یائو جینگ، سفیر چین در افغانستان به تازگی گفته است که کشورش از موجودیت پناهگاه‌های امن هراس‌افگنان در مرزهای چین با پاکستان نگران می‌باشد. سفیر چین به این باور است که هراس‌افگنی برای هیچ‌کسی خوب نیست و باید تمامی کشورهای منطقه با آن مبارزه کنند.
این مقام چینی گفته که صلح و استقلال دو ویژگی سیاست خارجی کشورش است و پکن امیدوار است که با در پیش گرفتن این سیاست بتواند به آوردن صلح و پیشرفت در منطقه کمک کند.
او گفته: «هراس‌افگنی تهدید نخست در برابر تمامی کشورها، به‌شمول افغانستان و پاکستان، است. ما همیشه می‌گوییم که بیایید باهم در برابر این گونه تهدیدها کار کنیم. هر کشوری در این منطقه باید در پیکار با هراس‌افگنی نقش ایفا کند.»
یائو جینگ درحالی از وجود پناهگاه‌های امن هراس‌افگنان در خاک پاکستان ابراز نگرانی می‌کند که به تازگی فشارها بر پاکستان، به‌عنوان دولت حامی تروریزم، افزایش یافته است.
این فشارها پس از آن شدت گرفته است که دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا با اعلام استراتژی جدید خود برای افغانستان و آسیای جنوبی از وجود پناهگاه‌های امن تروریستان در خاک پاکستان انتقاد کرد و گفت که واشنگتن دیگر وجود این پناهگاه‌ها را تحمل نمی‌تواند.
گزارش‌هایی نیز وجود دارد که ریکس تیلرسون، وزیر خارجه امریکا در سفر اخیرش به پاکستان فهرستی از رهبران طالبان را به اسلام‌آباد داده و از آن کشور خواسته که در برابر آنان اقدام کنند.
پس از اعلام استراتژی جدید امریکا برای افغانستان، گروه بریکس هم که چین یکی از اعضای کلیدی آن است، از وجود پناهگاه‌های امن هراس‌افگنان در خاک پاکستان ابراز نگرانی کرد. در ماه سنبله سال جاری گروه بریکس در اعلامیه‌ای گفت که گروه‌هایی مانند طالبان، داعش، القاعده، جنبش اسلامی ترکستان شرقی، تحریک اسلامی ازبکستان، شبکه حقانی، لشکر طیبه، جیش محمد، تحریک طالبان پاکستان و حزب التحریر تهدیدی برای امنیت منطقه هستند.
چین یکی از کشورهای تاثیرگذار در منطقه، به‌ویژه افغانستان و پاکستان است. این کشور علاوه بر این که نگران ناامنی در منطقه است، یکی از حامیان بزرگ پاکستان نیز می‌باشد.
با وجود نگرانی پکن از ناامنی در افغانستان و پاکستان، پس از اعلام استراتژی جدید امریکا، چین در دفاع از اسلام‌آباد از نقش مهم پاکستان در افغانستان حمایت کرد و گفت که باید اهمیت نقش پاکستان را که در افغانستان بازی می‌کند، دانسته و به حاکمیت ملی آن کشور احترام گذاشته شود.
چرا چین نگران است؟
نگرانی‌های امنیتی چین را می‌توان در دو بخش مورد بررسی قرار دارد. نگرانی نخست چین در بخش اقتصادی است و نگرانی دوم در بخش امنیتی. این کشور یکی از کشورهای حامی پاکستان است و علاوه بر این چشم به معادن افغانستان دوخته. در کنار این‌ها، چین در پی دست‌یابی به بازارهای اقتصادی جهان است.
چین در پی گسترش طرح‌های اقتصادی براساس برنامه مرفه‌سازی مناطق غربی این کشور است. این کشور دو برنامه اقتصادی را در محیط افغانستان در نظر دارد که اولی اتصال مناطق غربی به دریا از طریق بندر گوادر است و دوم طرح راه ابریشم که از سال ۲۰۱۳ پس از سفر شی جی پینگ، رییس جمهور چین به آسیای مرکزی به میان آمد.
سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی
در ماه آپریل ۲۰۱۵ میلادی رییس جمهور چین در سفری به پاکستان از سرمایه‌گذاری ۴۶ میلیارد دالری کشورش در پاکستان خبر داد. بخش عمده‌ا‌ی از این سرمایه‌گذاری به ساخت «مسیر اقتصادی چین-پاکستان» اختصاص دارد که بندر گوادر در جنوب غربی پاکستان در حاشیه دریای عرب را به منطقه سین کیانگ در غرب چین وصل می‌کند.
طرح راه ابریشم نیز چین را از طریق تاجیکستان به بلخ در شمال افغانستان و سپس ازبکستان و ترکمنستان به اروپا وصل می‌کند. مسیر دوم این طرح، چین را از طریق قرغیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان به اروپا وصل می‌سازد.
چین در نظر دارد تا برای احیای جاده ابریشم قدیم ۱۲۴ میلیارد دالر سرمایه‌گذاری کند. این پروژه شامل دو بخش است: کمربند اقتصادی راه ابریشم و راه ابریشم دریایی.
در کنار طرح‌های بلند پروازانه‌ی چین برای گسترش تجارت خود، این کشور در افغانستان نیز سرمایه‌گذاری‌های میلیارد دالری انجام داده است. چین قرارداد ۳ میلیارد دالری را در بخش استخراج معدن مس عینک با افغانستان امضا کرده است.
علاوه بر این یائو جینگ، سفیر چین در کابل در ماه می سال جاری میلادی گفته بود که فرصت‌های کافی سرمایه‌گذاری در افغانستان وجود دارد و سرمایه‌گذاران چینی نیز علاقمند هستند تا در بخش‌های مختلف، از جمله در پروژه‌های «کاسا یک هزار» و «تاپی» سرمایه‌گذاری کنند. او گفته بود که افغانستان در محراق پروژه‌های اقتصادی چنین در منطقه قرار دارد و افغانستان می‌تواند از طریق توسعه اقتصادی به ثبات برسد.
با توجه به طرح‌های اقتصادی چین در افغانستان و پاکستان، بسیاری از کارشناسان بین‌المللی به این باور‌اند که ثبات در افغانستان و پاکستان چین را در رسیدن به اهدافش کمک می‌کند و برعکس آن در صورت بی ثباتی در این دو کشور، چین نمی‌تواند طرح‌های بلندپروازانه خود را در این منطقه اجرا کند.
رافِلو پانتوچی، مدیر مرکز مطالعات امنیت بین‌المللی در موسسه خدماتی سلطنتی در لندن که در حال حاضر روی شماری از پروژه‌هایی که به نفوذ و منافع چین در آسیای جنوبی و آسیای میانه کمک می‌کند، مصروف تحقیق است، به این باور می‌باشد که برای پکن، یک افغانستان امن و پایدار کلید امنیت داخلی چین و هم‌چنین سرمایه‌گذاری‌های در حال رشد این کشور در پاکستان است.
به باور او: «پکن هنوز به روابط خود با پاکستان ارزش قایل می‌شود زیرا یک اسلام‌آباد ناپایدار بدتر از آن است که درحال حاضر وجود دارد.»
ونگ مونگ ژو، یک مامور سابق آژانس امنیت ملی امریکا در مقاله‌ای در مجله انگلیسی زبان «دیپلمات» نوشته است که چین دارای منافع اقتصادی قابل توجهی در آسیای مرکزی و جنوبی است از همین رو نیاز به یک افغانستان باثبات دارد. به باور او، هرج و مرج در افغانستان می‌تواند به پاکستان نیز سرایت کند و پروژه‌های بزرگ اقتصادی چین را تحت تاثیر قرار بدهد.
او نوشته است: «اهمیت اقتصادی پاکستان برای چین جزئی نیست: کریدور اقتصادی چین و پاکستان یا CPEC شامل تعهدات بیش از ۴۶ میلیارد دالر برای سرمایه‌گذاری است. سرانجام افغانستان نیز منابع طبیعی قابل توجهی دارد، از جمله مس، سنگ آهن، عناصر خاکی کمیاب و لیتیم.»
هراس از ناامنی
چین نگران گسترش هرج و مرج و نیرومند شدن گروه‌های ستیزه‌جو در آسیای میانه و آسیای جنوبی است. ناامنی در کشورهایی چون افغانستان و پاکستان نه تنها پروژه‌های بزرگ اقتصادی چین را تهدید می‌کند، بلکه چین از شورش‌گیری اویغورهای مسلمان در منطقه سین کیانگ نیز هراس دارد.
مقام‌های چین اسلام‌گرایان جدایی طلب در غرب این کشور را بزرگ‌ترین تهدید امنیتی می‌خوانند. این مقام‌ها «جنبش اسلامی ترکستان شرقی»، گروهی از اقلیت مسلمان اویغور را مسوول خشونت‌ها در منطقه سین کیانگ می‌دانند و هم‌چنین مهم‌ترین چالش برای ثبات اجتماعی، توسعه اقتصادی و امنیت ملی چین.
گزارش‌هایی وجود دارد که جنگجویان اویغور در کنار طالبان و القاعده در افغانستان می‌جنگند. در کنار این، در اوایل سال ۲۰۱۷ میلادی داعش تهدید کرد در چین حمام خون به راه خواهد انداخت. از همین رو چین نگران امنیت منطقه، به‌ویژه قسمت‌های هم‌مرز با پاکستان، افغانستان و تاجیکستان است.
در ماه سپتامبر سال جاری میلادی سفیر چین مقیم افغانستان به ولایت بدخشان در شمال شرق این کشور رفت. او گفت که ناامنی و تروریزم مشکل بزرگ منطقه‌ای است اما چین در کنار سایر شرکای بین‌المللی برای تأمین صلح در افغانستان تلاش می‌کند.
آقای یائو جینگ گفته بود که حضور اویغورهای چین در کنار گروه‌های تروریستی در بدخشان و گسترش دامنه ناامنی‌ها برای چین نگران کننده است. او گفته بود که پکن در تلاش است تا با افزایش همکاری‌های منطقه‌ای به این نگرانی نقطه پایان بگذارد.
ونگ مونگ ژو به این باور است که چینی‌ها از بی‌ثباتی و افراط‌گرایی در کشورهای آسیای میانه که هم‌مرز با ولایت سین کیانگ هستند، هراس دارند. برای این ترس، دلیل محکمی وجود دارد: «براساس معلومات مرکز بین‌المللی مبارزه با تروریزم، تعداد زیادی از بمب‌گذاران انتحاری گروه تروریستی داعش از طریق تاجیکستان به سین کیانگ می‌آیند. درحالی که بیشترین تروریست های داعش در این منطقه تاجیکستانی هستند. افزون بر این تروریستان آسیای میانه در سراسر سوریه مبارزه می‌کنند. بی‌ثباتی در افغانستان می‌تواند پتانسیل تروریستی را در منطقه ایجاد کرده و زمینه را برای جذب تروریست فراهم کند.»
چین برای جلوگیری از تهدیداتی که متوجه قسمت‌های غربی آن است، در پی ایجاد ائتلاف‌های امنیتی نیز بوده است؛ ائتلافی برای مبارزه با تروریزم با حضور پاکستان، افغانستان و تاجیکستان.
نقش چین در روند صلح
چین در سال‌های اخیر تلاش کرده است دوشادوش کشورهای دیگر دخیل در افغانستان برای آوردن صلح در این منطقه نیز تلاش کند. این کشور از طریق چندین ساختار منطقه‌ای و بین‌المللی به‌عنوان یک بازیگر می‌خواهد در مسایل مربوط به منطقه، به‌ویژه افغانستان و پاکستان، شرکت کند.
پکن اکنون عضو سازمان همکاری‌های شانگهای، پروسه قلب آسیا یا روند استانبول، گروه سه جانبه افغانستان، پاکستان و چین، گروه هماهنگی چهار جانبه شامل افغانستان، پاکستان، چین و امریکا و گروه شش جانبه با حضور کشورهای روسیه، افغانستان، چین، پاکستان، هند و ایران است.
در آخرین مورد، نشست گروه هماهنگی چهار جانبه صلح افغانستان در عمان برگزار شد. در این نشست روی عملی شدن تعهدات پاکستان که در گذشته سپرده شده و نقشه راهی که برای گفت‌وگوهای صلح در نشست‌های قبلی این گروه ترسیم شده بود، تاکید گردید.
افغانستان حضور چین و امریکا را یکی از خوبی‌های نشست‌های گروه هماهنگی چهارجانبه می‌داند و به این باور است که حضور این دو ابرقدرت میزان موفقیت همکاری افغانستان و پاکستان را بالا می‌برد.
به باور بسیاری از آگاهان، تلاش چین برای آوردن صلح پایدار در منطقه پیش از آن‌که ربطی به مسایل اقتصادی داشته باشد، وابسته به هراس‌افگنانی است که چین را تهدید می‌کنند. به نظر می‌رسد که چین متوجه شده است که اگر منابع و ریشه تروریزم را در منطقه، از بین نبرد جایگاه سیاسی و امنیت ملی آن با خطری مواجه می‌شود.
منبع: خبرنامه