به دنبال آشفتگی‌ها و عدم تکمیل تکت‌های انتخاباتی نامزدان احتمالی ریاست جمهوری و فروپاشی ائتلاف‌ها و جهت‌های سیاسی افغانستان، آگاهان دلیل عدم تکمیل تکت‌های انتخاباتیِ نامزدان احتمالی ریاست جمهوری را بی‌باوری آنان به آینده‌ی پروسه صلح و پیوستن طالبان به این پروسه، احتمال تشکیل حکومت موقت، دنبال نکردن اهداف و راهکارهای مشخص از جانب ائتلاف‌ها و جهت‌های سیاسی و ترجیح دادن منافع و اغراض شخصی بر منافع ملی در تکمیل تکت‌های انتخاباتی عنوان کرده و تاکید می‌کنند که ائتلاف‌ها و تنظیم‌های سیاسی به خاطر نداشتنِ اهداف مشخص و بی‌برنامگی متلاشی می‌شوند.
 
به گزارش خبرگزاری صدای افغان (آوا)؛ احزاب، گروه‌ها و نامزدان احتمالی انتخابات ریاست جمهوری تا هنوز نتوانسته‌اند تکت‌های انتخاباتی خود را تکمیل کنند، بیشترِ جریان‌ها دچار چنددستگی شده و نشانه‌های فروپاشی ائتلاف بزرگ ملی افغانستان قبل از اینکه سر پایش بإیستد به چشم می‌خورد؛ این در حالی‌ است که چند روز قبل ائتلاف احزاب سیاسی زیر نام "نجات افغانستان" اعلام موجودیت کرده است.
 
کبیر رنجبر یکی از کارشناسان سیاسی در مصاحبه با آوا، با بیان اینکه اوضاع سیاسی پیش ‌آمده، ناشی از سابقه‌ی جریان‌ها و احزاب سیاسی است، گفت: رهبرانی که در راس تنظیم‌های جهادی و سیاسی قرار دارند در طول چهل سال گذشته، همواره منافع شخصی خود را بر منافع ملی ترجیح داده‌اند و به فکر تصاحب قدرت و امتیازات دولتی بوده‌اند.

رنجبر افزود که تنظیم‌های جهادی و سیاسی یک‌بار در بیت‌الله شریف قسم یاد کردند و تعهد کردند که اتحاد و همبستگی پیشه کنند و برای استقلال و آبادی وطن بکوشند. بر محور همین تعهد، ائتلاف‌های زیادی شکل گرفتند و بعدها از هم پاشیدند؛ لذا اکنون نیز متلاشی شدن ائتلاف بزرگ ملی افغانستان ریشه در گذشته‌ی تنظیم‌های جهادی و سیاسی دارد.

وی در واکنش به اینکه اعضای ارشدِ ائتلاف بزرگ ملی افغانستان هر روز با یک شخصیت سیاسی مذاکره می‌کنند بیان کرد: هر شخص سیاسی که وعده‌ی خوب‌تر به آنها بدهد با آن شخص خواهند بود. چنین اشخاصی بر حرف‌هایشان ایستادگی ندارند و این سبب شده است که تکت‌های انتخاباتی نامزدان ریاست جمهوری تا هنوز تکمیل نشود.

نامبرده یادآور شد که تاسیس احزاب بر اساس ساختار دموکراتیک نبوده و اعضای احزاب اطراف یک شخص جمع شده‌اند و این سبب شده است که فعالیت‌های احزاب، خصوصا جمعیت اسلامی افغانستان متکی بر حضور رهبران‌شان در صحنه‌ی سیاست بوده باشد.

رنجبر، تشکیل حزب افغانستان نوین را یک جراحت بر بدنه‌ی حزب جمعیت خوانده و می‌گوید: در گذشته‌ای نه چندان دور، شورای نظار، شاخه‌ی نظامی حزب جمعیت بود. بعدها حزب مستقلی از جمعیت اسلامی به نام "افغانستان نوین" توسط یونس قانونی تشکیل گردید.

به گفته‌ی این کارشناس سیاسی، اختلافات و پراکندگی در حزب جمعیت اسلامی، بعد از شهادت برهان‌الدین ربانی هویدا گردیده و تا هنوز هم ادامه دارد. دلیل اینکه گنگره‌ی این حزب برای انتخاب رهبرشان برگزار نگردید عدم وجود رهبری قابل قبول برای همه‌ی اعضا و فرصت‌طلبی برخی مهره‌های این حزب بوده است.

محمد داود کلکانی؛ عضو مجلس نمایندگان در گفتگو با آوا ابراز کرد: سخنان آقای خلیلزاد و شنیده شدن برخی زمزمه‌های جهانی مبنی بر احتمال تشکیل حکومت موقت در افغانستان؛ دلایل عمده‌ای هستند که نامزدان احتمالی ریاست جمهوری را به دلهره انداخته و نسبت به تشکیل تکت و ثبت‌نام کم‌میل ساخته‌اند.

وی افزود که تلاش‌های زیادی برای برقراری حکومت موقت صورت گرفته است و به احتمال زیاد در صورتی که طالبان حاضر به صلح شوند، حکومت موقت قبل از انتخابات ریاست جمهوری شکل خواهد گرفت.

آقای کلکانی افزود: از طرفی هم تیم‌های انتخاباتی روی یک برنامه‌ی منظم و راهکار‌های سازنده توافق نداشته‌اند و در این بحث کاملا با اهداف و اغراض شخصی وارد مذاکره شده‌اند. هیچ یک از ائتلاف‌های به وجود آمده، اهداف مشخص، واضح و مشترک و راهکار سازنده‌ای ندارند و به همین علت تا هنوز نتوانسته‌اند تیم‌های انتخاباتی‌شان را تشکیل دهند.

وی در پیوند به متلاشی شدن ائتلاف بزرگ ملی افغانستان تاکید کرد که هیچ کدام از گروه‌ها، احزاب و ائتلاف‌های نو تشکیل، برنامه و میکانیزم مشخص و مشترکی ندارند. طبیعی است که آنها بنابر اهداف شخصی و حزبی خود یک جایی جمع شوند و بعد از مدتی متلاشی گردند.

چند روز قبل، در ادامه‌ی ایجاد ائتلاف‌ها میان گروه‌های سیاسی، ائتلاف احزاب سیاسی زیر نام "نجات افغانستان" در حالی اعلام موجودیت کرد که در مورد کارکرد حکومت در بخش مبارزه با مشکلات موجود، انتقاد داشت.

اعضای رهبری آن می‌گویند، هدف اساسی این ائتلاف بیرون ساختن افغانستان از مشکلات جاری است.

خواجه محمد صدیقی؛ معاون ائتلاف احزاب سیاسی برای نجات افغانستان با انتقاد از برخی کاکرد‌های حکومت گفت: "ما با شما متعهد شدیم که فساد را از بین ببریم، در حالی که اکنون فساد به اوج‌ خود رسیده ‌است. قانون تطبیق نمی‌شود. مردم مظلوم و غریب به زندان می‌روند اما قاتلین از زندان‌ها رها می‌شوند. ما امید داریم که شما بیدار شده و یک‌دست شوید."

اعضای رهبری ائتلاف نجات افغانستان می‌گویند که در مورد پروسه جاری صلح هم انتقاد دارند. آنان می‌گویند تا زمانی‌ که خود افغان‌ها تصمیم بر قطع جنگ نگیرند تأمین صلح ناممکن خواهد بود.

ائتلاف نجات افغانستان متشکل از پانزده حزب سیاسی است اما آگاهان امور می‌گویند که اکثر این جریان‌های سیاسی با نزدیک شدن به انتخابات به خاطر حفظ منافع شخصی‌‌شان اعلام موجودیت می‌کنند.

با این همه، شاه‌محمود پوپل؛ رئیس حزب پیوند ملی و صلح افغانستان می‌گوید که بدون گرد آمدن شخصیت‌های تأثیرگذار در زیر یک چتر، پایان یافتن جنگ افغانستان ممکن نیست. وی گفت که نیاز است تا افغان‌ها برای صلح با هم متحد شوند.

اما محمدداود کلکانی، عضو مجلس نمایندگان همچنان افزود: ائتلاف های جدیدی که اعلام موجودیت می‌کنند همانند باقی ائتلاف‌ها از هم پاشیده خواهد شد چرا که اهداف مشخص و برنامه‌های دراز مدت ندارند.

کبیر رنجبر؛ آگاه مسایل سیاسی در این قبال می‌گوید، ایجاد ائتلاف‌ها در یک جامعه‌ی دموکرات یک امر طبیعی بوده که تعدادی از آنها مدتی بعد از اعلام موجودیت از بین می‌روند.

به گفته‌ی وی، هر چند هدف از به میان آمدن ائتلاف‌ها و جریان‌های سیاسی، بیرون ساختن افغانستان از مشکلات خوانده می‌شود اما باور‌ها بر این است که این ائتلاف‌ها منافع شخصی‌شان را بر منافع ملی ترجیح می‌دهند.

محمدداود کلکانی در واکنش به دو دستگی حزب جمعیت اسلامی گفت: حزب جمعیت از ریشه، چند دسته و بی اتفاق بود اما بعد از شهادت برهان‌الدین ربانی عملا و علنا رهبری خود را از دست داد و متاسفانه این حزب دیگر نتوانست یک رهبری واحد تشکیل بدهد.

وی همچنان ادامه داد که قبل از شهادت برهان‌الدین ربانی و فروپاشی حزب جمعیت اسلامی، یونس قانونی حزبی تحت نام "افغانستان نوین" تشکیل داده بود که شهید ربانی این حزب را منحل ساخت.

در همین حال محمدیوسف رشید؛ رئیس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان -فیفا- دلیل تکمیل نشدن نامزدان احتمالی انتخابات ریاست جمهوری را چنین عنوان کرد: "گزینش دو معاون برای هر کاندید مطرح پیچیده شده است و هر کدام از کاندیدان در صدد این هستند که معاونینی را انتخاب کنند که چانس برد بیشتری داشته باشند. دوم اینکه هنوز هم در بعضی حالات باورمندی به برگزاری انتخابات بسیار پایین است، صلح و آمدن طالبان به پروسه‌ی صلح قضایایی است که در پروسه‌ی انتخابات اخلال به وجود آورده است."

وی همچنان خاطر نشان ساخت که کارکرد نامناسب اداره‌ی انتخابات در انتخابات پارلمانی؛ باعث شده که بعضی از کاندیدان اعتماد خود را نسبت به این اداره از دست بدهند.

آقای رشید افزود که بعد از تشکیل حکومت وحدت ملی، ما اپوزیسیون مقتدر و توانمندی در طی این پنج سال نداشتیم و این خود می‌تواند یک خلاء بسیار جدی در بحث انکشاف دموکراسی، پایدار ساختن یک میکانیزم چک و بیلانس و موثر ساختن حکومت‌داری در افغانستان باشد و همین امر باعث شده که جبهات و ائتلاف‌های مختلفی شکل بگیرند.

به گفته وی، اما همچنان تجربه‌ها به ویژه، تجربه‌ی سال ۲۰۱۴ میلادی این را نشان می‌دهد که ائتلاف‌ها و جهت‌های سیاسی نمی‌توانند پایداری خود را حفظ کنند و معمولا با طرفی مذاکره می‌نمایند که به علاقه‌مندی‌هایشان توجه کرده و آنها را برآورده کند؛ زیرا فروپاشی بعضی از ائتلاف‌ها ممکن است در بحث دموکراسی افغانستان و مشارکت گروه‌های سیاسی یک امر تازه‌ای نباشد و با گذشت چند روز امکان رونماشدن بیشتر این فروپاشی‌ها در ائتلاف‌ها و جبهات سیاسی می‌رود.

نامبرده ادامه داد: بعضی از جهت‌ها هستند که می‌خواهند از آدرس اقتدار به طرف تعاملات و مشارکت در انتخابات بروند تا در این پروسه در رده‌بندی اول یا دوم قرار بگیرند و بعضی از ائتلاف‌هایی که می‌فهمند در رده‌های نخست قرار نمی‌گیرند در جریان مبارزات انتخاباتی به خاطر گرفتن امتیازات سیاسی با تکت‌های برنده کنار می‌آیند.