاری از زنانی که در این مراکز حضور دارند، از خانه خود فرار کرده و به این مراکز آمده اند. 

این نویسنده و محقق کشورمان، بر این باور است که با توجه به اینکه افغانستان کشوری است که با تعصب های قومی و مذهبی دست در گریبان است، باعث شده تا زنانی هم که قصد ترک اعتیاد را دارند به دلیل برخوردهای نامناسب همسر یا پدرانشان از ترک آن خودداری کنند. 

وی در ادامه مطلب فوق به خودسوزی و خودکشی روز افزون زنان کشورمان اشاره کرد و گفت: این زنان، افرادی هستند رنج کشیده که از حقوق خود بهره ای نگرفته و در طول زندگی از آنها استفاده ابزاری شده است و با رسیدن به این تزلزل(اعتیاد) به جای خودسازی، خودسوزی را انتخاب می کنند. 

حیدری سپس به نقش دولت در خصوص ساماندهی و رفع این معضل اجتماعی اشاره و اذعان نمود: مهمترین نقش دولت درخصوص پیشگیری و سامان دادن به ا ین موضوع، آگاه سازی و دادن اطلاعات به مردم و زنان جامعه می باشد، چرا که تا زمانی که خود دولت حرکت اصلی و اصولی را به جریان نیندازد، فعالیتهای دیگر ارگانها از جمله؛ انجیو ها کارساز نخواهد بود.

این صاحبنظر افغانستانی، ایجاد مراکز درمانی برای زنان معتاد و دورافتاده‏ی کشور را از دیگر وظایف دولت عنوان کرد و گفت: دولت باید زنانی را که مایل به ترک اعتیاد هستند، حمایت کند و درمان آن ها را جدی بگیرد .

وی در پایان از رسانه های کشور خواست تا با اطلاع رسانی هر چه بیشتر در زمینه رفع اعتیاد جامعه کوشا باشند و خصوصا به زنان تفهیم کنند که وابستگی به مواد مخدرمی تواند باعث بروز رفتارهای جرمی بیشتر گردد و چهره ی کریه از آینده‏ی یک زن معتاد را به درستی برای آنها ترسیم نمایند.