خبرگزاری صدای افغان(آوا) ـ تهران: مراسم گرامی داشت سومین سالگرد درگذشت محمد سرور رجایی، نویسنده و ادیب مشهور و مهاجر افغانستانی با حضور خانواده آن مرحوم و جمعی از اهالی فرهنگ و ادب جمهوری اسلامی ایران و افغانستان عصر روز پنجشنبه ۱۱ اسد/مرداد در حسینیه هنر تهران برگزار شد.
 
محمدحسین بدری، نویسنده و از همکاران مرحوم رجایی در دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی، در سخنانی در این مراسم بیان داشت: «مرحوم محمدسرور رجایی ۲۳ سال پیش به ایران آمد و کار‌های مختلفی از جمله دستفروشی انجام داد. او انسانی بسیار مسلط به حوزه کاری خود بود و شخصیت بسیار فروتنی داشت».
 او در ادامه افزود: مرحوم رجایی شبکه‌ای را بین اهالی فرهنگ و هنرِ فارسی زبان منطقه ایجاد کرد و بین آن‌ها ارتباط و دوستی برقرار نمود که تااکنون ما گه‌گاهی با آن‌ها ‌ارتباط داریم.
 
علی محمد مودب، شاعر و از همکاران نزدیک مرحوم رجایی نیز با اشاره به نعمت وجودی این فعال فرهنگی گفت: محمد سرور رجایی با وجود زندگی بسیار سخت، دست از تلاش در حوزه فرهنگی و ادبی برنداشت و از او می‌توان به عنوان یک الگو، و کسی که از زمان خود بهترین استفاده را می‌کرد، برای جوانان امروز نام برد.
به گفته وی: مرحوم رجایی هرکجا کار برزمین مانده‌ای را احساس می‌کرد، به سراغش می‌رفت. مخصوصا در حوزه کودکان تلاش‌های بسیاری داشت و برای نمونه می‌توان به همین کتاب شعر کودک به نام «کاغذ پران» اشاره کرد.

مودب ضمن بیان خاطراتی از مرحوم رجایی افزود: او انسان مسئولیت‌پذیری بود و به نظر من همین مسئولیت‌پذیری است که به انسان قدرت می‌دهد. او در کنار تلاش‌هایش در حوزه‌های مختلف فرهنگی، هنری و ادبی، از وظایف اجتماعی‌اش نیز دریغ نکرد و به فکر کودکان مهاجر و خانواده شهدای افغانستانی مدافع حرم بود. مرحوم رجایی بین مسئولیت‌های فردی خود و مسئولیت‌های اجتماعی‌اش مرزی قائل نبود و با پول قرض برای کودکان افغانستانی مجله چاپ می‌کرد.
وی در پایان بیان کرد: در زمانه‌ای که بعضی شعرای افغانستانی مخالفت خود را با مجاهدت‌ها و مقاومت‌های مردم افغانستان با زبان شعر اعلام می‌کردند، او در آن فضا دست به روایت مردان جهاد و مقاومت افغانستان در برابر دشمن زد.
 
همچنین تینا حسینی، نویسنده افغانستانی و مهمان دیگر این برنامه با اشاره به همکاری خود با مرحوم رجایی گفت: من در خانه ادبیات افغانستان در حوزه تاریخ شفاهی فعالیت می‌کردم و آنجا توفیق همکاری با مرحوم رجایی حاصل شد. ایشان به من پروژه بازنویسی خاطرات اولین زندانی زن سیاسی افغانستان را پیشنهاد کرد که بسیار برایم جذاب بود. خانم «یاسمین حسنات» سوژه کتاب «روزهای نزدیک»، اولین زندانی زن سیاسی افغانستان در دوران شوروی بود که خاطرات ایشان توسط مرحوم رجایی جمع‌آوری شده بود.

خانم حسینی با اشاره به اینکه کتاب «روزهای نزدیک: اولین پروژه مرحوم رجایی در حوزه زنان افغانستان بود، گفت: یاسمین حسنات از اهالی قندهار بود که بخاطر فعالیت‌های سیاسی خود علیه اشغالگران شوروی به زندان‌های کمونیستی رفت. ایشان نه تنها برای افغانستان، بلکه در آن دوران برای مردم مظلوم فلسطین نیز فعالیت‌های گسترده‌ای داشت که به همین خاطر توسط نیروهای خاد (نیروهای امنیت افغانستان در زمان اشغال شوروی) مورد بازجویی قرار گرفت.
 
در پایان این مراسم سید احمد مدقق، نویسنده و پژوهشگر مهاجر افغانستانی اظهار داشت: کار بزرگ رجایی، جمع بین آرمان و عمل بود. ایشان به شدت انسان آرمانگرایی بودند و اعتقاداتش جز گفت‌وگوی روزمره او بود، اما در عین حال به شدت نیز عملگرا بود و کارهای نشدنی‌ای را در حوزه کاری خود انجام می‌داد.
مدقق افزود: او بدون هیچ چشم داشتی و خالصانه ساعت‌ها در حوزه ادبیات تلاش می‌کرد. نخستین شماره مجله باغ که توسط ایشان راه‌اندازی شده بود، با کم‌ترین امکانات و در منزل شخصی‌اش تولید شد و بعد‌ها رشد کرد و تا ۷۰ نسخه نیز ادامه پیدا نمود.
این نویسنده افغانستانی گفت: از دیگر ویژگی‌ او می‌توان به ارتباطش با توده‌های مختلف مردم، در عین حالی که با سطحی از نخبگان جامعه، حتی با وزرا و نمایندگان مجلس در ارتباط بود، اشاره کرد. مرحوم رجایی تا روز آخر زندگی خود ارتباطش را با توده‌های مردم حفظ کرد. او با طیف‌های متنوع مردم از ادبا و شعرا تا ورزشکاران ارتباط داشت و در این روابط هیچگاه از چهارچوب‌ها و اعتقادات خویش دست نکشید.
مدقق در پایان ضمن اشاره به کتاب‌های محمد سرور رجایی بیان کرد: از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های مرحوم رجایی که تکمیل‌کننده پازل اشتراکات فرهنگی، هنری و ادبی بین ایران و افغانستان است، موضوع روایت «خون شریکی»، هم سرنوشتی و اعتقادات مشترک بین دو ملت بود که در نوع خود راه جدیدی است که توسط آن مرحوم گشایش یافت.
 
در این آیین، با حضور خانواده مرحوم محمدسرور رجایی، از کتاب‌های «روزهای نزدیک» با بازنویسی تینا حسینی و مجموعه شعر کودک محمدسرور رجایی با عنوان «کاغذ پران» از انتشارات راه‌یار نیز رونمایی شد.
 
محمد سرور رجایی که اهالی فرهنگ و ادب جمهوری اسلامی ایران از او به‌عنوان «آوینی افغانستان» یاد می‌کنند، متولد ۱۳۴۸ کابل بود. وی از سال ۱۳۷۳ به ایران مهاجرت کرد و مدیریت خانه ادبیات افغانستان، مدیریت دفتر شعر و داستان افغانستان در حوزه هنری، از اعضای دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و نیز عضو هیأت تحریریه مجله‌های سوره و راه بود و ده‌ها مقاله، یادداشت و گزارش درباره روابط فرهنگی ایران و افغانستان در کتابی با عنوان «راوی خون شریکی» در دو جلد از او به یادگار مانده است.
این شاعر، نویسنده و ادیب شهیر افغانستانی در تاریخ ۷ اسد/ مرداد سال ۱۴۰۰ هجری شمسی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا در سن ۵۲ سالگی درگذشت.