شب یلدا، بلندترین شب‌ سال، از سوی فارسی‌زبانان در کشورهای مختلف جهان جشن گرفته می‌شود. معمولا خانواده‌ها ساعاتی از این شب را در منزل یکی از بزرگ‌ترها دور هم جمع می‌شوند و آن را  در کنار هم و با هم می‌گذارنند. استخاره با قرآن شریف، شاهنامه‌خوانی و گرفتن فال حافظ از جمله‌ آیین‌هایی است که در این شب روی دست گرفته می‌شود.

به گزارش خبرگزاری صدای افغان (آوا)؛ شب یلدا در حالی از سوی شهروندان افغان تجلیل می‌شود که برخی از عالمان دینی با تجلیل از این شب مخالفت می‌کنند و می‌گویند که تجلیل از شب یلدا با آموزه‌های دینی هم‌خوانی ندارد.

سیدهاشم علوی یک تن از عالمان دینی اما با انتقاد از نظر تعدادی از علما که با تجلیل شب یلدا مخالف‌اند، به آوا می‌گوید: برخی از کوته‌فکران، هرآنچه در قرآن و حدیث به حلال بودن آن تصریح نشده باشد‌ را حرام می‌دانند و عقیده دارند که چون از خوشیِ شب یلدا در قرآن و حدیث چیزی ذکر نشده، پس حرام است. آنان معتقدند که شب یلدا از رسوم زرتشتی‌ها می‌باشد.

او علاوه کرد؛ این در حالی است که اکنون بسیاری از مسائل وجود دارد که در قرآن و‌ حدیث نیامده‌اند، اما حلال‌اند مثل برگزاری اجتماعاتی از قبیل اجتماعات جشن دهقان،‌ جشن گل ارغوان، جشن گل بادام و جشن گل نارنج و امثال آن و اظهار شادی و خوشحالی در آنها که اصلاً حرام نمی‌باشد.

علوی تاکید کرد: اگر مسلمانی معتقد باشد که یلدا جشنی از جشن‌های دین اسلام است، یقیناً دچار عقیده‌ای بدعت‌آمیز و حرام خواهد بود -که البته هیچ کسی چنین اعتقادی ندارد-. اما تجلیل از یلدا صرفا به عنوان طولانی‌ترین شب سال که در آن بر سر سفره‌ها انار و تربوز بگذارند و شاد باشند، هیچ اشکال دینی ندارد، چرا که اسلام دین غم و اندوه نیست بلکه دین خوشی‌های حلال نیز می‌باشد.

این عالم دین خاطرنشان ساخت که در قرآن و حدیث، از عمل حرام منع شده و نه از تجلیل از شب‌ها و روزهای تاریخی و ملی مانند نوروز و شب یلدا و امثال آن. این دیدگاه افراطی که نوروز حرام است و یا شب یلدا حرام است در حقیقت دیدگاه وهابیت است.



هرچند اکنون شب چله در افغانستان همچون دوران قدیم به طور مبسوط برگزار نمی‌شود، با این وجود علاوه بر برپایی مراسم رسمی از سوی مجامع فرهنگی و رادیو و تلویزیون‌های افغانستان، مردم نیز کم و بیش این شب طولانی را با هم‌نشینی‌ها و کنار هم بودن و بردن هدیه ویژۀ شب چله برای نوعروسان تجلیل می‌کنند.

نعمت‌الله ابراهیمی یکی از فرهنگیان کشور در مورد شب یلدا به آوا گفت: برگزاری شب یلدا می‌تواند فرهنگ و عنعنات ما را احیا کند و ایجاد چنین محافلی باعث ایجاد مودّت و همدلی در بین شهروندان می‌شود.

ابراهیمی اظهار داشت که علمای دین و دیگر شهروندان کشور باید تجلیل از شب یلدا را به عنوان یک فرهنگ پسندیده احترام بگذارند تا فرهنگ‌های ما زنده نگه‌ داشته شود.

او علاوه کرد که حفظ ارزش‌های فرهنگی کشور راهی برای ایجاد آرامش و امید برای مردم است و هر اندازه که مردم به فرهنگ و داشته‌های تاریخی خود بیشتر رجوع کنند و آنان را زنده نگهدارند، به‌‌ همان اندازه نزد جوامع دیگر احترام بیشتری خواهند داشت.

شب یَلدا یا شب چلّه بلندترین شب سال در نیم‌کرۀ‌ شمالی زمین است. این شب به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ قوس (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه جدی (نخستین روز زمستان) اطلاق می‌شود.

در همین حال قدرت‌الله نبی‌زاده شاعر و نویسنده به آوا گفت: شهروندان با شب‌نشینی در شب یلدا، بیشتر به همدیگر نزدیک می‌شوند، از حال یکدیگر با خبر می‌شوند و از این طریق فضای همدلی و صمیمیت بیشتر می‌گردد.

او برگزاری جشن شب یلدا و دیگر همایش‌های فرهنگی همچون تجلیل از نوروز را، تجلیل از پیروزیِ روشنی بر سیاهی و تجلیل از خرد و خردورزی، در برابر همۀ نادانی‌ها به وسعت کلمه دانست.

نبی‌زاده تاکید کرد که شب یلدا همانند جشن نوروز، یکی از پرشکوه‎ترین جشن‎ها و مناسبت‎های تاریخی و فرهنگی افغانستان است.

او علاوه کرد که در گذشته‎ها شاعران گرد هم می‎آمدند و در این شب، تازه‎ سروده‎های خود را به خوانش می‎گرفتند وی این رسم تاکنون همچنان پابرجا مانده است.

به گفته او در سال‌های اخیر خانۀ فرهنگ افغانستان، مراسم‎های ویژه شب یلدا را با قصه‎گویی و شعرخوانی تجلیل می‎کند.

همچنان برخی از فروشندگان میوه در شهر کابل می‌گویند که در این شب خرید و فروش میوه بخصوص انار و تربوز رونق بیشتری می‌گیرد.

رحمت‌الله یکی از فروشندگان میوه به آوا گفت: در شب یلدا فروش میوه‌ها بیشتر می‌شود. در این میان فروش تربوز و انار نسبت به دیگر میوه‌ها زیادتر است.

از آن‌جا كه افغانستان در چهار دهه گذشته جنگ‌های ویرانگری را بر مردم خود تجربه كرده است، این سنت كهن با انقطاع نسبی مواجه شده و مردم این سرزمین به خاطر داشتنِ مشكلات فراوان در مقاطعی از سال‌های اخیر نسبت به تجلیل از شب یلدا بی‌توجه شدند. شاید بتوان گفت که اکنون نسلی در افغانستان وجود دارد که بیش از نیمی از عمر خود را بدون تجربۀ تجلیل از چنین شبی سپری كرده باشد.