تبعیض جنسیتی، عنعنات ناپسند و سنتی بودن جامعه و حرفه ای نبودن اصحاب رسانه از مواردی است که سبب شده بیشتر بانوان خبرنگار در بلخ، که رشته تحصیلی شان خبرنگاری بوده، حالا خلاف رشته تحصیلی کار نمایند و یا هم از کار کردن در بیرون از خانه منصرف شوند.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا)، "فریده حقبین" از بانوانی است که از رشته خبرنگاری در ولایت بلخ فارغ التحصیل شده، اما حالا خلاف رشته تحصیلی در یکی از مکاتب خصوصی به عنوان استاد کار می کند.
باورهای سنتی خانواده ها و دید منفی به بانوان خبرنگار
بانو حقبین که در دوران دانشگاه کارهای رسانه یی کرده است، در مصاحبه خود با خبرنگار آوا، علت کار کردن خلاف رشته اش را چنین بازگو نمود: "زمانی که محصل بودم، کار رسانه یی کرده ام، اما بعد از فراغت، به چند دلیل نتوانستم به کار خبرنگاری ادامه بدهم، که یکی از این دلایل باورهای سنتی خانواده ام بود که اجازه ندادند مطابق رشته تحصیلی ام در رسانه کار نمایم. هم چنان که شما در جریان هستید محیط رسانه های افغانستان هم برای بانوان سالم نمی باشد و از طرفی دیگر، معاشی که در بدل کار یک بانوی خبرنگار پرداخته می شود؛ پولی ناچیز و خیلی کم می باشد".
وی هم چنان در ادامه گفت: "از لحاظ اجتماعی هم به بانویی که در رسانه کار می کند، با دید منفی نگرسته می شود. از طرف دیگر کسانی که در رأس رسانه های افغانستان قرار دارند، کسانی هستند که اکثرشان حرفه ای نمی باشند و از همین خاطر، برخورد آنها هم در فضای کاری با کارمندان خصوصا بانوان، درست نمی باشد، و این ها سبب شده بانوانی که به صورت حرفه ای این رشته را فرار گرفته اند، مانند من، خلاف رشته کار کنند".
بانو حقبین هم چنان از بانوانی که در مرحله امتحان کانکور قرار دارند، خواست که رشته های تحصیلی شان را آگاهانه انتخاب نمایند تا بتوانند در آینده مفید واقع شود؛ نه فقط به خاطر لیسانس گرفتن و یا به دست آوردن مدرک که بعدا مجبور شوند خلاف رشته تحصیلی خود کار نمایند.
اما بانو حقبین تنها بانویی نیست که خلاف رشته تحصیلی کار می کند، بلکه در این ولایت بانوان زیادی هستند که نظر به مشکلات و شرایطی که سد راه شان است، کار خبرنگاری را ترک کرده اند.
تبعیض مسئولان رسانه ای و دید منفی جامعه
"زینب اکبری" از جمله این بانوان است که تبعیض و برخورد دوگانه مسئولان رسانه ای و دید منفی جامعه، سبب شده که از خبرنگاری کناره گیری نماید .
وی می گوید: "وقتی من برای تهیه گزارش در برنامه ها و نشست های خبری می رفتم، با برخوردهای تبعیض گونه و حرف های زننده روبرو می شدم".
خانم اکبری که یک دختر محجبه است، می گوید: "بعضی اوقات به سبب همین حجابم مورد تمسخر قرار گرفتم و حرف های زننده ای مانند "جاسوس"، "داعشی" و غیره را برایم استفاده می کردند".
وی دلیل این برخوردها را چنین گفت: "جامعه ما پذیرای این نیست که دختر خانم ها با داشتن حجاب وارد جامعه شوند و به عنون یک خبرنگار کار نماید. هم چنان یک دلیل اش این بوده می تواند که کنترل اکثر رسانه ها به خصوص رسانه های تصویری، به دست کشورهای خارجی که عقایدشان خلاف عقاید اسلامی است؛ می باشد و به اصطلاح، رسانه های کشور ما، به دست بیگانه ها افتاده است".
خانم اکبری در ادامه گفت: "از آن جایی که دشمن همیشه در پی بد نام ساختن اسلام بوده، از همین سبب اکثر رسانه ها را تحت تسلط خود قرار داده و از این طریق بی حجابی را به عنوان یک فرهنگ درست رایج نموده اند".
به گفته ایشان، این مسأله سبب شده که رسانه های امروزی پذیرای "بانوان با حجاب کامل" نیستند.
این خبرنگار خانم در عین حال خاطرنشان کرد که بانوان از دید کارکنان و مسئولان رسانه ها، به مثابه یک ابزار تبلیغاتی برای اجناس شان است و به همین خاطر مسئولان رسانه ها نیز با بانوان محجبه برخورد درست ندارند.
کنار رفتن و تغییر حرفه دادن خبرنگاران زن
در همین حال "بانو مبینه خیراندیش"، مسئول دفتر نی در ولایت بلخ، با تأیید گفته های این بانوان خبرنگار، به خبرنگار آوا گفت: "من خودم سال ها است که در این حرفه کار می کنم و می دانم که بانوان ما خیلی در کار خبرنگاری مشکل دارند و مجبور هستند برای اثبات شان، مبارزه نمایند و قربانی بدهند".
وی در ادامه سخنان خود گفت: "متأسفانه جامعه سنتی و بسته افغانستان کمتر این اجازه را به بانوان در تمام عرصه های اجتماعی می دهد که در اجتماع کار نمایند. در قسمت کار رسانه یی خانواده ها حساس تر می شوند، زیرا متأسفانه کار بانوی خبرنگار در یک رسانه را مساوی می دانند با کار یک هنرمند موسیقی".
خانم ساعی با بیان این که مشکلات بانوان خبرنگار در ولایات نسبت به مراکز بیشتر می باشد، گفت: "وقتی مردم به این حرفه ارزش نمی دهند، بناء حساسیت های خانواده ها در قسمت کار کردن دختران شان در رسانه ها حساس می شوند و اگر بانوان حرفه ای هم می آیند و درس می خوانند، ناگزیر می شوند با فشار خانواده ها و یا ناهنجاری هایی که از طرف اجتماع برای شان وارد می شود؛ از این کار صرف نظر می نمایند".
وی با ابراز این که معلمی در بین جامعه و خانواده های ما، بهترین وظیفه برای یک دختر خانم است، گفت: "وقتی یک بانوی خبرنگار می بیند که هیچ کس برای کارش ارزش قایل نیست، تحت فشار روانی قرار می گیرد و ترک وظیفه می کند، یا کاری را روی دست می گیرد که همه پسند باشد، مانند معلمی که در جامعه افغانی، معلم بودن برای بانوان ارزش داده می شود تا هر کاری دیگر".
خانم ساعی کنار رفتن و تغییر حرفه دادن را، راه حل این مشکلات ندانسته می گوید: "با کنار رفتن و تغییر حرفه دادن مشکلات حل نمی شود، بلکه راه را برای دیگران که در آینده می آیند و در این رشته درس می خوانند و می خواهند کار نمایند؛ سخت تر می سازد.
به گفته او، هر کاری مشکلات خود را دارد، حتی در گذشته، خانواده ها اجازه نمی دادند دختران شان به مکتب بروند، ولی حالا به اثر تلاش های خود بانوان، این مشکلات حل شده است. وی خاطرنشان کرد: "این مشکلات، بحران دائمی نیست و به اثر مقاومت و تلاش های بانوان مبارز، روزی حل خواهد شد".
فعالیت بیش از ۵۰ خبرنگار زن در ولایت بلخ
مسئول دفتر نی در بلخ در مورد آمار بانوان خبرنگار در این ولایت گفت: بیشتر از ۵۰ خبرنگار زن که لیست شان را نزد خود داریم؛ در رسانه های این ولایت مصروف کار هستند، ولی یک تعدادی از رسانه ها مانند بیان شمال، وجود دارد که لیست دقیق کارمندان خانم خود را به اختیار این نهاد قرار نمی دهند.
وی با ابراز این که تعداد خبرنگاران میدانی که برای گزارش به ساحه می روند، کم می باشد و آمارشان نزدیک به ۱۰ تن می رسد، بیان کرد: کار کردن در رسانه و اطلاع دادن، کار ساده ای نیست و بانوان خبرنگار هم این کار را ساده نبینند.
به گفته این مدافع رسانه ای، کسانی که می خواهند به عنوان یک خبرنگار کار نمایند، باید توانایی لازم و جرأت کاری خود را بالا ببرند و ظرفیت کاری، اعتماد به نفس، اخلاق کاری خود را تقویت نمایند، زیرا این مسلک یک کار مشکل و پر خطر نه تنها برای بانوان در افغانستان است، بلکه یک کار پر خطر برای همه در سطح جهان می باشد.
قابل ذکر است که این ها تنها بانوان خبرنگار نیستند که در ولایت بلخ ترک وظیفه کردند و یاهم خلاف رشته تحصلی شان، کار می کنند، بلکه شاید در حال حاضر ده ها بانوی دیگر نیز در این شهر و دیگر ولایات وجود داشته باشند که با همچو مشکلات دچار هستند.
طاهره عادلی مدیر روابط عمومی دانشکده ژورنالیزم و ارتباطات جمعی دانشگاه بلخ می گوید: "در این دانشکده در سال ۱۳۹۴ به تعدادی ۲۴ بانو از رشته خبرنگاری فارغ شده است که این تعداد در سال ۱۳۹۵، ۱۷ بانو کاهش یافت، اما در درسال جاری به تعداد ۲۵ بانو در رشته خبرنگاری دانشجوی دانشکده ژورنالیزم و ارتباطات جمعی دانشگاه بلخ اند که از این رشته فارغ می شوند.
اما آیا تمام این بانوان خبرنگار در رشته خود فعالیت فعالیت خواهند کرد؟ گذشت زمان پاسخ خواهد داد!