بیست و هفتمین روز از ماه رجب در نزد ما روز "بعثت" پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله روز محترمی است. با این حال لازم است که یکبار به طور کلی درباره چرایی اهمیت دادن به مناسبتها بیندیشیم و سپس درباره ویژگی خاص شب و روز مبعث در میان سایر شبها و روزهای سال روشن شویم تا بتوانیم خود را در معرض تأثیرات سازنده قرار دهیم.

گرامیداشت ایام، آری یا خیر؟
اگر بخواهیم به همراه شدن تاریخ تقویمی با وقایع گذشته اهمیت بدهیم، در هر روز از سال چندین اتفاق افتاده است. شاید در هر روز چند پیامبر الهی متولد و نیز وفات یافته باشند. اتفاقات خوشایند و ناخوشایند مختلفی در هر روز از سال برای بشر رخ داده است. بنابراین در گرامیداشت ایام باید با گزینش و انتخاب رفتار کنیم و هرگز نمی توانیم کاملا تقویمی و مناسبتی زندگی کنیم.
گرامیداشت ایام، خاصیت هم سنخ کنندگی دارد. اهمیت دادن به وقایع گذشته ما را با آن حادثه ها مرتبط می کند. به عنوان مثال اگر برای سعدی یک روز از سال را تعیین کنیم، توجه عمومی به شخصیت سعدی بیشتر می شود. از این رو اگر بخواهیم بر طبق وقایع تاریخی اهمیت ویژه ای به بعضی روزها بدهیم، آن رخداد باید به زندگی و آینده بشر ارتباط محکمی داشته باشد.
به عبارت دیگر ما نباید زندگی خود را وقف رخدادهای ایام در تاریخ بکنیم مگر آنکه آن رخدادها دارای اهمیت و نیز ارتباط مهمی با ما باشند.
نیازهای موقتی، مناسبتهای موقتی
برخی از مناسبتها باید به طور دائمی مورد توجه قرار گیرند زیرا محرک خوبی برای نیازهای اصیل و دائمی بشر می باشند. مبعث از جمله این روزهاست. از این روست که به عنوان یکی از چند روز مهم سال در میان ما مطرح است. در حقیقت مبعث یک روز جهانی است و باید به عنوان خاص ترین روز سال گرامی داشته شود.
همانطور که گفته شد که گرامیداشت ایام خاصیت هم سنخ کنندگی دارد، بنابراین می توانیم از این خاصیت استفاده کنیم تا نقایص فردی خودمان و نقایص عمومی مردم جامعه مان را کاهش دهیم. مثلا اگر بفهمیم که در خصوص انجام کار مفید و استفاده از وقتمان دچار سهل انگاری هستیم، می توانیم از مناسبتهایی مثل تولد یا مرگ انسانهای پرکار استفاده کنیم و با گرامیداشت خاطره و شخصیت آنان در حقیقت روحیه بهره وری از زمان و انجام کار مفید را در خود و در جامعه خودمان تقویت کنیم.

اما اگر نقایصمان از این لحاظ برطرف شد و تبدیل به انسانهای پرکاری شدیم، دیگر ضرورت ندارد که این مناسبات را مثل سابق گرامی بداریم. به دیگر سخن، گرامیداشت برخی از مناسبتهای تقویمی باید موقتی باشد و جای خود را به مناسبتهای دیگری بدهد که نیاز جدید فرد و جامعه باشد. در مثال بالا اگر جامعه ای به لحاظ پرکاری به نقطه مطلوب برسد، نوبت آن است که نقص دیگری از جامعه شناسایی شود و گرامیداشت مناسبت دیگری که آن نقص را برطرف کند جایگزین مناسبت قبلی شود.
توجه به مبعث، نیازی دائمی برای فرد و جامعه
برخی از مناسبتها باید به طور دائمی مورد توجه قرار گیرند زیرا محرک خوبی برای نیازهای اصیل و دائمی بشر می باشند. مبعث از جمله این روزهاست. از این روست که به عنوان یکی از چند روز مهم سال در میان ما مطرح است. در حقیقت مبعث یک روز جهانی است و باید به عنوان خاص ترین روز سال گرامی داشته شود.

مبعث یادآور بزرگترین تجلی الهی است. (1)
مبعث یادآور نیاز به تنظیم زندگی ما بر اساس نیازها و سعادت حقیقی ماست.
مبعث روز انتخاب لایق ترین انسان برای والاترین مقام انسانی است.
مبعث یادآور آن است که حقایقی در جهان هست که بشری همانند ما آنها را درک کرده و برای ما بازگو کرده است.
مبعث یادآور آن است که "انسان" موجود شریفی است که خدا تعدادی از آن ها را مبعوث کرده است و حضرت محمد صلی الله علیه و آله آخرین آنها می باشد.
مبعث، هنگامه یادآوری رابطه خدا با بشر و هنگامه درخواستهای سطح بالا از خداست.
بعثت، ویژه کننده یک شخصیت ویژه
گرامیداشت ایام خاصیت هم سنخ کنندگی دارد، بنابراین می توانیم از این خاصیت استفاده کنیم تا نقایص فردی خودمان و نقایص عمومی مردم جامعه مان را کاهش دهیم.
گرامیداشت چنین روزی تأثیرات مهمی بر ما می گذارد. اهمیت شب و روز مبعث را اهل بیت پیامبر علیهم السلام به ما شناسانده اند. مثلا از امام جواد علیه السلام درباره اهمیت این روز آمده است که : در رجب شبی است که اهمیتش از هر آنچه خورشید بر آن تابیده بیشتر است و آن شب بیست و هفتم است که در صبح آن، پیامبر صلی الله علیه و آله به مقام نبوت رسید. سپس برای این روز اعمالی عبادی را ذکر می کنند. (2)

شهید مطهری در این باره نوشته است:
روز بعثت پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله واقعاً روز نجات و آزادى بشر است و هیچ روزى در تاریخ بشر به اندازه این روز براى نجات بشر از بندگى و بردگى و براى آزادى بشر به معنى واقعى و حقیقى تأثیر نداشته است. (3)
(مبعث) روز رستاخیز انسانیّت است؛ زیرا در این روز تنها او برانگیخته و مبعوث نشد، او برانگیخته و مبعوث شد و از مبعوث شدن او جهانى برانگیخته و مبعوث شد، دنیایى بپا خاست، انقلابى عظیم و همه جانبه بپا شد؛ انقلابى كه در آن واحد در دو جبهه بود، در دو جبهه متخالف و متضاد، هم برونى و هم درونى، هم اخلاقى و هم اجتماعى، هم معنوى و هم دنیایى. (4)

پی نوشت:
1. در خصوص شب بیست و هفتم رجب در کتابهای دعا می خوانیم: اللهم إنی أسألك بالتجلی الأعظم فی هذه اللیلة من الشهر المعظم و المرسل المكرم أن تصلی على محمد و آله و أن تغفر لنا ما أنت به منا أعلم یا من یعلم و لا نعلم اللهم بارك لنا فی لیلتنا هذه التی بشرف الرسالة فضلتها و بكرامتك أجللتها و بالمحل الشریف أحللتها اللهم فإنا نسألك بالمبعث الشریف و السید اللطیف و العنصر العفیف أن تصلی على محمد و آله و أن تجعل أعمالنا فی هذه اللیلة و فی سائر اللیالی مقبولة (البلدالأمین، ص183)

2. از امام جواد علیه السلام روایت شده که در رجب شبی است که از هر آنچه خورشید بر آن تابیده بهتر است و آن شب بیست و هفتم ماه رجب است که در صبح آن، پیامبر نبی شد و هرکس از شیعیان ما در آن عمل الهی انجام دهد اجر عمل شصت سال را دارد و طریقه آن چنین است که در هر ساعت از شب که بخواهی کمی قبل از زوال انجام می دهی و بعد از هر دو رکعت سلام می دهی و بعد از سلام حمد و معوذتین و توحید و حجد(کافرون) و قدر و آیت الکرسی را هر کدام هفت بار می خوانی و در ادامه بگو الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَكُنْ لَهُ الآیة اللهم إنی أسألك بمعاقد عزك على أركان عرشك و منتهى الرحمة من كتابك و باسمك الأعظم الأعظم الأعظم و ذكرك الأعلى الأعلى الأعلى و بكلماتك التامات أن تصلی على محمد و آله و أن تفعل بی ما أنت أهله (البلدالأمین، ص171)
3.  مجموعه آثار شهید مطهری، ج26، ص 379
4. مجموعه آثار شهید مطهری، ج3، ص382

نویسنده: روح الله رستگارصفت