خبرگزاری صدای افغان(آوا) ـ کابل: خواتی که پیشینیه تحصیلات دانشگاهی را در ایران دارد، در جمع 12 سفیر تازه تقرر دیگر یافته، به گفته وزارت خارجه به عنوان سفیر ویژه امور مهاجرین معرفی شده است، اما وی در یادداشتی در صفحه فیس بوک خود، از این پست به عنوان "سفارت سیار و نمایندگی فوق‌العاده ریاست جمهوری در ایران" یاد کرده است.
 
به این ترتیب، با معرفی محمد شفق خواتی، جمهوری اسلامی افغانستان در ایران، در کنار عبدالغفور لیوال، دارای دو سفیر و نماینده فوق‌العاده خواهد بود.
 
خواتی در یادداشتی در صفحه فیس بوک خود در مورد "سفارت سیار و نمایندگی فوق‌العاده ریاست جمهوری در ایران" توضیح داده است.
 
وی در ابتدا یادآور شده که "سفیرسیار (Ambassador-at-Large)" به مأمور بلندپایه و دیپلماتی اطلاق می‌شود که در تمام مدت ماموریت در خارج، در حال تردد از کشوری به کشوری دیگر می‌باشد. مشخصا سفارت سیار ما در ایران، دارای دو دفتر تهران و کابل خواهد بود و سفیر مربوطه هم در تهران و هم در مقر وزارت امور خارجه در کابل حضور تناوبی خواهد داشت".
 
خواتی با بیان این‌که سفیر سیار همانند سفیر عادی ساکن در یک کشور از کلیه مزایا و مصونیت‌های دیپلماتیک برخوردار است؛ افزود، داشتن سفیر سیار(غیرثابت) در عرف دیپلوماتیک و حقوق بین‌الملل یک امر پدیده معمول، تعریف شده و پذیرفته شده است و اختراع جدیدی نیست. بلکه حکومت‌ها در چارچوب روابط دیپلوماتیک می‌توانند در بخش‌هایی که نیاز به کار و نیروی بیشتر دارد و مستلزم رسیدگی جداگانه است، سفیر سیار تعیین نمایند. سفیر سیار گاهی در یک موضوعی خاصی و در حوزه جغرافیایی خاصی نیز تعیین می‌شود و گاهی در سطح بین‌ الملل موضوعی را پیگیری و رسیدگی می‌کند. کشورهای زیادی در دنیا هستند که سفرای سیار دارند و سال‌هاست که این مساله در دستگاه دیپلوماتیک دنیا فعال است؛ مثل سفیر سیار آمریکا در امور اقلیت‌های مذهبی، سفیر سیار روسیه در امور کشورهای عربی، سفیر سیار ایران در امور اقتصادی، سفیر سیار آمریکا در امور زنان و... تعیین سفیرهای سیار با اولویت‌بندی حکومت‌ها مرتبط است. موضوعاتی که برای دولت‌ها نیاز به کار مضاعف، اولویت و رسیدگی اضطراری دارند، نیازمند تعیین سفیر سیار است.

به نوشته وی، عنوان نمایندگی فوق‌العاده ریاست جمهوری در سفارت سیار کشور ما در تهران سفیر را به حمایت خاص و قاطع ریاست جمهوری مطمئن و از سوی دیگر مکلف می‌سازد که با مقام عالی ریاست جمهوری در تماس بوده و گزارش کار و خدمات خود را نسبت به وظایف محوله، علاوه بر وزارت خارجه، به مقام عالی ریاست جمهوری نیز ارایه نماید و برای رفع چالش‌های محتمل و پیش رو، مدام حمایت و هدایات مستمر ایشان را داشته باشد.

این نماینده ویژه افغانستان برای رسیدگی به امور مهاجرین در ایران در مورد  انگیزه و روند رسیدن به تصمیم ایجاد سفارت سیار و نمایندگی فوق‌العاده ریاست جمهوری در ایران نیز تصریح کرد: "با توجه به دغدغه‌های فراوان و خواست‌های متراکم اتباع ما در ایران و برخی چالش‌های موجود در سفارت کنونی، در اثر صحبت با مقام عالی ریاست جمهوری و جناب استاد دانش، معاون محترم دوم ریاست جمهوری، بنده مأمور شدم که برای سامان‌دهی امور و تعامل سازنده با کشور جمهوری اسلامی ایران و نیز رسیدگی به چالش‌های اتباع کشور ما در ایران، یک طرح تفصیلی بنویسم. بعد از نگارش طرح 42 صفحه‌ای و تدوین استراتژی پنج‌محوری، با ریاست محترم جمهوری و وزیر محترم امور خارجه، به این نتیجه رسیدیم که تمامی امور و به خصوص رفع چالش‌های مهاجرین و اتباع ما در ایران، با ظرفیت محدود سفارت کنونی ممکن نیست و اتشه مهاجرین هم پاسخگوی نیازمندی مهاجرین نخواهد بود".
 
وی ادامه داده است، علاوه بر صحبت رو در رو با مقام عالی ریاست جمهوری در ارتباط با چالش‌های یک تعامل سازنده با کشور دوست و همسایه و نیز چالش‌های فراوان مهاجرین در ایران، دو روز پی هم در نشست‌های تفصیلی با وزیر خارجه در ارتباط با چالش‌های مهاجرین، به بررسی ابعاد این چالش‌ها و یافتن راهکارها بر محور طرح ارایه شده پرداخته و در نهایت، با موافقت ریاست جمهوری و وزیر خارجه، تصمیم بر این شد که این چالش‌ها با ظرفیت محدود سفارت فعلی قابل رفع نخواهد بود و نیاز است که یک سفارت مستقل و جدا در کنار سفارت کنونی و همکار با آن، البته با عرصه کاری جداگانه و مستقل و با لایحه وظایف مشخص، هرکدام به منظور جلوگیری از تداخل کاری، تأسیس شود.
 
خواتی تأکید کرده است: بیشترین دغدغه، نخست رسیدگی به امور اتباع و حل مشکلات شان و دوم، زمینه‌سازی برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های آنان برای رشد و توسعه کشور بوده است که در این زمینه، از توجه خاص و حمایت قاطع هیأت رهبری حکومت باید سپاس‌گزار بود.

وی در مورد وظایف و کارکردهای سفارت جدید افغانستان در ایران نیز نوشته است:
الف) قانونی‌ساختن تمام ترددها میان دو کشور که نیازمند صاحب اسناد ساختن (اعطای تذکره الکترونیکی و پاسپورت الکترونیکی) به تمامی اتباع ما در جمهوری اسلامی ایران است.
ب) حفاظت از حقوق اتباع و هم‌وطنان ما در جمهوری اسلامی ایران که نیازمند نظارت مستمر و تلاش برای حل مشکلات حقوقی آنان هستیم.
ج) فراهم‌ساختن زمینه کارگری قانونی برای مهاجران در جمهوری اسلامی ایران که نیازمند امضای قرارداد جامع با دولت جمهوری اسلامی ایران است.
د) تلاش در مسیر رشد اقتصادی کشور با استفاده از ظرفیت‌های ایران و ظرفیت اتباع ما در این کشور که لازمه نیازمند مطالعه‌ی زمینه‌ها و زمینه‌سازی است.
 
خواتی در مورد تشکیلات سفارت جدید در ایران خاطرنشان نمود:
الف) یک سفیر با یک دفتر در مقر وزارت امور خارجه در کابل و یک دفتر (سفارت‌خانه) در تهران که جدا و مستقل از سفارت کنونی خواهد بود.
ب) سفارت جدید در تهران دارای سه مستشار و معاون حقوقی، اقتصادی، اداری و تخنیکی معادل بست و امتیازات مستشاران سفارت کنونی و دارای پنج کارشناس حقوق بین‌الملل، حقوق خصوصی، اقتصاد، فرهنگی و آب و برق است.
ج) برای حل مشکلات مهاجرین، جلوگیری از ازدحام و تراکم جمعیت، ساده‌سازی و رسیدگی سریع و بهتر به امور و فراهم‌سازی تسهیلات، طی صحبت کارشناسانه دو ساعته با وزیر خارجه به توافق رسیدیم که به غیر از سفارت جدید در تهران، در چهار زون مشهد، زاهدان یا کرمان، اصفهان و قم، دفاتر زون و در 12 ولایت دیگر ایران نیز که تعداد قابل توجهی از اتباع کشور ما حضور دارند، دفاتر فرعی و اقماری ایجاد گردد تا مهاجرین برای انجام امورشان ناگزیر نباشند از ولایات دور دست به تهران مراجعه کنند. بلکه باید اغلب امور در ولایت محل اقامت‌شان حل شود و تنها برای انجام بایومتریک، یک‌بار به دفتر زون مربوطه (و نه لزوما به تهران) مراجعه کنند.
 
وی تأکید کرده است: آرزو و پلان ما آن است که تذکره الکترونیکی و پاسپورت الکترونیکی را به دم دروازه‌های هم‌وطنان خود برسانیم.

این سفیر جدید کشور در امور مهاجرین در ایران در پایان تصریح کرده است: "همراه بودن با هم‌وطنان رنج‌کشیده و خدمت به آنان که خود سال‌ها درد آنان را با پست و گوشت و خون حس و لمس نموده‌ام، بر بالاترین سمت‌های دولتی و بر هر نوع سفارتی در هر کشور غربی، ترجیح می‌دهم و همیشه آرزو داشته‌ام که با واسطه یا بی‌واسطه و مستقیم، در کاهش رنج آنان سهم بگیرم".
 
این در حالی است که سفارت و نمایندگی‌های جمهوری اسلامی افغانستان در ایران، به دلیل محدودیت‌ها و معذوریت‌هایی که دارند، تاکنون توانایی لازم را تحت پوشش قرار دادن مهاجرین و رفع مهم‌ترین نیازهای آن‌ها به دست نیاورده‌اند. از یک‌سو خدمت‌رسانی به یک جامعه بیش از سه میلیونی که ده درصد جمعیت کل افغانستان را نیز تشکیل می‌دهند، با بودجه، امکانات و نیروهای موجود کاری غیرممکن است و از سوی دیگر، مهاجرین نیازمندی‌های وسیع و گسترده‌ای به خصوص در بحث تثبیت هویت، صدور تذکره و پاسپورت الکترونیک دارند که با ظرفیت موجود سفارت، حل این مشکلات ده‌ها سال طول خواهد کشید.
 
در مقابل، مقام‌های جمهوری اسلامی ایران خواستار اقدام فوری سفارت و دولت افغانستان در جهت تثبیت هویت و صدور پاسپورت الکترونیک برای تمام شهروندان در ایران است. با این وجود، پیرو اتفاقات و تحولات اخیر در روابط دو کشور، قرار است روند صدور تذکره‌های الکترونیک، به دنبال تفاهم میان وزارت‌های امورمهاجرین و امورخارجه و اداره عالی احصائیه، برای شهروندان و مهاجرین مقیم ایران آغاز شود.
 
ایجاد سفارت و نمایندگی ویژه در امور مهاجرین در ایران و معرفی محمد شفق خواتی در این پست، می‌تواند صفحه جدیدی در راستای تسریع در حل مشکلات مهاجرین و اختصاص منابع لازم به آن، باز کند.
 
نکته قابل یادآوری دیگر این‌که در تعیینات جدید کابینه حکومت، نور رحمن اخلاقی از تیم عبدالله عبدالله، به جای سید حسین عالمی بلخی، به عنوان نامزد وزیر امورمهاجرین و عودت‌کنندگان برای گرفتن رأی اعتماد مجلس نمایندگان معرفی شده است.
 
سایر سفرای معرفی شده جدید حکومت به شرح زیر است:
۱.  داکتر زلمی رسول، وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی پیشین افغانستان، نامزد سفیر در لندن ـ بریتانیا؛
۲.  یما یاری، وزیر پیشین فواید عامه، نامزد سفیر در برلین ـ آلمان؛
۳.  بسم الله وزیری، لوی‌درستیز پیشین قوای مسلح افغانستان، نامزد سفیر در بشکیک ـ قرغیزستان؛
۴.  سید طیب جواد، سفیر فعلی افغانستان در لندن، نامزد سفیر در  مسکو ـ روسیه؛
۵.  منیژه باختری، سفیر پیشین افغانستان در اسلو، نامزد سفیر در ویانا ـ اتریش؛
۶.  امان‌الله جیحون، رئیس فعلی ریاست چهارم سیاسی وزارت امور خارجه، نامزد سفیر در باکو ـ آذربایجان؛
۷. خالد احمد زکریا، رئیس فعلی ریاست پنجم سیاسی وزارت امور خارجه، نامزد سفیر در رم ـ ایتالیا؛
۸.  نجیب‌الله علی‌خیل، سفیر فعلی افغانستان در ترکمنستان، نامزد سفیر در اسلام‌آباد ـ پاکستان؛
۹.  امیرمحمد رامین، رئیس فعلی همکاری‌های منطقه‌ای وزارت امور خارجه، نامزد سفیر در انقره ـ ترکیه؛
۱۰.  فرید ماموندزی، معین پیشین پالیسی ارگان‌های محل، نامزد سفیر در دهلی جدید ـ هند؛
۱۱.  خان‌ولی خان بشرمل، معین پیشین تخنیکی اداره امور، نامزد سفیر در عشق آباد ـ ترکمنستان؛
۱2.  وحیدالله ویسی، سفیر فعلی افغانستان در استرالیا، تمدید برای یک‌سال در کنبرا­ استرالیا.
 
وزارت خارجه خاطرنشان کرده که قرار است نامزدسفیران یاد شده به استثنای وحیدالله ویسی و به شمول شفق خواتی، به زودی جهت دریافت اگریمان به کشورهای متحابه معرفی شوند.