صحبت‌های اخیر سرور دانش واکنش‌های مختلفی را در پی داشته است. برخی نمایندگان و شخصیت‌ها خواستار عذرخواهی وی شدند؛ اما به عقیده برخی آگاهان سیاسی، این افراد با کنکاش در تاریخ افغانستان بخصوص 40 دهه‌ی اخیر و نیز مقایسه‌ی ظلم و ستم‌های برخی گروه‌ها به مردم، باید نگرش خود را تغییر بدهند.

خبرگزاری صدای افغان (آوا) -کابل: هر چند عده‌ای اظهارات اخیر سرور دانش معاون دوم ریاست جمهوری را مورد انتقاد قرار داده و می‌گویند که دانش به شاهان گذشته و افتخارات کشور توهین کرده است، اما آگاهان بر این باور هستند که آقای دانش جز واقعیت چیزی نگفته است.

سید ناصر موسوی آگاه امور سیاسی، در مصاحبه با آوا می‌گوید: اول اینکه وقتی یک حکومت بوجود می‌آید دارای معیارها، خصوصیات و صلاحیت‌هایی است که حق اظهار و انجام بسیاری از مسائل را دارا می‌باشد و با احساسات عوام و خواص کار ندارد؛ از طرف دیگر آقای دانش تنها واقعیت‌های تلخ تاریخی افغانستان را بیان کرده است که هر کس دیگری جز آقای دانش هم می‌تواند در این زمینه اظهار نظر کند.

به گفته او، در گذشته چند نفر اندک بدون در نظر داشتن آرای مردم و کسب رضایت ملت بر قدرت تکیه می‌زدند و حکمرانی می‌کردند و این بدین معناست که آن حکومت مردمی نبوده بلکه دیکتاتوری بوده است.

به گفته موسوی با سفیدنمایی نمی‌شود تاریخ سیاه گذشته افغانستان را سفید کرد. کسانی که به اظهارات آقای دانش انتقاد دارند با مراجعه به علوم سیاسی و مطالعه‌ی اصول دولت‌داری، و تطبیق ادعای طرفین با این اصول می‌توانند تشخیص دهند که کدام یک بر حق هستند.

بنابر دیدگاه وی، هر چند بار ملامت گذشتگان به دوش آیندگان نیست، اما یادآوری از گذشته برای عبرت یک ضرورت است، تا آیندگان حقایق تلخ نظام‌های استبدادی را درک کنند و حکومت مردمی را در آینده تقویت کنند.

به گفته موسوی، در امریکا 300 سال برده‌داری وجود داشت، در افریقای جنوبی سال‌ها نظام آپارتاید حاکم بوده و جای جای دیگری از دنیا نیز با این ستم‌ها رو برو بوده است، اما بعد شرایط تغییر کرده و وضعیت بهبود یافته است. این‌ها واقعیت‌های تاریخی هستند که همه قبول کردند که گذشته‌ای سیاه داشتند و کسی اگر در این مورد صحبت کند هرگز ملامت نمی‌شود که چرا به گذشته‌ها توهین کردید.

به عقیده موسوی، در افغانستان عین همین قضیه است که متاسفانه در گذشته نظام دموکراسی نبوده بلکه دیکتاتوری و استبدادی بوده است، پس چرا با یاد کردن از یک واقیعت تاریخی یک عده حساس می‌شوند و یک عده ملامت، بلکه باید این یادآوری‌ها چراغ راه آینده باشد.

او تاکید کرد که نه معذرت خواهی دانش به خاطر کار ناکرده معقول و منطقی است و نه تظاهرات بی‌مورد در شرایط حساس کشور جایی را می‌گیرد، زیرا نمی‌شود یک واقیعت تاریخی را با تظاهرات تغییر داد.

 به گفته او شکی نیست که در گذشته بر مردم و اقلیت‌های قومی ظلم شده است که نمی‌شود با سر و صدا آن را پوشاند، از طرفی هم راه‌اندازی تظاهرات در این شرایط که مسئله صلح مطرح است، جز اینکه شکاف‌های قومی و مشکلات اجتماعی را ایجاد کند چیزی در پی ندارد.

به زعم موسوی، فرهنگ معذرت‌خواهی خوب است اما اگر قرار باشد کسی معذرت بخواهد خوب است که اول حقیقت‌های تاریخی افغانستان یک بررسی دقیق و علمی شود تا کسانی که واقعاً ظلم و قتل عام کردند مانند طالبان باید معذرت‌خواهی کنند نه کسی که فقط حقیقت را در حد چند سخن گفته است.

در همین حال محمد یوسف امین زازی آگاه امور سیاسی، در مصاحبه با آوا می‌گوید که هرچند تظاهرات حق مدنی مردم افغانستان است، اما در شرایط کنونی به مصحلت کشور نیست.

از دید او اینکه آقای دانش تمام 230 سال را حکومت‌های استبدادی گفته است باید وضاحت بدهد زیرا طی این مدت همه حکومت‌ها دیکتاتوری نبوده به خصوص در زمان احمدشاه ابدالی نظر به شرایط آن روز از تمام اقوام افغانستان در کابینه حضور داشته‌اند و او یک پادشاه نستباً عادل بوده است.

از نظر او واقیعت‌های تلخ و تاریک افغانستان و نظام‌های استبدادی را هیچ کسی انکار کرده نمی‌تواند، اما حداقل در مقاطع مختلف باید یک سری تفکیک قائل شد و مطلق شخصیت‌ها و افتخارات گذشته را نباید زیر سوال برد.

به باور زازی، استبداد را اگر به معنی واقعی کلمه در نظر بگیریم، امروز در قالب و رنگ دیگری وجود دارد، کجاست آن دموکراسی به معنای واقعی که تمام حقوق اساسی شهروندان در سایه آن حفظ باشد؟ پس این‌ها اگر از گذشته یاد می‌کنند کمی از خود نیز باید انتقاد کنند و نقطه ضعف‌های خود را قبول کنند.