سلمان بن عبدالعزیز؛ پادشاه عربستان سعودی طی فرمانی پادشاهی شماری از فرماندهان ارشد نظامی را برکنار کرد، در پی این تصمیم گمانه های متعددی در خصوص اهداف این تغییرات مطرح شده است.

 سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان روز گذشته با سند توسعه وزارت دفاع عربستان موافقت و در این راستا اعلام کرد که بر اساس آنچه محمد بن سلمان؛ وزیر دفاع به اطلاع او رسانده تصمیم گرفته است تا «عبدالرحمن بن صالح بن عبدالله البنیان»؛ رئیس ستاد کل ارتش عربستان را از خدمت عزل کند.
وی همچنین «فیاض بن حامد بن رقاد الرویلی»؛ معاون رئیس کل ستاد ارتش را ارتقای درجه داده و او را به عنوان جانشین البنیان که بازنشست شده، انتخاب کرد.
سلمان بن عبدالعزیز همچنین دستور داده تا «محمد بن عوض بن منصور سحیم»؛ فرمانده پدافند هوایی ارتش عربستان برکنار و بازنشسته شود. او همچنین «فهد بن ترکی بن عبدالعزیز»؛ فرمانده نیروی زمینی ارتش را برکنار و او را به عنوان فرمانده نیروهای مشترک ارتش منصوب کرد.
به این ترتیب «فهد بن عبدالله بن محمد المطیر» به عنوان فرمانده نیروی زمینی ارتش، «مزید بن سلمان بن مزید العمور» به عنوان فرمانده پدافند هوایی و «ترکی بن بندر بن عبدالعزیز آل سعود» به عنوان فرمانده نیروی هوایی ارتش گماشته شدند.
وی در فرمان دیگری عزل و نصب های متعددی انجام داده از جمله اینکه امیر منطقه الجوف را برکنار و «بدر بن سلطان بن عبدالعزیز» را به عنوان امیر منطقه الجوف انتخاب کرده است.
اما عزل و نصب در میان فرماندهان ارشد ارتش عربستان آن‌هم در شرایطی که نیروهای مسلح سعودی جنگی سه ساله را علیه یمن پیش می برند گمانه هایی را در خصوص دلایل تصمیم شاه سعودی برای برکناری فرماندهان ارشد ارتش این کشور به ویژه رئیس کل ستاد ارتش عربستان آن هم به توصیه بن سلمان به میان آورده است.
در همین راستا رسانه های سعودی قرائت مثبتی نسبت به این عزل و نصب ها ارائه داده و اعلام کرده اند که این تصمیم با هدف وارد کردن نسل جوان تر به عرصه نظامی و مدیریتی صورت گرفته است و پادشاه عربستان تصمیم دارد از نسل جوان برای توسعه کشور استفاده کند.
برخی ناظران معتقدند که این عزل و نصب ها که به دستور مستقیم محمد بن سلمان؛ ولیعهد عربستان صورت می گیرد، با شکست نظامی عربستان در جنگ یمن ارتباط مستقیم دارد و ده ها حمله نظامی به خطوط مقدم ارتش عربستان باعث شده تا بن سلمان از پادشاه این کشور بخواهد چنین فرمانی را صادر کند.
در جنگی که عربستان با همکاری امارات و نیروهای اجاره ای سودانی علیه یمن به راه انداخته بیشترین هزینه نظامی و مالی بر دوش عربستان است، در سال ۲۰۱۵ عربستان اعلام کرد که جنگ علیه یمن برای این کشور ۵.۳ میلیارد دالر هزینه داشته است؛ اما کارشناسان معتقدند با توجه به عدم شفافیت عربستان در خصوص جنگ یمن، هزینه این عملیات برای ریاض بیشتر از رقم اعلام شده است.
در سال ۲۰۱۷ ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان اعلام کرد که نیروی هوایی این کشور دست کم ۹۰ هزار عملیات نظامی در یمن انجام داده است که نشان می دهد تنها عملیات های هوایی جنگنده های سعودی در یمن ۷.۶ تا ۹.۴ میلیارد دالر برای خزانه عربستان هزینه داشته است. این در حالی است که با وجود کاهش بی سابقه ذخایر ارزی عربستان در سال ۲۰۱۷ به کمتر از ۴۸۷ میلیارد دالر، ریاض هزینه های هنگفتی هم در زمینه خرید سلاح از آمریکا و بریتانیا داشته است.
در شرایطی که محمد بن سلمان برای تأمین هزینه های جنگ فرسایشی علیه یمن دست به بازداشت و باج گیری از عموزاده های خود نیز زده است، ناکارآمدی ارتش این کشور در تغییر معادلات جنگ یمن و شکست های مکرر آنها در برابر انصار الله می تواند تئوری برکناری فرماندهان ارشد سعودی به دلیل شکست در یمن را تقویت کند.
دلیل دیگری بر ناتوانی نظامی عربستان با وجود بهره بردن از تجهیزات پیشرفته ای که از کشورهای غربی دریافت کرده، درخواست کمک نظامی از پاکستان است. در ۱۵ فبروری جاری ارتش پاکستان خبر داد که هزار نظامی پاکستانی تحت عنوان مستشار و آموزش دهنده نظامی در حال حاضر در عربستان حاضر هستند. در حالی که دولت عربستان واکنشی رسمی نسبت به این اظهارات نداشته است، ارتش پاکستان اعلام کرد که این نیروها قرار نیست در جنگ یمن مشارکت داشته باشند و تنها در مرزهای داخلی عربستان به آموزش نظامی نیروهای سعودی مشغول خواهند بود.

کمک گرفتن از نظامیان پاکستانی به وسیله عربستان به دهه ۸۰ میلادی بازمی گردد و در آن زمان هم ملک فهد با نگرانی از نفوذ نظامی ایران در منطقه دست به دامان پاکستان شده بود، در سال ۱۹۸۲ میلادی «ضیاء الحق»؛ جنرال پاکستانی یک گروه از نظامیان خود را به عربستان اعزام کرده بود، این نیروها که تحت عنوان واحد «خالد بن الولید» وارد عربستان شده بودند وظیفه حمایت از دربار پادشاهی و حمایت از آل سعود در برابر هرگونه خطر داخلی و خارجی را برعهده داشتند.
درخواست نیروی نظامی از پاکستان حتی اگر  با هدف مشارکت این نیروها در جنگ عربستان علیه یمن نباشد، حاکی از ضعف نیروهای مسلح عربستان برای دفاع از تمامیت ارضی یا حفظ امنیت آن کشور است.
از سوی دیگر با اعلام خبر تغییرات در فرماندهی نیروهای زمینی و هوایی ارتش عربستان برخی کاربران سرشناس سعودی این موضوع را به ترس بن سلمان از وقوع کودتای نظامی مرتبط دانسته اند. گرچه نشانه روشنی درباره احتمال کودتای نظامی در عربستان وجود ندارد؛ اما با توجه به اقدامات و سیاست های جنجالی محمد بن سلمان در طول چند سال گذشته، نارضایتی در بدنه نظامی و سیاسی عربستان قابل انکار نیست.
در همین راستا مجتهد؛ فعال و افشاگر توییتری که اخبار داخلی عربستان را منتشر می کند چند روز پیش فاش کرده بود که وضعیت روحی محمد بن سلمان خوب نیست و او همواره با توهم ترور و هدف سوء قصد قرار گرفتن زندگی می کند. به گفته مجتهد نگرانی های محمد بن سلمان تا حدی است که گمان می کند ممکن است با سَم به قتل برسد و وسواس خاصی نسبت به این مسأله پیدا کرده است.
در همین راستا بعید نیست محمد بن سلمان که برای رسیدن به قدرت و تبدیل شدن به مرد اول عربستان تمام رقبای سیاسی خود را از دایره قدرت حذف کرده است، برای تثبیت قدرت خود به پاکسازی مشابهی در بدنه نیروهای مسلح سعودی نیز دست زده باشد.
نویسنده: یسرا بخاخ