موج تازه اخراج مهاجرین افغانستانی؛ بحران خاموش حقوق بشری در سایه غفلت جامعه جهانی

خبرگزاری صدای افغان(آوا)-کابل: عبدالرزاق عدیل، کارشناس امور مهاجرین و عودت‌کنندگان، در گفت‌وگو با آوا اظهار داشت که موج جدید اخراج مهاجرین افغانستانی از کشورهای همسایه، بویژه ایران و پاکستان، نه‌ تنها ابعاد انسانی دارد، بلکه پیامدهای امنیتی، اجتماعی و اقتصادی جدی‌تری را نیز به دنبال خواهد داشت.
به گفته عدیل، روند اخراج اجباری مهاجرین، که در بسیاری موارد با تحقیر، خشونت، مصادره اموال و نادیده‌ گرفتن کرامت انسانی همراه است، نشان‌دهنده بحران خاموشی در حوزه حقوق بشر است که کمتر مورد توجه جهان قرار گرفته است.
غفلت جهانی و نبود ظرفیت دیپلوماتیک؛ دلایل تداوم فشار بر مهاجرین افغانستانی
آقای عدیل دلیل اصلی سکوت جامعه جهانی در قبال وضعیت مهاجرین افغانستانی را کم‌اهمیت جلوه دادن بحران افغانستان در اولویت‌های سیاسی و رسانه‌ای دانسته و افزود: «کشورهای همسایه، در سایه غفلت جامعه جهانی، سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تری را بر مهاجرین افغانستانی اعمال می‌کنند و در حقیقت مرتکب ظلم می‌شوند.»
از سوی دیگر، به باور عدیل، نبود یک دولت رسمی در افغانستان نیز باعث شده است که ظرفیت دیپلوماتیک کشور برای مذاکره و اعمال فشار بر کشورهای همسایه جهت حمایت از شهروندان افغانستان در خارج، به‌ شدت تضعیف شود.
این آگاه امور مهاجرین تصریح کرد که اگر روند اخراج مهاجرین افغانستانی توسط کشورهای همسایه به همین منوال ادامه یابد، پیامدهای متعددی از جمله افزایش فقر و بیکاری در کشور به دنبال خواهد داشت.
آقای عدیل با بیان اینکه افغانستان با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی نامناسب، ظرفیت تحمل بازگشت شمار بیشتری از مهاجرین را ندارد، افزود: «در حال حاضر نه امکان جذب بیشتر مهاجرین در داخل کشور فراهم است و نه زیرساخت‌های اشتغال و خدمات اولیه مهیاست.»
هشدار نسبت به پیامدهای بی‌برنامگی در بازگشت مهاجرین
وی همچنین هشدار داد که در شرایطی که افغانستان با بحران‌های مختلف مواجه است، بازگشت گسترده و بدون برنامه‌ریزی مهاجرین می‌تواند منجر به بی‌ثباتی اجتماعی شده و حتی منازعات داخلی بر سر منابع و خدمات را به همراه داشته باشد.
به باور عدیل، در صورت نبود برنامه‌های حمایتی داخلی، بازگشت بی‌رویه مهاجرین از کشورهای همسایه، آن‌ هم در مدت زمانی کوتاه، می‌تواند نتیجه معکوس داده و باعث افزایش مهاجرت‌های غیرقانونی جدید، آن‌ هم از مسیرهای بسیار خطرناک شود.
آقای عدیل خاطرنشان کرد: «واقع‌بینانه باید گفت که افغانستان در حال حاضر ظرفیت اسکان شرافتمندانه و انسانی برای شمار بزرگی از مهاجرین را ندارد.»
افغانستان توان پذیرش بازگشت گسترده مهاجرین را ندارد
به گفته او، زیرساخت‌های لازم از جمله منابع مالی، خدمات صحی، آموزشی و امنیتی برای حمایت از مهاجرین در داخل کشور فراهم نیست و حتی امکان جذب بخشی از این جمعیت نیز در حال حاضر وجود ندارد.
عدیل افزود: کمپ‌های موقتی که تاکنون ایجاد شده‌اند، اغلب فاقد امکانات ابتدایی برای زندگی هستند. بنابراین، بازگشت بی‌رویه و روزافزون مهاجرین، فشار قابل‌ توجهی را بر زیرساخت‌های محدود افغانستان وارد خواهد کرد و دولت فعلی توان پاسخ‌گویی کامل به نیازهای این مهاجرین را نخواهد داشت.
وی در پایان از کشورهای همسایه خواست تا روند کنونی اخراج مهاجرین را متوقف کرده و با توجه به تبعات انسانی و اجتماعی این اقدام، ناگزیری‌های افغانستان را نیز در نظر بگیرند تا از شکل‌گیری یک بحران انسانی جدید جلوگیری شود.
داکتر نظری: سیاست ما حسن همجواری است، انتظار رفتار انسانی داریم
داکتر عبداللطیف نظری، معین مسلکی وزارت اقتصاد امارت اسلامی افغانستان، در گفت‌وگو با خبرگزاری صدای افغان (آوا)، برخورد کنونی کشورهای همسایه با مهاجرین افغانستانی را غیرقابل‌قبول خوانده و از آنان خواست که با مهاجرین برخورد نیک و مطابق با اصول انسانی و حقوق بین‌المللی داشته باشند.
آقای نظری همچنین اظهار داشت که سیاست امارت اسلامی افغانستان مبتنی بر حسن همجواری با کشورهای همسایه است و از آنان نیز انتظار داریم که به‌ویژه در قبال مهاجرین افغانستانی، همین اصل را رعایت کنند.
وی تأکید کرد که کشورهای همسایه باید با مهاجرین افغانستانی برخوردی نیکو و رفتاری مطابق با قواعد و موازین بین‌المللی داشته باشند.
دکتر نظری همچنین از آمادگی افغانستان برای پذیرش عودت‌کنندگان خبر داده و گفت: «امارت اسلامی تلاش می‌کند تا زمینه آموزش، اشتغال و اسکان را برای مهاجرینی که به وطن بازمی‌گردند، فراهم سازد.»
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که روند مرحله دوم اخراج مهاجرین افغانستانی از کشور پاکستان در روزهای اخیر شدت گرفته است. سخنگوی وزارت امور مهاجرین روز گذشته در گفت‌وگو با آوا اعلام کرد که از تاریخ ۱ الی ۱۱ اپریل سال ۲۰۲۵ میلادی، حدود ۲۳ هزار مهاجر افغانستانی از پاکستان به کشور بازگشته‌اند. این مهاجرین در هنگام بازگشت، برخی کمک‌های عاجل دریافت کرده‌اند.
اخراج ۴۵ هزار مهاجر در ده روز؛ افزایش ۳۱ درصدی نسبت به نوامبر گذشته
از سوی دیگر، کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهجویان نیز روز گذشته اعلام کرد که هم‌زمان با آغاز مرحله دوم اخراج اجباری مهاجرین افغان از پاکستان، طی ده روز گذشته ۴۴ هزار و ۹۰۰ مهاجر از این کشور به افغانستان بازگشته‌اند.
طبق اعلام این سازمان، از این تعداد، ۱۴ هزار و ۱۰۰ تن به‌صورت اجباری از پاکستان اخراج شده‌اند.
در گزارش کمیساریای عالی سازمان ملل متحد آمده است که میزان اخراج‌های اجباری در ده روز گذشته، ۳۱ درصد بیشتر از آغاز این روند در ده روز نخست ماه نوامبر ۲۰۲۳ میلادی بوده است.
براساس این گزارش، روند اخراج‌ها از پاکستان شامل افرادی نیز می‌شود که دارای کارت شهروندی افغانستان (ای‌سی‌سی) بوده‌اند.